Możesz uzyskać prawo do renty socjalnej, jeśli spełnisz poniższe warunki.

1. Jesteś osobą pełnoletnią, czyli:
   • masz ukończone 18 lat,
   • jesteś kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat.
2. Nie masz ustalonego prawa do:
   • emerytury,
   • uposażenia w stanie spoczynku,
   • renty z tytułu niezdolności do pracy,
   • renty inwalidzkiej,
   • renty strukturalnej,
   • zasiłku przedemerytalnego,
   • świadczenia przedemerytalnego,
   • nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
   • świadczenia o charakterze rentowym z zagranicznej instytucji.

    Jeśli masz prawo do chociaż jednego z tych świadczeń – nie otrzymasz renty socjalnej.

3. Lekarz orzecznik ZUS (lub komisja lekarska ZUS) stwierdzi, że jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
   • przed ukończeniem przez ciebie 18 roku życia,
   • w trakcie nauki (także podczas wakacji lub urlopu dziekańskiego), na przykład w liceum albo na studiach – zanim skończyłeś 25 lat,
   • w trakcie nauki w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich albo aspirantury naukowej.
   Na wizytę do lekarza orzecznika skieruje cię ZUS, jeśli spełnisz pozostałe warunki. Jeśli lekarz orzecznik uzna, że twoja dokumentacja medyczna dołączona do wniosku jest wystarczająca, wyda orzeczenie bez bezpośredniego badania twojego stanu zdrowia.

Musisz spełnić dodatkowe warunki – jeśli:

• masz nieruchomość rolną:
  • powierzchnia twoich użytków rolnych nie może przekraczać 5 ha przeliczeniowych – jeśli jesteś właścicielem albo posiadaczem nieruchomości rolnej,
  • twój udział w nieruchomości rolnej nie może przekraczać 5 ha przeliczeniowych – jeśli jesteś współwłaścicielem takiej nieruchomości,
• dostajesz rentę rodzinną – twoja renta rodzinna nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Sprawdź, jaka to kwota, na stronie ZUS. Jeśli twoja renta rodzinna przekracza tę kwotę, nie dostaniesz renty socjalnej,
• jesteś cudzoziemcem:
  • musisz mieć kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” (nie dotyczy to osób, które uzyskały zezwolenie na pracę w państwach Unii Europejskiej na okres do 6 miesięcy, zostały przyjęte na studia lub do pracy sezonowej, mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy)
  albo
  • musisz mieszkać w Polsce i mieć:
    • zezwolenie na pobyt stały,
    • zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
    • zezwolenie na pobyt czasowy, na przykład w związku z twoją pracą lub nauką w Polsce,
    • status uchodźcy albo ochronę uzupełniającą,
    • prawo pobytu albo prawo stałego pobytu, a jednocześnie jesteś obywatelem albo należysz do rodziny obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Szwajcarii.

  To, że masz prawo do renty, socjalnej nie oznacza, że ZUS będzie mógł wypłacić ci to świadczenie. Jeśli będziesz osiągać dodatkowe przychody, które przekroczą określone przepisami limity, ZUS będzie musiał zmniejszyć albo zawiesić rentę socjalną. Szczegóły znajdziesz w sekcji Kiedy renta zostanie zmniejszona olbo zawieszona.

• dokument tożsamości, na przykład dowód osobisty albo paszport – jeśli załatwiasz sprawę osobiście w ZUS,
• wniosek o rentę socjalną – pobierz i wypełnij w domu albo zrób to w ZUS. Taki wniosek możesz też złożyć ustnie – wystarczy, że odpowiesz pracownikowi ZUS na kilka pytań i podpiszesz protokół, który przygotuje,
• zaświadczenie o stanie zdrowia (OL-9) – wypełnia je lekarz, który cię leczy. Poproś lekarza, żeby wystawił takie zaświadczenie nie wcześniej niż miesiąc przed dniem, w którym chcesz złożyć wniosek,
• inną dokumentację medyczną, która może potwierdzić Twój stan zdrowia (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego) możesz dołączyć informację na przygotowanym przez ZUS druku OL-9A.

