Poljska u Crnoj Gori

XX vijek donio je svijetu nezamislivu patnju i smrt stotina miliona ljudi ubijenih u ime bolesnih, totalitarnih ideologija. Smrt nacizma, fašizma i komunizma očigledan je ljudima naše generacije. Takođe je očito ko je odgovoran za te zločine - i čiji je pakt započeo Drugi svjetski rat, najubojitiji sukob u istoriji čovječanstva.

Nažalost, što više vremena prolazi nakon tih tragičnih događaja, to manje naša djeca i unuci znaju o njima. Zato je toliko važno da i dalje glasno govorimo, saopštavajući istinu o Drugom svjetskom ratu, njegovim počiniteljima i žrtvama - i prigovaramo bilo kojim pokušajima iskrivljavanja istorije.

Sjećanje na ovo zlo posebno je važno za Poljsku - prvu žrtvu rata. Naša je država prva doživjela oružanu agresiju nacističke Njemačke i sovjetske Rusije. Poljska je bila prva zemlja koja se borila za obranu slobodne Evrope.

Međutim, otpor tim zlim silama nije samo sjećanje na poljsko junaštvo - to je nešto mnogo važnije. Taj otpor je nasljeđe čitave sada slobodne i demokratske Evrope koja se borila protiv dva totalitarna režima. Danas, kada neki žele utopiti sjećanje na ove događaje u ime svojih političkih ciljeva, Poljska se mora založiti za istinu. Ne zbog svog interesa, već zbog onoga što Evropa znači.

Potpisan 23. avgusta 1939., pakt Molotov-Ribbentrop nije bio „pakt o nenapadanju.“ To je bio politički i vojni savez, koji je Evropu podijelio na dvije sfere uticaja - duž linije koju su formirale tri poljske reke: Narev, Vistula i San. Mjesec dana kasnije je premještena na liniju rijeke Bug, kao rezultat „njemačko-sovjetskog sporazuma o granici i prijateljstvu“ od 28. septembra 1939. Bio je to prolog neizrecivih zločina koji su tokom sljedećih godina počinjeni na obje strane linije.

Pakt između Hitlera i Staljina odmah je stupio na snagu: 1. septembra 1939. nacistička Njemačka je napala Poljsku sa zapada, juga i sjevera, a 17. septembra 1939. godine SSSR se pridružio napadajući Poljsku sa istoka.

Dana 22. septembra 1939. održana je velika vojna parada u Brest-Litovsku - proslava zajedničkog poraza nacističke Nemačke i sovjetske Rusije od nezavisne Poljske. Takve parade ne organiziraju stranke pakta o nenapadanju - organiziraju ih saveznici i prijatelji.

Upravo su to bili Hitler i Staljin - dugo nisu bili samo saveznici, već ustvari prijatelji. Njihovo prijateljstvo toliko je procvjetalo da je, kada je grupa od 150 njemačkih komunista pobjegla iz Trećeg Reicha u SSSR prije izbijanja Drugog svjetskog rata, Staljin ih je u novembru 1939. predao Hitleru kao „poklon“ - na taj način ih osuđujući na određenu smrt.

SSSR i Treći rajh su blisko sarađivali svo vrijeme. Na konferenciji u Brestu, 27. novembra 1939., predstavnici bezbjednosnih službi obje zemlje razgovarali su o metodama i principima saradnje u borbi protiv poljskih organizacija za nezavisnost na okupiranim teritorijama. Ostale konferencije časnika NKVD-a i SS-a o njihovoj saradnji održane su između ostalog u Zakopanama i Krakovu (u martu 1940.). Ovo nisu bili razgovori o nenapadanju - već o likvidaciji (tj. ubojstvu) ljudi, poljskih državljana, te o zajedničkim, savezničkim akcijama koje bi dovele do potpunog uništenja Poljske.

Bez Staljinovog saučesništva u podjeli Poljske i bez prirodnih resursa koim je Staljin snabdijevao Hitlera, nacistička njemačka kriminalna mašinerija ne bi preuzela kontrolu nad Evropom. Posljednji vozovi sa zalihama napustili su SSSR i uputili se u Njemačku 21. juna 1941. - samo dan prije nego što je nacistička Njemačka napala svog saveznika. Zahvaljujući Staljinu, Hitler je mogao nekažnjeno osvajati nove zemlje, zatvarati Jevreje sa svih kontinenata u geto i pripremati holokaust - jedan od najgorih zločina u istoriji čovječanstva.

