Nowelizacja ustawy o kontroli niektórych inwestycji wprowadza tymczasową kontrolę wybranych inwestycji ze względu na: a) trudną sytuację gospodarczą, która jest wynikiem epidemii COVID-19 ; b) podstawy prawne do utworzenia i rozpoczęcia funkcjonowania punktu kontaktowego, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/452 z dnia 19 marca 2019 r. ustanawiającym ramy monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii. W ustawie o kontroli niektórych inwestycji jest dodawana nowa, tymczasowa procedura kontroli inwestycji planowanych lub dokonywanych przez inwestorów spoza UE lub EOG lub OECD. Kontrolowanych będzie więcej spółek, przejmowanych przez zagranicznych inwestorów, gdzie inwestor ma nabyć co najmniej 20%: 1. głosów w organach spółki lub 2. udziału w zyskach lub 3. wartości wszystkich wniesionych do spółki udziałów kapitałowych, w przypadku spółki osobowej. Próg posiadania 20% jest już obecnie na gruncie ustawy o kontroli niektórych inwestycji uważany za istotny i uzasadniający ocenę inwestycji pod kątem zgodności z ustawą (art. 3 ust. 1 pkt 4). Spółki, które obecnie są ujęte w wykazie umieszczonym w rozporządzeniu Rady Ministrów, będę dalej chronione na podstawie i w trybie określonym przez dotychczas obowiązujące przepisy ustawy o kontroli niektórych inwestycji. Nowe przepisy mają zapobiegać wyprzedaży spółek, których wycena jest kształtowana przez szczególne okoliczności gospodarcze, powiązane z decyzjami o ograniczeniu – w czasie epidemii - działalności gospodarczej. Nowa procedura ma obowiązywać przez 24 miesiące. Obecnie, RP jest w trakcie „odmrażania” gospodarki, ale wprowadzane są nowe, dodatkowe wymagania, które dotyczą zapewnienia pracownikom, kontrahentom i konsumentom ochrony przed zakażeniem. Powrót do normalnego funkcjonowania gospodarki (handel i usługi krajowe, import, eksport) jest stopniowy i zakładamy, że zajmie on co najmniej kilkanaście miesięcy. Procedura ma więc obowiązywać w okresie trudnej sytuacji gospodarczej w RP, ale także w czasie: przywracania stanu wymiany handlowej z zagranicą, znoszenia ograniczeń w transporcie itp.). Kontrola będzie prowadzona pod kątem wpływu inwestycji na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne. Ochrona tych jakości jest przewidziana w art. 52 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, przy uwzględnieniu Traktatu o Unii Europejskiej (art. 4 ust. 2). Postępowanie kontrolne będzie rozpoczynać się w wyniku: – zawiadomienia przez podmiot, który ma zamiar albo już przejął spółkę podlegającą ochronie (ew. podmiot zależny w przypadku nabycia pośredniego), – podjęcia sprawy z urzędu, w przypadku braku zawiadomienia. Kontrolę będzie prowadził Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). W postępowaniu prowadzonym przez Prezesa UOKiK w zakresie kontroli niektórych inwestycji, do spraw nieuregulowanych w ustawie o kontroli niektórych inwestycji stosować się będzie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Postępowanie będzie składało się z dwóch faz: – wstępne postępowanie kontrolne trwające do 30 dni, – właściwe postępowanie kontrolne trwające do 120 dni, wszczynane tylko wtedy, gdy wstępne podstępowanie kontrolne nie będzie wystarczające. Warunkiem podlegania ochronie ma być osiągnięcie przez podmiot z powyższej listy, co najmniej w jednym z dwóch lat poprzedzających zgłoszenie zamiaru inwestycji, przychodu przekraczającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 10 mln euro. Ma to ograniczyć kontrole do podmiotów, które osiągnęły w strukturze polskich przedsiębiorstw pozycję ugruntowaną i mającą znaczenie w gospodarce. Rada Ministrów będzie mogła, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, określić dalsze wyłączenia spod ochrony ww. podmiotów, uwzględniając sytuację wywołaną COVID-19 oraz cele mechanizmu kontroli (zapewnienie bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego). Nowa procedura jest wprowadzana z powodu COVID-19, dlatego grupa podmiotów, które nie odczuły negatywnych skutków pandemii, będzie mogła można zrezygnować z obowiązku poddania się kontroli. Za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia będzie groziła kara do 50 mln zł lub od 6 miesięcy do 5 lat pozbawiania wolności. Za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia w imieniu podmiotu zależnego albo wykonującego prawa z udziałów lub akcji w podmiocie chronionym kara może wynieść do 5 mln zł lub od 6 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Prezes UOKiK będzie mógł sprzeciwić się inwestycji, która prowadziłaby do nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji nad podmiotem objętym ochroną, w tym także w przypadku nabycia pośredniego lub następczego, jeżeli: 1) podmiot, który składay zawiadomienie, nie uzupełnił w wyznaczonym terminie braków formalnych i informacji w zawiadomieniu lub w załączanych do zawiadomienia dokumentach lub wezwany podmiot nie złożył informacji lub dokumentów na wezwanie Prezesa UOKiK lub 2) podmiot, który składay zawiadomienie, nie przedstawił dodatkowych pisemnych wyjaśnień w terminie wyznaczonym przez Prezesa UOKiK lub 3) w związku z nabyciem lub osiągnięciem znaczącego uczestnictwa albo nabyciem dominacji istnieje przynajmniej potencjalne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego Rzeczypospolitej Polskiej lub zdrowia publicznego w Rzeczypospolitej Polskiej – przy uwzględnieniu art. 52 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej lub 4) nie jest możliwe ustalenie, czy nabywca posiada obywatelstwo państwa członkowskiego – w przypadku osób fizycznych albo posiada lub posiadał od co najmniej dwóch lat od dnia poprzedzającego zgłoszenie siedziby na terytorium państwa członkowskiego – w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne, 5) nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji może mieć negatywny wpływ na projekty i programy leżące w interesie Unii Europejskiej. W sprawie decyzji organu kontroli strona będzie mogła złożyć skargę do sądu administracyjnego.

