• osoby z polskim obywatelstwem, które mieszkają i przebywają w naszym kraju,
• cudzoziemcy, którzy mieszkają i przebywają w Polsce, a dzięki zezwoleniu mogą:
  • osiedlać się,
  • być rezydentem długoterminowym państw Unii Europejskiej (UE),
  • mieszkać przez określony czas:
    • jako uchodźca (z odpowiednim statusem),
    • w ramach ochrony uzupełniającej,
    • w ramach zgody na pobyt tolerowany,
• obywatele państw członkowskich UE i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), którzy mieszkają i przebywają w Polsce,
• ich rodziny, które mają tutaj prawo pobytu lub stałego pobytu.

Pomoc społeczną mogą dostać osoby i ich rodziny, których dotyczy:

• ubóstwo,
• sieroctwo,
• bezdomność,
• bezrobocie,
• niepełnosprawność,
• długa lub ciężka choroba,
• przemoc w rodzinie,
• handel ludźmi,
• macierzyństwo lub wielodzietność,
• bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
• trudności w integracji – jeśli jesteś cudzoziemcem i masz w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy w związku z określoną sytuacją (art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach),
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
• alkoholizm lub narkomania,
• zdarzenie losowe lub sytuacja kryzysowa, na przykład pożar, lokalna powódź, wypadek,
• klęska żywiołowa lub ekologiczna.

Jeśli chcesz dostać pomoc, opowiedz pracownikowi socjalnemu o swojej trudnej sytuacji. Przygotuj:

• dokument potwierdzający twoją tożsamość (dowód osobisty, paszport lub inny),
• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego książeczkę zdrowia,
• dokumenty, które poświadczają twoje dochody:

  • decyzję, na podstawie której dostajesz:

    • rentę,
    • emeryturę,
    • świadczenie przedemerytalne,
    • zasiłek przedemerytalny,
    • emeryturę pomostową,
    • nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
    • uposażenie w stanie spoczynku,
    • rentę socjalną,
  • dowód, że dostajesz świadczenie: ostatni odcinek renty, emerytury lub podobne dokumenty,

  • zaświadczenie lub oświadczenie o wysokości wynagrodzenia, które dostajesz, bo jesteś:

    • zatrudniony,
    • pracujesz na umowę zlecenia, umowę o dzieło lub umowę agencyjną,

• dokumenty, które potwierdzają stopień niepełnosprawności, czyli orzeczenie o:

  • niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności (orzeczenie zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności),
  • całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji (orzeczenie lekarskie orzecznika ZUS),
  • całkowitej niezdolności do pracy (orzeczenie lekarskie orzecznika ZUS),
• zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,

• inne dokumenty (zależnie od sytuacji twojej i rodziny), które mogą mieć wpływ na prawo do świadczeń, na przykład:

  • zaświadczenie lub oświadczenie o okresie zatrudnienia (okresach, za które płacono składki na ubezpieczenie społeczne, oraz o okresach nieskładkowych),
  • decyzja o przyznaniu uprawnień kombatanckich, zaświadczenie o uprawnieniach kombatanckich lub legitymacja członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej,
  • zaświadczenie z urzędu gminy lub oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego,
  • zaświadczenie lub oświadczenie o kontynuowaniu nauki w szkole podstawowej, szkole ponadpodstawowej, szkole wyższej, na kursach,
  • decyzja o:
    • uznaniu lub odmowie uznania za osobę bezrobotną,
    • utracie statusu osoby bezrobotnej,
    • przyznaniu lub odmowie przyznania (wznowieniu, wstrzymaniu, utracie, pozbawieniu):
      • prawa do zasiłku dla bezrobotnych,
      • świadczenia szkoleniowego,
      • stypendium,
      • dodatku aktywizacyjnego,
• oświadczenie o pozostawaniu w ewidencji bezrobotnych lub poszukujących pracy,
• decyzja ZUS o ustaleniu kapitału początkowego,
• dowód opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne – jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą lub jesteś rolnikiem,
• decyzje organów przyznających świadczenia pieniężne,
• oświadczenie o stanie majątku,
• dokumenty, które określają twój status – jeśli jesteś cudzoziemcem,
• inne dokumenty, o które poprosi pracownik socjalny.