W niektórych przypadkach musisz przygotować dodatkowe dokumenty, na przykład:

• wywiad zawodowy z twojego miejsca pracy (OL-10) – jeśli pracujesz. Taki dokument wypełnia twój płatnik składek,
• zaświadczenie, w którym twój pracodawca napisze, na jaki czas została zawarta twoja umowa (na przykład na czas nieokreślony) oraz jaki jest twój przychód z pracy – jeśli pracujesz. Taki dokument dostaniesz od swojego płatnika składek,
• zaświadczenie, które potwierdzi twoją naukę w szkole albo zaświadczenie z uczelni o okresie studiów – jeśli naruszenie sprawności organizmu powstało przed twoimi 25. urodzinami. Taki dokument dostaniesz w swojej szkole,
• zaświadczenie, które potwierdzi okres odbywania studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej – jeśli naruszenie sprawności organizmu powstało w trakcie studiów doktoranckich albo aspirantury naukowej. Taki dokument dostaniesz w jednostce, która prowadzi takie studia,
• zaświadczenie o powierzchni twoich użytków rolnych (w hektarach przeliczeniowych) – jeśli jesteś właścicielem, posiadaczem albo współwłaścicielem gospodarstwa rolnego. Taki dokument dostaniesz w urzędzie gminy,
• kopię zezwolenia na osiedlenie się w Polsce, zezwolenia na pobyt albo dokumentu, który potwierdzi twój status uchodźcy albo ochronę uzupełniającą – jeśli jesteś cudzoziemcem. Wystarczy jeden z tych dokumentów. Taka kopia musi być poświadczona za zgodność z oryginałem przez pracownika ZUS albo kierownika ośrodka pomocy społecznej.

Płatnik składek to każda firma, instytucja lub osoba, która zgłasza do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osoby ubezpieczone oraz rozlicza i opłaca za nie składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Może to być na przykład pracodawca czy osoba, która prowadzi działalność gospodarczą.

1. Zbierz wszystkie potrzebne dokumenty. Szczegóły znajdziesz w sekcji Co musisz przygotować.
2. Złóż dokumenty w ZUS. Szczegóły znajdziesz w sekcji Gdzie składasz dokumenty.
3. ZUS wyznaczy ci termin, w którym lekarz orzecznik ZUS zbada cię i stwierdzi, czy jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy – jeśli badanie będzie konieczne do wydania orzeczenia. Jeśli lekarz orzecznik uzna, że twoja dokumentacja medyczna wystarczy do wydania orzeczenia, wizyta nie będzie potrzebna.
4. Czekaj na decyzję ZUS. Szczegóły znajdziesz w sekcji Ile będziesz czekać.

Jeśli jesteś przedstawicielem ustawowym osoby, która chce dostać rentę socjalną – na przykład jesteś opiekunem albo kuratorem osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej – możesz załatwić sprawę w jej imieniu.

• ty albo w twoim imieniu przedstawiciel ustawowy (na przykład rodzic w imieniu dziecka),
• kierownik ośrodka pomocy społecznej – jeśli poprosisz go o pomoc albo zrobi to twój przedstawiciel ustawowy,
• opiekun prawny,
• opiekun faktyczny – jeśli złoży oświadczenie o sprawowaniu faktycznej opieki nad tobą, które potwierdzi wójt, burmistrz, prezydent miasta albo osoba przez nich upoważniona,
• inna osoba — jeśli dasz jej pisemne pełnomocnictwo albo zrobi to twój przedstawiciel ustawowy. Pełnomocnictwa możesz udzielić na formularzu PEL. W pełnomocnictwie napisanym samodzielnie musisz podać dane, dzięki którym urzędnik będzie mógł sprawdzić tożsamość pełnomocnika (imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego, numer PESEL). Podpisz się na pełnomocnictwie. Jeśli pełnomocnictwo daje twój przedstawiciel ustawowy – to on powinien podpisać się na takim dokumencie.

• nie wcześniej niż miesiąc przed dniem, w którym osiągniesz pełnoletność – jeśli jesteś osobą niepełnoletnią,
• jak najszybciej – jeśli jesteś osobą pełnoletnią.

W dowolnym oddziale ZUS. Załatwisz sprawę szybciej, jeśli wybierzesz oddział zgodnie z miejscem twojego zamieszkania.

Wpisz swój kod pocztowy i sprawdź, gdzie jest twój oddział ZUS.

Dokumenty możesz:

• złożyć osobiście lub za pośrednictwem innej osoby (patrz sekcja: Kto składa dokumenty) w oddziale ZUS,
• wysłać pocztą.

Usługa jest bezpłatna.