Staljin se bavio kriminalnim aktivnostima na istoku, potcjenjujući jednu po jednu zemlju i razvijajući mrežu logora koje je ruski Aleksandar Solženicin nazvao "arhipelag Gulag". To su bili logori u kojima je ubilačka tortura nanesena milionima protivnika komunističkih vlasti.

Zločini komunističkog režima započeli su još prije izbijanja Drugog svjetskog rata - izgladnjivanje miliona Rusa početkom 1920-ih, Velika glad koja je dovela do smrti miliona stanovnika Ukrajine i Kazahstana, Velika čistka tokom ubijeno je gotovo 700 hiljada političkih protivnika i običnih građana SSSR-a, uglavnom Rusa, i takozvana „poljska operacija“ NKVD-a u kojoj su streljani uglavnom građani SSSR-a poljskog porijekla. Djeci, ženama i muškarcima bilo je suđeno da umru. Samo u "poljskoj operaciji", prema podacima NKVD-a, sovjetski su komunisti namjerno ustrijelili preko 111 hiljada ljudi. Biti Poljak u SSSR-u u to je vrijeme značilo smrtnu kaznu ili više godina progonstva.

Ova politika je nastavljena zločinima počinjenim nakon što je Sovjetski Savez napao Poljsku 17. septembra 1939. - zločin ubistva više od 22 hiljade poljskih oficira i predstavnika elita u mjestima kao što su Katin, Harkov, Tver, Kijev i Minsk, zločini počinjeni u ćelijama za mučenje NKVD-a i u logorima na prinudni rad u najudaljenijim dijelovima sovjetske imperije.

Najveće žrtve komunizma bili su ruski državljani. Istoričari procjenjuju da je samo u SSSR-u ubijeno između 20 i 30 miliona ljudi. Logori smrti i prisilnog rada čekali su čak i one za koje se brine svaka civilizovana zemlja - ratne zarobljenike koji su se vratili u svoju domovinu. SSSR ih nije tretirao kao ratne junake, već kao izdajnike. To je bila "zahvalnost" sovjetske Rusije za ratne zarobljenike - vojnike Crvene armije: logore smrti, logore na prinudni rad, koncentracione logore.

Za sve te zločine odgovorne su komunistički vođe, Josip Staljin u prvom redu. Osamdeset godina nakon što je počeo Drugi svetski rat, pokušavaju rehabilitovati Staljina zbog političkih ciljeva današnjeg predsjednika Rusije. Ti se pokušaji moraju suočiti sa snažnim protivljenjem svake osobe koja ima barem osnovna znanja o istoriji 20. vijeka.

Predsjednik Putin je u više navrata lagao o Poljskoj, a to je uvijek činio namjerno. To se obično događa kada ruske vlasti osjete međunarodni pritisak vezan za njihove aktivnosti - a pritisak se vrši ne na istorijskoj, već na savremenoj geopolitičkoj sceni. U posljednjih nekoliko nedjelja Rusija je pretrpjela nekoliko značajnih poraza - nije uspjela u svom pokušaju da preuzme potpunu kontrolu nad Bjelorusijom, EU je još jednom produbila sankcije koje su joj bile nametnute zbog ilegalne aneksije Krima, takozvani "Normandijanski format" razgovori nisu rezultirali ukinuvši ove sankcije i istovremeno uvode daljnja ograničenja - ovog puta od strane SAD-a, što je znatno ometalo sprovođenje projekta Nord Stream 2. U isto vreme ruski sportisti upravo su suspendovani na četiri godine zbog upotrebe dopinga.

Riječi predsjednika Putina smatramo pokušajem prikrivanja ovih problema. Ruski lider je dobro svjestan da njegove optužbe nemaju nikakve veze sa stvarnošću - i da u Poljskoj ne postoje spomenici Hitleru ili Staljinu. Takvi su spomenici stajali ovdje samo kad su ih podigli agresori i počinitelji - Treći rajh i Sovjetska Rusija.

Ruski narod - najveća žrtva Staljina, jedan od najokrutnijih zločinaca u istoriji svijeta - zaslužuje istinu. Čvrsto vjerujemo da su Rusi nacija slobodnih ljudi - i da odbacuju staljinizam, čak i kad vlada predsjednika Putina pokušava to rehabilitovati.

Ne može biti pristanka da se počinioci pretvore u žrtve, odgovorne za okrutne zločine u nevine ljude i napadnute zemlje. Zajedno moramo sačuvati istinu - u ime sjećanja na žrtve i za dobro naše zajedničke budućnosti.

Mateusz Morawiecki
Premijer Republike Poljske