Jeśli nie złożysz wymaganych dokumentów lub oświadczeń – nie dostaniesz świadczenia.

1. Złóż wniosek o pomoc do ośrodka pomocy społecznej. Możesz to zrobić osobiście lub listownie.
2. O pomoc dla ciebie może też wystąpić:
   • twój przedstawiciel ustawowy (na przykład rodzice, jeśli nie masz 18 lat),
   • inna osoba, jeśli się na to zgodzisz.

Ośrodek pomocy społecznej może ci przyznać pomoc z urzędu, o ile się na to zgodzisz.

Składanie wniosku o przyznanie pomocy społecznej jest bezpłatne.

1. Postępowanie zaczyna się, gdy pracownik przyjmuje twój wniosek lub gdy wniosek trafi do ośrodka pomocy społecznej.
   Załatwienie twojej sprawy odbywa się:
   • bez zbędnej zwłoki – w ciągu 1 miesiąca od złożenia wniosku,
   • w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku – jeśli sprawa jest wyjątkowo skomplikowana.
2. Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia z pomocy społecznej dostaniesz na piśmie. Wydaje ją ośrodek pomocy społecznej.

Zgłoś się do ośrodka pomocy społecznej w swojej gminie. Możesz dostać różnego rodzaju wsparcie, które dostosujemy do twojej sytuacji.

Pomoc społeczna nie tylko wspiera osoby i całe rodziny, które mają problemy, ale też zapobiega trudnym sytuacjom. Dowiedz się, jakie ma możliwości oraz co może dla ciebie i twojej rodziny zrobić.

1. Pracownik socjalny przeprowadzi rodzinny wywiad środowiskowy w miejscu twojego zamieszkania albo w miejscu stałego czy czasowego pobytu.
2. Wywiad jest niezbędny – to podstawa do udzielenia pomocy, bez niego jej nie dostaniesz.
3. Pracownik socjalny przeprowadzi rodzinny wywiad środowiskowy w ciągu 14 dni roboczych od złożenia wniosku, a w szczególnie pilnych sprawach – w ciągu 2 dni.
4. Pracownik socjalny:
   • odbierze od ciebie dokumentację: zaświadczenia lub oświadczenia o wysokości dochodu twojego oraz rodziny i ewentualnie inne dokumenty,
   • ustali sytuację osób, które powinny ci pomóc (rodzice lub dzieci),
   • wskaże sposób pomocy, której one tobie mogą udzielić,
   • ustali, czy masz uprawnienia do innych świadczeń z zabezpieczenia społecznego, a jeśli tak – to jakie. 

Wasza rozmowa pozwoli ocenić twoją sytuację życiową, ustalić jej przyczyny oraz twoje problemy i potrzeby.

Pracownik:

• zapyta o sytuację twoją oraz osób, które wspólnie z tobą mieszkają i gospodarują, w tym o:
• źródło dochodów,
• sytuację zawodową,
• stan zdrowia,
• sytuację rodzinną,
• stan majątku,
• jeśli stwierdzi przemoc w rodzinie – wypełni formularz Pomoc Społeczna – Niebieska Karta i dołączy go do wywiadu.

Jeśli nie zgodzisz się na wywiad – nie dostaniesz świadczenia.

• do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem ośrodka, który wydał decyzję,
• w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji.

Dostaniesz pomoc pieniężną, jeśli jesteś bezrobotny, ciężko chory, bezdomny, przydarzyło ci się nieszczęście lub jesteś w sytuacji wymienionej w sekcji Dla kogo jest usługa, oraz jednocześnie: 

• samotnie gospodarujesz i masz dochód do 701 zł (to „kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej”),
• dochód na osobę w twojej rodzinie wynosi do 528 zł (to „kryterium dochodowe na osobę w rodzinie”),
• dochód w twojej rodzinie nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (to „kryterium dochodowe rodziny”).

