Polska w Argentynie

W wydarzeniu, zorganizowanym z inicjatywy Konsula Honorowego RP w Rosario Bartłomieja Moszoro, uczestniczyła delegacja Instytutu Pamięci Narodowej (IPN), pod przewodnictwem prezesa Instytutu dr Karola Nawrockiego i jego zastępcy dr Mateusza Szpytmy, oraz Ambasador RP w Argentynie, Paragwaju i Urugwaju Aleksandra Piątkowska. Uczelnię reprezenowali m.in. dziekan uniwersytetu dr Luis María Caterina oraz abp. Rosario Eduardo Eliseo Martín.

Ambasador Aleksandra Piątkowska podziękowała za organizację wydarzenia i podkreśliła, że wystawa ta jest prezentowana tuż po uroczystościach beatyfikacji tejże rodziny, które odbyły się w niedzielę 10 września br. w Markowej. Ponadto podkreśliła znaczenie pracy IPN na rzecz zachowania pamięci o polskiej historii i historiach Polaków. Na kilka dni przed rocznicą najazdu ZSRR na Polskę zwróciła uwagę, że przez 44 lata rządów komunistycznych w Polsce, od II wojny światowej do 1989 r., „nie wolno było mówić prawdy o wielu tragediach naszego narodu, o ludobójstwie, jakiego Polacy doznali z rąk sowieckich", a „tak wiele bohaterskich czynów" Polaków w walce o wolność Polski i innych narodów zagrożonych totalitaryzmem „zostało przemilczanych". Ambasador stwierdziła również, że „bohaterstwo Polaków ratujących Żydów było naprawdę ogromne i mimo zagrożenia życia własnego i swoich bliskich Polacy pomagali i ratowali Żydów", stając się narodem o największej liczbie osób uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata przez Instytut Yad Vashem w Izraelu.

Dr Karol Nawrocki, Prezes IPN, rozpoczął swoje wystąpienie od przypomnienia historii osiedlenia się Żydów w Polsce i wymienienia przyczyn ataku nazistowskich Niemiec na Polskę. Odnosząc się do treści wystawy, zauważył, że historycy szacują liczbę Polaków pomagających Żydom na ponad 100 000. Zwrócił też uwagę, że do dziś nie rozliczono niemieckich zbrodni z czasów II wojny światowej, podczas której Rzesza Niemiecka zamordowała prawie 6 000 000 polskich obywateli, w tym około 3 000 000 Żydów.

Tylko 10 procent zbrodniarzy z Auschwitz zostało osądzonych – dodał dr Nawrocki, podkreślając, że „państwo niemieckie odrzuca obowiązek wypłacenia Polsce reparacji wojennych, pomimo niedawnej decyzji o wypłaceniu Namibii odszkodowania za wymordowanie dziesiątek tysięcy jej mieszkańców na początku XX wieku".

Po drugiej wojnie światowej, gdy Polska trafiła pod okupację sowiecką, kolejna fala Polaków wybrała sobie Argentynę za swoją drugą Ojczyznę, tak jak, na przykład, rodzice Pana Konsula, Kazimierz i Ludmiła Moszorowie, którzy osiedlili się tutaj, w Rosario – mówił prezes IPN, dziękując Konsulowi za jego działanie na rzecz upowszechniania polskiej historii.

Dr Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, autor wystawy i krewny Wiktorii Ulmy, przedstawił informacje na temat treści ekspozycji. „Bardzo się cieszę, że mogę zaprezentować wystawę o Rodzinie Ulmów w odległej Argentynie wobec Argentyńczyków różnego pochodzenia: żydowskiego, włoskiego, polskiego i innych, pochodzących ze wszystkich stron świata. Jest to dla mnie szczególnie wzruszające, a zarazem zobowiązujące, bo jestem spokrewniony z rodziną Ulmów, gdyż moja babcia była siostrą Wiktorii Ulmy, a mój tato jej dzieckiem chrzestnym”. Zauważył, że tytuł wystawy „jest uniwersalny i nawiązuje do biblijnej przypowieści, która zachęca do niesienia pomocy drugiemu człowiekowi, niezależnie od jego pochodzenia etnicznego, społecznego czy religijnego".

Ekspozycja prezentuje, między innymi, dokumenty i zdjęcia ilustrujące historię rodziny Ulmów oraz życie polskiej i żydowskiej społeczności Markowej. Przedstawione zostały także realia okupacji niemieckiej w Polsce, podczas której każdemu, kto pomagał Żydom, groziła kara śmierci. Rozpoczynając opowieść od tragicznej historii rodziny Ulmów, autor opisuje kolejne przykłady ratowania Żydów w Markowej, gdzie Polacy ocalili życie 21 osobom. Ukazuje również skalę takiej pomocy w całym regionie. Wystawę zamykają dokumenty z procesu beatyfikacyjnego rodziny Ulmów oraz dyplom przyznający Wiktorii i Józefowi tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Wystawa jest dostępna dla zwiedzających do 22 września w holu budynku Wydziału Prawa i Nauk Społecznych Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego Argentyny w Rosario.