Πολωνία στην Ελλάδα

Ωστόσο, η 17η Σεπτεμβρίου 1939, η ημερομηνία της επίθεσης της Σοβιετικής Ένωσης κατά της Πολωνίας, δεν είναι ευρέως γνωστή στη Δύση. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει συνεχώς να υπενθυμίζουμε κι εκείνο το γεγονός, το οποίο καθόρισε τη μοίρα της πατρίδας μου και άλλων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, για τον επόμενο μισό αιώνα. Αν σήμερα εμείς, οι Πολωνοί, και άλλοι λαοί της περιοχής μας, συχνά επαναλαμβάνουμε ότι γνωρίζουμε τη Ρωσία και κατανοούμε τις ιμπεριαλιστικές της φιλοδοξίες καλύτερα από τη Δύση, το κάνουμε λόγω της ιστορικής μας εμπειρίας που συμβολίζει η 17^η  Σεπτεμβρίου.

Η εισβολή του Κόκκινου Στρατού στο πολωνικό έδαφος δυόμισι εβδομάδες μετά την εισβολή της Βέρμαχτ και της Λουφτβάφε ήταν η υλοποίηση του μυστικού μέρους του ναζιστικο-σοβιετικού συμφώνου Χίτλερ – Στάλιν, που υπογράφηκε στις 23 Αυγούστου 1939 από τους επικεφαλής της διπλωματίας και των δύο, τον Ρίμπεντροπ και τον Μολότοφ. Δύο ολοκληρωτικές αυτοκρατορίες σύναψαν συμμαχία, με σκοπό να μοιράσουν μεταξύ τους τις ανεξάρτητες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Η γερμανική σφαίρα επιρροής θα περιελάμβανε τη δυτική Πολωνία, τη Λιθουανία και τη Ρουμανία, ενώ ο σοβιετικός έλεγχος επρόκειτο να επεκταθεί στην ανατολική Πολωνία, τη Λετονία, την Εσθονία και τη Φινλανδία.

Για το έθνος μου, η σημαντικότερη συνέπεια αυτού του συμφώνου ήταν η κατάργηση του ανεξάρτητου πολωνικού κράτους και η διαίρεση της επικράτειάς μας μεταξύ δύο κατοχικών δυνάμεων, της ναζιστικής Γερμανίας και της κομμουνιστικής Ρωσίας. Άλλες διατάξεις της συνθήκης τροποποιήθηκαν εν μέρει τα επόμενα δύο χρόνια. Η Φινλανδία κατάφερε να προστατεύσει την κυριαρχία της στον Χειμερινό Πόλεμο του 1940. Η Λιθουανία, όμως, μετά από ένα επεισόδιο σχετικής ανεξαρτησίας, απορροφήθηκε από την Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο, κάποιες μικρές τροποποιήσεις δεν άλλαξαν τον πιο σημαντικό κανόνα του συμφώνου: η μοίρα των εθνών και των κρατών της δικής μας περιοχής στην Ευρώπη θα καθοριζόταν πλέον από δύο ιμπεριαλιστικά καθεστώτα: του Χίτλερ και του Στάλιν.

Υπό γερμανική κατοχή, η Πολωνία υπέστη τεράστιες ανθρώπινες και υλικές απώλειες. Οι Ναζί σκότωσαν 6 εκατομμύρια πολίτες της Πολωνικής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 3 εκατομμυρίων Πολωνών Εβραίων. Κατέστρεψαν και έκαψαν χιλιάδες πολωνικές πόλεις και χωριά, μα περισσότερο απ’ όλες, την πρωτεύουσα της χώρας, τη Βαρσοβία. Έκλεψαν αμέτρητα υλικά και πολιτιστικά αγαθά, τόσο ιδιωτικά όσο και δημόσια, τα οποία δεν επεστράφησαν ποτέ στη χώρα μου. Μόνο λίγοι από τους αυτουργούς της γενοκτονίας, της εξόντωσης, των εγκλημάτων πολέμου, της μαζικής τρομοκρατίας και της λεηλασίας προσήχθησαν μετά τον πόλεμο ενώπιον των δικαστηρίων της Νυρεμβέργης και της Βαρσοβίας και τιμωρήθηκαν όπως τους άξιζε.

Ωστόσο, τα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας καταδικάστηκαν τουλάχιστον ηθικά από ολόκληρο τον ελεύθερο κόσμο. Δυστυχώς, δεν συνέβη το ίδιο με τα εγκλήματα της κομμουνιστικής Ρωσίας, τα οποία έχουν μείνει ατιμώρητα και συχνά ξεχασμένα.

Τι ακολούθησε τη σοβιετική εισβολή σε πάνω από το μισό προπολεμικό έδαφος της Πολωνίας; Ακολούθησε η σφαγή του Κατίν - η εξόντωση των 22.000 αιχμαλώτων πολέμου: αξιωματικών του πολωνικού στρατού, αστυνομικών, στρατιωτών, δημοσίων υπαλλήλων και άλλων πολιτικών κρατουμένων. Τους πυροβόλησαν αψηφώντας όλες τις διεθνείς συμβάσεις, επειδή ο Στάλιν τους θεωρούσε πατριώτες πιστούς στην πατρίδα τους και αδυσώπητους εχθρούς του κομμουνισμού. Αυτό είχε ως συνέπεια και την απέλαση μισού εκατομμυρίου συμπατριωτών μου σε γκούλαγκ και αναγκαστικές μετακινήσεις στη Σιβηρία και στο ασιατικό τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης. Ένας τεράστιος αριθμός από αυτούς του ανθρώπους δεν επέστρεψε ποτέ απ’ αυτήν την «απάνθρωπη γη» και πέθανε στην εξορία. Ακολούθησε ο βάναυσος τρόμος της NKVD και η ιδεολογική κατήχηση, η προσπάθεια κατάργησης της πολωνικής εθνικής ταυτότητας και των παραδόσεων, η αναγκαστική εκμάθηση των αρχών του κομμουνισμού στα παιδιά και εξαναγκασμός στην απάρνηση της χριστιανικής πίστης τους.

Εμείς οι Πολωνοί δεν είμαστε οι μόνοι που τα ζήσαμε όλα αυτά. Τα γνώρισαν εξίσου καλά οι λαοί της Βαλτικής: οι Εσθονοί, οι Λετονοί και οι Λιθουανοί. Όπως και άλλα έθνη που βρέθηκαν στη σοβιετική σφαίρα επιρροής μετά τη νίκη της Ρωσίας επί του Τρίτου Ράιχ.

Το ναζιστικό-σοβιετικό σύμφωνο κατέρρευσε σε λιγότερο από δύο χρόνια μετά τη σύναψή του, όταν η Γερμανία επιτέθηκε στη Ρωσία του Στάλιν, στις 22 Ιουνίου 1941. Αλλά ο κανόνας που όριζε ότι η τύχη των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα αποφασιζόταν όχι από τους ελεύθερους λαούς τους αλλά από τους κυβερνήτες των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων παρέμεινε σε ισχύ.

Οι Σοβιετικοί νίκησαν τους Ναζί και το 1945, κατέλαβαν ολόκληρο το έδαφος της Πολωνίας και άλλων κρατών δυτικότερα και νοτιότερα, μέχρι τους ποταμούς Έλβα, Δούναβη και Ντράβα. Ορισμένα από αυτά προσαρτήθηκαν απευθείας στη Σοβιετική Ένωση ως ομοσπονδιακά κράτη - τέτοια ήταν η μοίρα των λαών της Βαλτικής, των Λευκορώσων και των Ουκρανών. Σε άλλους λαούς, η Ρωσία εγκατέστησε κυβερνήσεις μαριονέτες που αποτελούνταν από ντόπιους κομμουνιστές πλήρως υποταγμένους στη Μόσχα - αυτό συνέβη στην Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία και την Ανατολική Γερμανία.

Για τους λαούς μας, η ήττα του Τρίτου Ράιχ δεν έφερε την πολυπόθητη ελευθερία. Η υποταγή στη ρωσική αυτοκρατορία συνεχίστηκε μέχρι την πτώση του κομμουνισμού - επί μισό αιώνα!

Μόνο με τις δημοκρατικές αλλαγές που δρομολογήθηκαν το 1989 από το πολωνικό κίνημα «Αλληλεγγύη» οι Πολωνοί και άλλοι λαοί της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης απελευθερώθηκαν πραγματικά και ανέκτησαν την κυριαρχία των κρατών τους. Τα περισσότερα από αυτά έγιναν σταδιακά πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, η ανεξαρτησία οποιασδήποτε χώρας από την περιοχή μας πάντα ενοχλούσε τους Ρώσους ιμπεριαλιστές. Έτσι, μόλις η Μόσχα συνήλθε από το σοκ της απώλειας της σταλινικής σφαίρας επιρροής, άρχισε να κινείται προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της αυτοκρατορίας. Θυμόμαστε τη στρατιωτική επίθεση στη Γεωργία το 2008. Θυμόμαστε επίσης τις βάναυσες καταστολές των κινημάτων ελευθερίας στη Λευκορωσία και στην Ουκρανία. Τέλος, θυμόμαστε την εχθρική πολιτική της Ρωσίας προς την ανεξάρτητη Ουκρανία, τη ένοπλη προσάρτηση της Κριμαίας και του Ντονμπάς το 2014 και, πάνω απ’ όλα, τον συνεχιζόμενο γενοκτονικό πόλεμο ευρείας κλίμακας κατά του κυρίαρχου ουκρανικού κράτους που εξαπολύθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022.

Για τους λαούς της περιοχής μας, που θυμούνται τα ιστορικά γεγονότα που συμβολίζει η ημερομηνία της 17^ης  Σεπτεμβρίου, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ιμπεριαλιστική Ρωσία επιδιώκει για άλλη μια φορά να επεκταθεί σε άλλες χώρες. Θέλει το ίδιο που ήθελε το 1939 και το 1940, όταν ήταν σύμμαχος της Γερμανίας του Χίτλερ, και μεταξύ 1945 και 1991, όταν εξουσίαζε τις χώρες μας.

Η Ρωσία ήθελε πάντα να έχει την εξουσία σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αλλά η ελεύθερη Πολωνία, η ελεύθερη Ουκρανία και όλα τα άλλα ανεξάρτητα κράτη της περιοχής μας δεν θα συμφωνήσουν ποτέ σε αυτό. Για τους λαούς μας, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, διατήρησης της ταυτότητας και επιβίωσης. Είναι ζήτημα που αφορά το μέλλον, την ασφάλεια και την ευημερία μας.

Andrzej Duda

Το κείμενο δημοσιεύεται ταυτόχρονα στο πολωνικό μηνιαίο περιοδικό «Wszystko Co Najważniejsze» ως μέρος προγράμματος που υλοποιείται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης και το Πολωνικό Εθνικό Ίδρυμα.