Pomoc pieniężna może być wypłacana jako:

• zasiłek stały,
• zasiłek okresowy,
• zasiłek celowy, na przykład na żywość, leki, opał, odzież,
• zasiłek specjalny celowy dla osób o dochodach wyższych niż przyjęte kryterium dochodowe, na przykład na leki,
• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, 
• pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki, 
• świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy mają status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy, 
• wynagrodzenie dla opiekuna za opiekę, które przyznał sąd.

Przykłady:

• praca socjalna,
• składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne,
• pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie się,
• sprawienie pogrzebu,
• poradnictwo specjalistyczne, na przykład psychologiczne, rodzinne,
• interwencja kryzysowa, na przykład natychmiastowa specjalistyczna pomoc psychologiczna, poradnictwo socjalne, schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
• schronienie,
• posiłek,
• niezbędne ubranie,
• usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, na przykład pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opieka higieniczna,
• specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, na przykład dostosowana do rodzaju schorzenia i niepełnosprawności pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
• mieszkanie chronione,
• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.

Informacji o świadczeniach pomocy społecznej, zasadach ich przyznawania oraz wysokości udzieli ci pracownik socjalny w ośrodku pomocy społecznej.

Dochód to łączne przychody wszystkich członków twojej rodziny, które dostajecie w danym miesiącu.

Dochód wylicza pracownik socjalny, który przeprowadził z tobą rodzinny wywiad środowiskowy.

Aby ustalić, czy możesz dostać pomoc, weźmie pod uwagę dochód twój i dochód twojej rodziny.

• Dochód podajesz z miesiąca, który poprzedza miesiąc złożenia wniosku, na przykład jeśli wniosek składasz w maju – podaj dochód z kwietnia.
• Jeśli nie masz dochodu, bo straciłeś pracę czy prawo do świadczenia – podaj dochód z miesiąca, w którym złożyłeś wniosek.

Co zmniejszy twój dochód

• podatek dochodowy od osób fizycznych,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne,
• alimenty, które płacisz innym osobom.

Czego NIE wlicza się do twojego dochodu

• jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
• zasiłku celowego, na przykład na opał, leki, żywność, odzież,
• pomocy materialnej o charakterze socjalnym albo motywacyjnym, którą masz na podstawie przepisów o systemie oświaty, na przykład stypendium szkolnego,
• świadczenia w naturze, na przykład wartości otrzymanych rzeczy: żywności, odzieży, leków,
• świadczenia, które dostajesz jako bezrobotny za prace społecznie użyteczne (na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy),
• świadczenia pieniężnego (ustawa z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych) i pomocy pieniężnej (art. 19 ust. 2 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji i okresu powojennego, art. 7a ust. 2 ustawy z 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, art. 5a ust. 2 ustawy z 31 maja 1996 r. o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, art. 10a ust. 2 ustawy z 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych oraz art. 10 ust. 2 ustawy z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych), 
• świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej (ustawa o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych),
• dochodu z użytków rolnych do 1 hektara przeliczeniowego,
• świadczenia wychowawczego (ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci),
• dodatku wychowawczego (ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej),
• świadczenia pieniężnego (art. 8a ust. 1 ustawy z 7 września 2007 r. o Karcie Polaka),
• świadczenia pieniężnego (art. 9 ustawy z 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski),
• nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów (art. 31a ustawy z 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów).

Jeśli:

• nie będziesz współdziałać,
• jako osoba bezrobotna bez powodu odmówisz podjęcia pracy,
• będziesz marnotrawić zasoby własne lub przyznane świadczenia,

ośrodek pomocy społecznej może:

• nie przyznać ci pomocy,
• ograniczyć ją,
• całkowicie wstrzymać.

Świadczenia pomocy społecznej są uznaniowe. Wyjątkiem jest zasiłek stały, który dostaniesz, jeśli spełnisz określone warunki.

Dostaniesz zasiłek stały, jeśli:

• masz ukończone 18 lat,
• jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy,
• jesteś osobą niezdolną do pracy z powodu wieku (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni),
• twój dochód jest niższy niż kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej – jeśli jesteś osobą samotną,
• twój dochód oraz dochód na osobę w rodzinie są niższe niż kryterium dochodowe na osobę w rodzinie – jeśli mieszkasz i gospodarujesz z rodziną.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 z późn. zm.)