Jeśli inwestor pochodzi spoza kraju UE/EOG/OECD i zamierza zainwestać albo zainwestował w polski podmiot, który spełnia ustawowe przesłanki objęcia go ochroną – musi ten inwestor poddać się kontroli.

Podmioty, które podlegą ochronie to: 

I. przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, który jest spółką publiczną w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów  finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;

II. przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, który:
1) posiada mienie, które zostało ujawnione w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej, o którym mowa w art. 5b ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1398 oraz z 2020 r. poz. 148, 284, 374 i 695),
2) opracowuje lub modyfikuje oprogramowanie służace do:
a) sterowania elektrowniami, sieciami lub obsługą obiektów lub systemów zaopatrzenia w energię elektryczną, gaz, paliwo, olej opałowy lub ciepło sieciowe,
b) zarządzania, kontrolowania i automatyzacji instalacji zaopatrzenia w wodę pitną lub oczyszczania ścieków, 
c) obsługi urządzeń lub systemów wykorzystywanych do transmisji głosu i danych lub do przechowywania i przetwarzania danych,
d) obsługi urządzeń lub systemów wykorzystywanych do zaopatrzenia w gotówkę, płatności kartą, transakcji konwencjonalnych, do rozrachunku papierów wartościowych i transakcji pochodnych lub zarządzania nimi lub do świadczenia usług ubezpieczeniowych,
e) obsługi szpitalnych systemów informacyjnych, do obsługi urządzeń i systemów wykorzystywanych w sprzedaży leków na receptę oraz do obsługi laboratoryjnego systemu informacyjnego lub testów laboratoryjnych,
f) obsługi urządzeń lub systemów używanych w transporcie pasażerów lub towarów drogą powietrzną, kolejową, morską lub żeglugą śródlądową, transportem drogowym, transportem publicznym lub w logistyce, 
g) obsługi urządzeń lub systemów wykorzystywanych przy zaopatrywaniu w żywność, 
3) świadczy usługi gromadzenia lub przetwarzania danych w chmurze obliczeniowej;

III. przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, który prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest:
1) wytwarzanie energii elektrycznej,
2) produkcja benzyn silnikowych lub oleju napędowego, 
3) transport rurociągowy ropy naftowej, benzyn silnikowych lub oleju napędowego, 
4) magazynowanie i przechowywanie benzyn silnikowych, oleju napędowego, gazu ziemnego,
5) podziemne magazynowanie ropy naftowej lub gazu ziemnego, 
6) produkcja chemikaliów, nawozów oraz wyrobów chemicznych, 
7) wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, 
8) regazyfikacja lub skraplanie gazu ziemnego, 
9) przeładunek ropy naftowej i jej produktów w portach morskich, 
10) dystrybucja gazu ziemnego lub energii elektrycznej, 
11) przeładunek w portach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich,
12) działalność telekomunikacyjna, 
13) przesyłanie paliw gazowych,
14) produkcja renu,
15) wydobywanie i przerób rud metali wykorzystywanych do wytwarzania materiałów wybuchowych, broni i amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
16) produkcja urządzeń, instrumentów oraz wyrobów medycznych, 
17) produkcja leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych,
18) obrót paliwami gazowymi  i  gazem  z  zagranicą,
19) wytwarzanie lub przesyłanie lub dystrybucja  ciepła,
20)  przeładunek  w  portach śródlądowych,
21) przetwórstwo  mięsa, mleka, zbóż oraz owoców i warzyw.

• wniosek o sprawdzenie, czy inwestycja zagraniczna jest zgodna z prawem. W przypadku braku wniosku organ kontroli będzie mógł wszcząć postępowanie z urzędu.

W przypadku zagrożenia dla bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego, zablokowanie przez organ kontroli inwestycji zagranicznej pozwoli ochronić społeczeństwo przed ryzykiem utraty dostępu do towarów i usług o znaczeniu podstawowym.

Art. 40, art. 58, art. 89 i art. 103 pkt 1 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID­­‑19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID­19 (Dz. U. poz. 108):

• (art. 40) Zmiana w ustawie  ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.):  w art. 297 w § 1 dodany pkt 11 lit. d.
• (art. 58) Zmiany w ustawie  z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (Dz. U. z 2020 r. poz. 117, 284 i 1086): dodane art. 12a-12k, art. 14a-14i oraz art.16a i art. 16b.
• (art. 89) Przepisy dotyczące okresu obowiązywania zmian w ustawie o kontroli niektórych inwestycji.
• (art. 103 pkt 1) Przepis określający termin wejścia w życie zmian w ustawie o kontroli niektórych inwestycji.

Kontrolę prowadzi Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: www.uokik.gov.pl