Πολωνία στην Ελλάδα

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου παρουσιάστηκε και η έκθεση «100 Χρόνια! Βισουάβα Σιμπόρσκα» την οποία επιμελήθηκε το Ίδρυμα που φέρει το όνομα της ποιήτριας με την ευκαιρία του Έτους Szymborska στην Πολωνία. Η έκθεση είναι διαθέσιμη στη Βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής έως τις 7 Ιανουαρίου 2024.

Τους συμμετέχοντες καλωσόρισε ο Πρέσβης της Πολωνικής Δημοκρατίας, κ. Artur Lompart, ο Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, καθηγητής Δημήτριος Δρόσος και η Προέδρος του Τμήματος Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Σλαβικών Σπουδών, καθηγήτρια Τατιάνα Μπορίσοβα.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε η κ. Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, δημοσιογράφος, φιλόλογος και μεταφράστρια της ποίησης της Σιμπόρσκα στα ελληνικά, η οποία τιτλοφόρησε την ομιλία της «Η ποιήτρια και ο κόσμος», εξηγώντας, ότι «ο τίτλος αυτός αποτελεί εμφανής παράφραση του τίτλου της ομιλίας της Βισουάβα Σιμπόρσκα στην τελετή απονομής του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αυτός ο τίτλος ήταν: «Ο ποιητής και ο κόσμος». Ένας τίτλος απλός, που αρμόζει αφάνταστα στη σεμνή προσωπικότητά της και συνάμα τόσο ευρύς, με συμβολική απέραντη έκταση, όπως αυτή αποτυπώνεται στα θέματα που απασχολούσαν τον ποιητικό της κόσμο. Γιατί πράγματι όλος ο κόσμος κρύβεται στην ποίηση της Βισουάβα Σιμπόρσκα και στην ποιητική της φιλοσοφία. Αυτός «ο κόσμος [ο] πανταχού παρών», όπως λέει σε ένα από τα ποιήματά της (Πανηγύρι θαυμάτων). Αυτός ο κόσμος που συνέχεια εκπλήττει την ποιήτρια αλλά και τους αναγνώστες της. Και στο κέντρο του ο άνθρωπος με όλα τα συναισθήματά του και με όλη την περιέργειά του, ο άνθρωπος που ‘του ήρθε η όρεξη για αιωνιότητα’, όπως τον περιγράφει στο ποίημα Χίλιες δυο χαρές». Η Μπεάτα Ζουλιέβιτς αναφέρθηκε στην λογοτεχνική διαδρομή της Σιμπόρσκα στο πλαίσιο της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης στην Πολωνία, περιγράφοντας τις ποιητικές συλλογές της: «Η πρώτη συλλογή που εξέδωσε η Βισουάβα Σιμπόρσκα μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία, κυκλοφόρησε το 1993 με τίτλο Τέλος και αρχή  – ακριβώς με αυτή την ανάποδη σειρά. Τέλος που σημαδεύει μια νέα αρχή: ‘Μετά από κάθε πόλεμο / κάποιος πρέπει να βάλει μια τάξη. […] Στο χορτάρι που σκέπασε / τις αιτίες και τις συνέπειες, / πρέπει να ξαπλώνει κάποιος / μ’ ένα στάχυ στα δόντια / και να χαζεύει τα σύννεφα’, διαβάζουμε στο ποίημα το οποίο δίνει τον τίτλο στη συλλογή. Το Τέλος και αρχή θεωρείται εξόχως σημαντικό έργο. Κατά την γνώμη πολλών κριτικών αποτελεί το κορυφαίο επίτευγμα της ποιήτριας. Περιέχει ποιήματα που θα γράψουν ιστορία μπαίνοντας στον κανόνα της πολωνικής ποίησης και θα γίνουν τα αγαπημένα πολλών αναγνωστών παγκοσμίως, όπως το συγκινητικό Γάτα σε άδειο διαμέρισμα, γραμμένο μετά το θάνατο του επί σειρά ετών συντρόφου της ζωής της ποιήτριας και εξαίρετου Πολωνού συγγραφέα Κόρνελ Φιλιπόβιτς. Ένας συγκινητικός θρήνος όπου το λυρικό υποκείμενο φορά τη μάσκα ενός ζώου – μιας γάτας – και με τη δύναμη του ποιητικού λόγου, με ευαίσθητη μαεστρία, εισέρχεται σ’ έναν άλλο κόσμο». Χαρακτήρισε το ποιητικό και γλωσσικό εργαστήριο της Βισουάβα Σιμπόρσκα απαριθμώντας την «αριστοτεχνική φινέτσα του λόγου, τον λυρισμό αλλά και την εκφραστική λιτότητα, την περίτεχνη χρήση των παραδόξων και των αντιθέσεων, την έξοχη χάρη στη διαχείριση της μεταφοράς, τον αριστουργηματικό μετασχηματισμό των φρασεολογισμών και των ιδιωματικών εκφράσεων, ο οποίος καταφέρνει να κάνει δυνατή τη ‘διπλή’ τους ανάγνωση, δηλαδή ως έκφραση αποδεκτή στη γλώσσα αλλά και με κυριολεκτικό κατά λέξη νόημα» Ολοκλήρωσε την ομιλία της λέγοντας ότι «την ανάγνωση της ποίησης της Βισουάβα Σιμπόρσκα συνοδεύει σχεδόν ασταμάτητα το αίσθημα της κατάπληξης. Αλλά αυτή ακριβώς η κατάπληξη είναι που – ίσως πιο δυνατά απ’ οτιδήποτε – κινεί τα ενδιαφέροντα αυτής της μοναδικής ποιήτριας. Είναι το κίνητρο της δικής της ποιητικής φιλοσοφίας. Εμποτίζει όλο το έργο της. Τη συναντάμε σ’ αυτό πολλές φορές και ως λέξη και ως έννοια. Η κατάπληξη της Σιμπόρσκα αφορά στον ίδιο βαθμό στο μακρόκοσμο όσο και στο μικρόκοσμο, αφορά στον άνθρωπο, που μπορεί να είναι τόσο τραγικός όσο και κωμικός, αφορά στην καθεμία ύπαρξη – ζωντανή ή άψυχη, γήινη ή μη. Όλος αυτός ο κόσμος χωράει στην ποίησή της. Ένας ανεξάντλητος πλούτος!»

Επόμενη ομιλήτρια ήταν η Ελληνίδα ποιήτρια Αριστέα Παπαλεξάνδρου, η οποία μίλησε με πολύ προσωπικό τρόπο για τις «συναντήσεις» της με την ποίηση της Σιμπόρσκα και για την υποδοχή του έργου της Πολωνής νομπελίστριας στην Ελλάδα. Ανακοίνωσε επίσης ένα ειδικό τεύχος του λογοτεχνικού περιοδικού «Χάρτης» αφιερωμένο στη Βισουάβα Σιμπόρσκα, το οποίο θα κυκλοφορήσει τον Ιούλιο του 2024.

Σημαντικό στοιχείο της εκδήλωσης ήταν τα ποιήματα της Σιμπόρσκα που διαβάστηκαν στα πολωνικά και στα ελληνικά από τις φοιτήτριες του Τμήματος, οι οποίες μετέφρασαν και τα κείμενα της έκθεσης στα ελληνικά: Βικτώρια Γιαντζακλίδου, Παρασκευή Κωνσταντοπούλου, Αναστασία Νοβίτσκα, Λήδα Τσακωνίτη, Νάντια Τσιώλα. Την επίβλεψη όλης της εκδήλωσης είχε η Δρ. Αναστασία Χατζηγιαννίδη, καθηγήτρια της πολωνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ευχαριστούμε θερμά όλους τους εταίρους για την αγαστή συνεργασία!