Πολωνία στην Ελλάδα

Τα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης είναι αποφασισμένα να μειώσουν τις εκπομπές και να εκσυγχρονίσουν τις οικονομίες τους με βιώσιμο τρόπο. Ωστόσο, η περιοχή έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει, καθώς η αρχική της θέση ήταν εντελώς διαφορετική σε σύγκριση με την υπόλοιπη ΕΕ. Η κατάσταση που κληρονομήσαμε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ήταν πολύ δυσοίωνη συγκριτικά με τις χώρες εκτός της σφαίρας επιρροής της ΕΣΣΔ.

Χάρη στις τεράστιες επενδύσεις των οικονομικών φορέων και των κοινωνικών θυσιών, καταφέραμε να σημειώσουμε μεγάλη πρόοδο μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Η οικονομική ανάπτυξη κατέστησε δυνατή την αναβιομηχάνιση της χώρας και την προσαρμογή των τομέων της ενέργειας και της βιομηχανίας μας στα ολοένα και πιο αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα που ισχύουν στην ΕΕ. Ένα καλό παράδειγμα αποτελεί η μείωση των εκπομπών στην Πολωνία μετά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Ενώ ο απαιτούμενος στόχος μας ήταν 6 τοις εκατό, καταφέραμε να μειώσουμε τις εκπομπές κατά περισσότερο από 30 τοις εκατό, τη στιγμή που το ΑΕΠ μας έχει υπερδιπλασιαστεί. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι η Πολωνία προσχώρησε στην ΕΕ και υιοθέτησε κοινοτική νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένης της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια 3×20.

Η κλιματική ουδετερότητα, ένας στόχος που σταδιακά προσπαθούμε να επιτύχουμε, αντιπροσωπεύει μια άνευ προηγουμένου πρόκληση. Ενέργεια, μεταφορές, βιομηχανία, γεωργία, διαχείριση αποβλήτων: έρχεται η επανάσταση του Κοπέρνικου!

Μπήκαμε στην περίοδο της μετάβασης με το ενεργειακό μας ισοζύγιο να εξαρτάται σχεδόν από έναν μόνο πόρο: τον άνθρακα. Παρά το τόσο δύσκολο ξεκίνημα, η Πολωνία διατήρησε τη μείωση των εκπομπών στο επίπεδο των άλλων κρατών μελών: η χρήση του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έχει μειωθεί κατά 19 τοις εκατό τα τελευταία 30 χρόνια. Η αναπτυσσόμενη πολωνική οικονομία δίνει προτεραιότητα στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Το 2030, το ποσοστό του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα υπερβεί το 56 τοις εκατό. Σύμφωνα με το έγγραφο «Πολωνική ενεργειακή πολιτική έως το 2040», το ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πρέπει να φτάσει τουλάχιστον το 23 τοις εκατό στην τελική κατανάλωση ενέργειας και τουλάχιστον το 32 τοις εκατό στην ηλεκτρομηχανική.

Η περαιτέρω πρόοδος δεν θα είναι εύκολη και θα απαιτήσει πολλή προσπάθεια και υποστήριξη από την ΕΕ. Αυτό συμβαίνει επειδή τα εμπόδια στην ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη δεν είναι πλέον καθαρά τεχνολογικού χαρακτήρα. Σήμερα, προέρχονται από πολύπλοκα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα. Η κλιματική ουδετερότητα απαιτεί συγκεκριμένες δράσεις και επενδύσεις. Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο για την επίτευξη αυτού του στόχου, καθώς και την υποστήριξη που θα επέτρεπε σε κάθε κράτος μέλος να ολοκληρώσει με επιτυχία τη διαδικασία μετάβασης. Στην Πολωνία, οι δαπάνες για τη στρατηγική για την ενέργεια και το κλίμα εκτιμάται ότι θα αυξηθούν σε περίπου 195 εκατομμύρια ευρώ μόνο τα επόμενα 10 χρόνια.

Τη στιγμή της κρίσης που προκλήθηκε από την παγκόσμια πανδημία, είναι επίσης ζωτικής σημασίας να επιτραπεί η ευελιξία στη μετάβαση. Αυτό θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν κοινούς στόχους, προστατεύοντας παράλληλα τους πολίτες τους και τους τομείς της οικονομίας που επλήγησαν ιδιαίτερα από την κρίση. Ως εκ τούτου, πρέπει να έχουμε πρόσβαση σε όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες: πυρηνική, ηλιακή, αιολική και υδρογόνο ενέργεια. Έτσι, σε 20 χρόνια, μπορούμε να αναπτύξουμε ένα σύστημα παραγωγής καθαρής ενέργειας του οποίου η απόδοση θα είναι συγκρίσιμη με τα τρέχοντα επίπεδα παραγωγής.

Γνωρίζω ότι τα κοινοτικά κονδύλια που πρόκειται να διατεθούν για πολιτικές που σχετίζονται με το κλίμα είναι τεράστια. Εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα εργαλεία είναι αποτελεσματικά και δεν θα οδηγήσουν σε μια Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων, πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες των διαφορετικών κοινωνιών. Ό, τι κι αν κάνουμε, πρέπει να βασίζεται στην ευελιξία και την αλληλεγγύη με τους ανθρώπους και στην ιδέα μιας δίκαιης διαρθρωτικής αλλαγής στη βάση του έργου μας. Οι ομάδες που είναι πιο ευάλωτες στις αρνητικές συνέπειες της μετάβασης πρέπει να λάβουν ειδική υποστήριξη. Για παράδειγμα, ο αριθμός των ΙΠΑ που σχετίζονται με τον τομέα εξόρυξης άνθρακα στην Πολωνία ανέρχεται σε 200.000.

Δώσαμε ένα τέτοιο παράδειγμα ήδη το 2018 στο Κατοβίτσε, κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής COP24 για το κλίμα, όπου προέδρευσα. 55 χώρες από όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων κρατών μελών της ΕΕ, υπέγραψαν μια δήλωση όπου είπαν ότι εάν θέλουμε οι άνθρωποι να αποδεχτούν και να είναι σίγουροι για τις συνεχιζόμενες αλλαγές, πρέπει να λάβουμε υπόψη την κοινωνική πτυχή της μετάβασης κατά την επιδίωξη μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Χάρη στις προσπάθειές μας, το ζήτημα της δίκαιης μετάβασης εμφανίζεται πλέον σε όλες τις συζητήσεις για τις πολιτικές που σχετίζονται με το κλίμα.

 Michał Kurtyka - Υπουργός Περιβάλλοντος και Κλίματος της Πολωνίας, υποψηφιός για την θέση του Γενικού Γραμματέα του ΟΟΣΑ (Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) 

Το κείμενο δημοσιεύθηκε ταυτόχρονα στο μηνιαίο περιοδικό Wszystko Co Najważniejsze και το Πολωνικό Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης.