Pełnomocnik Rządu
do Spraw Polityki Demograficznej

Praca na część etatu, to atrakcyjna forma zatrudnienia dla kobiet, które są matkami – w ten sposób nadal mogą być aktywne zawodowo, a jednocześnie pełnić obowiązki rodzinne. Niestety w Polsce ten model pracy wciąż nie jest rozpowszechniony. W efekcie kobiety, które ze względu na opiekę na dziećmi nie mogą podjąć pracy na cały etat, całkowicie wycofują się z rynku pracy, tym samym, pracodawcy tracą potencjalnych pracowników, często bardzo wartościowych.

Kobiety nieaktywne zawodowo – ukryty potencjał polskiego rynku pracy

Za wzór skutecznej aktywizacji kobiet może służyć Szwecja, gdzie stopa aktywności zawodowej kobiet w wieku 20–64 lat wynosi aż 78 %. Tymczasem w Polsce tylko 68,4 % kobiet w wieku produkcyjnym (15–64) jest aktywnych zawodowo – dane Eurostatu (2021).

Bierność zawodowo kobiet w Polsce nie wynika z ich niechęci do podejmowania pracy – problemem jest fakt, że większość z nich nie ma możliwości podjęcia pracy na część etatu.

Z danych Eurostatu wynika, że w Polsce ofert pracy na część etatu, zamiast przybywać, ubywa. Pod koniec 2021 r. nieco ponad 1 mln osób, wieku 15-74 lat, pracowało na część etatu, podczas gdy dziesięć lat temu liczba ta wynosiła ponad 1,2 mln. Tymczasem w Holandii aż 43% wszystkich pracujących pracuje na niepełny etat, a wśród osób do 65 lat, to nawet połowa pracujących.

Ponad 75% biernych zawodowo kobiet nie pracuje, bo to uniemożliwiłoby im wykonywanie obowiązków domowych. Jednocześnie tylko 8% kobiet w Polsce uważa, że jeśli kobieta pracuje zawodowo, przynosi to jej życiu rodzinnemu więcej strat niż korzyści – dane IBS.

Z badania firmy doradczej McKinsey, przeprowadzonego w pięciu krajach europejskich wśród ponad 2 tys. pracowników, wynika, że kobiety są równie ambitne co mężczyźni – 68 % kobieti 67% mężczyzn chciałoby awansować na kolejny szczebel kariery zawodowej. Jednocześnie kobiety stanowią tylko 13 % członków zarządów i 6 % prezesów największych firm w Polsce. Analitycy z McKinsey jako dwie główne przeszkody utrudniające kobietom awans wskazują dominujące style zarządzania w przedsiębiorstwach oraz wymóg pełnej dyspozycyjności w pracy, szczególnie na stanowiskach kierowniczych i zarządczych.[1]

To, że od pracownika na stanowisku zarządczym wymaga się pełnej dyspozycyjności jest przeszkodą, zwłaszcza dla kobiet, które obawiają się, że nie uda im się pogodzić pracy z życiem rodzinnym.

Brak elastyczności w zatrudnieniu, to negatywne konsekwencje dla polskiej gospodarki.

Bierność zawodowa kobiet w Polsce obniża wartość PKB. To z kolei jest powodem niższych wpływów ze składek i podatków, a co za tym idzie, mniejsze są możliwości finansowania transferów i usług publicznych. Jednocześnie duży odsetek niepracujących kobiet powoduje szybszy spadek podaży pracy.

Jak zauważa Andrzej Kubisiak z Polskiego Instytutu Ekonomicznego, odstajemy na tle krajów UE w zakresie zatrudnienia na niepełny etat. Tylko 5,8% osób pracujących w Polsce na koniec II kwartału 2022 roku pracowało w wymiarze krótszym niż 40 godzin tygodniowo.

Wynik ten jest o niemal 12 punktów procentowych niższy niż średnia unijna i jest 7 najniższym wynikiem ze wszystkich 27 krajów Wspólnoty. Jest to wskaźnik niepokojący, który można tłumaczyć jedynie stereotypowym podejściem do zatrudniania pracownika. W polskich firmach utarło się przekonanie, że jeden wakat powinien oznaczać jedną osobę zatrudnioną. To powoduje tworzenie barier do wchodzenia na rynek pracy dla kilku kluczowych grup: (1) osób młodych, łączących edukację z pracą, (2) młodych rodziców, łączących obowiązki opiekuńcze z pracą, (3) seniorów, którzy mogą nie mieć już wystarczających sił by pracować w pełnym wymiarze godzinowym. We wszystkich tych grupach Polska negatywnie odstaje od krajów OECD w zakresie aktywności zawodowej, podczas gdy wynik średni mamy porównywalny. – podsumowuje Andrzej Kubisiak.

 

Wykres.1. źródło: Andrzej Kubisiak na podstawie badań Eurostat

 

Specjaliści szacują, że gdyby więcej kobiet pracowało, PKB Polski w latach 2015–2025 mogłoby być wyższe od obecnych prognoz średnio o 0,5–1 %.

Warto zauważyć także, że praca na część etatu, to jedno z elastycznych rozwiązań, które obecnie podnoszą atrakcyjność firmy oraz zwiększają liczbę kandydatów zainteresowanych zatrudnieniem – coraz więcej z nich ceni sobie takie oferty.