Zanim ZUS wyda decyzję, musi sprawdzić, czy spełniasz wszystkie warunki. Czasem na spełnienie takich warunków trzeba poczekać. Na przykład jeśli złożysz wniosek jako osoba niepełnoletnia, ZUS musi poczekać, aż osiągniesz pełnoletność. Dopiero po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności ZUS może wydać decyzję – ma na to do 30 dni kalendarzowych od dnia, w którym wyjaśni ostatnią okoliczność (na przykład od dnia, w którym uprawomocni się orzeczenie lekarza orzecznika ZUS).

Jeśli twój wniosek będzie niekompletny, bo na przykład brakuje załącznika, ZUS wskaże ci termin, w którym będzie można uzupełnić braki.

W decyzji znajdziesz wszystkie potrzebne informacje o rencie socjalnej, na przykład, jaki jest termin jej wypłaty albo czy została zmniejszona albo zawieszona.

Decyzję dostaniesz na adres, który wskażesz we wniosku.

ZUS przekaże rentę na konto, które podasz we wniosku. To bardzo wygodna forma wypłaty. Jeśli nie masz konta dostaniesz rentę na adres, który zaznaczysz we wniosku.

Kwota renty socjalnej jest co roku waloryzowana – sprawdź aktualną kwotę na stronie ZUS.

Ta kwota może zostać obniżona, jeśli dostajesz też rentę rodzinną.

Renta zostanie zmniejszona jeśli twój przychód z działalności zarobkowej będzie wyższy od 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy i nie przekroczy 130% tego wynagrodzenia. ZUS zmniejszy rentę socjalną o kwotę przekroczenia, ale nie wyższą niż kwota maksymalnego zmniejszenia.

Renta zostanie zawieszona jeśli twój przychód przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Sprawdź limity 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz kwotę maksymalnego zmniejszenia na stronie ZUS.

Jeśli masz dodatkowy przychód i wiesz, że twoja renta powinna zostać zmniejszona albo zawieszona – poinformuj o tym ZUS. Możesz skorzystać z formularza EROP – Oświadczenie o osiąganiu przychodu.

Jeśli dostaniesz rentę, która powinna zostać zmniejszona albo zawieszona – trzeba będzie ją zwrócić. Przychód to na przykład twoje wynagrodzenie z umowy o pracę, zasiłek macierzyński albo zasiłek chorobowy.

Więcej o skutkach dorabiania do renty socjalnej przeczytasz na stronie www.zus.pl. 

Lekarz orzecznik ZUS może stwierdzić, że jesteś osobą zdolną do pracy. Jeśli nie zgadzasz się z jego orzeczeniem – złóż sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Masz na to 14 dni kalendarzowych od dnia, w którym dostaniesz orzeczenie.

ZUS może nie przyznać ci renty. Jeśli tak się stanie, możesz odwołać się od takiej decyzji do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie złóż w oddziale ZUS, który wydał decyzję. Masz na to miesiąc od otrzymania decyzji. Za złożenie odwołania nic nie płacisz.

Gdy:

• przestaniesz spełniać warunki z sekcji Jakie warunki musisz spełnić – na przykład będziesz mieć prawo do emerytury,
• trafisz do aresztu albo zakładu karnego. Wyjątkowo możesz dostać 50% renty socjalnej – jeśli spełnisz wszystkie poniższe warunki:
  • masz jednoosobowe gospodarstwo domowe (jesteś osobą samotnie gospodarującą, czyli taką, która sama mieszka i samodzielnie się utrzymuje),
  • nie masz innego przychodu niż renta socjalna,
  • nie masz prawa do renty rodzinnej,
  • zobowiążesz się pisemnie, że przeznaczysz rentę na opłaty związane z domem albo mieszkaniem, na przykład, że będziesz opłacać z renty czynsz – jeśli nikt inny nie mieszka w tym domu albo mieszkaniu.

Jeśli jesteś w areszcie albo zakładzie karnym i możesz dostać 50% renty – wypełnij część V wniosku o rentę socjalną. We wszystkich formalnościach pomoże ci administracja aresztu albo zakładu karnego. Dodatkowo musisz przygotować również wszystkie poniższe dokumenty:

• wypis z księgi wieczystej nieruchomości, który potwierdzi twoje prawo własności, albo zaświadczenie zarządcy mieszkania, które potwierdzi, że masz prawo do tego lokalu,
• zaświadczenie z wydziału ewidencji ludności, które potwierdzi, że w twoim domu albo mieszkaniu nie są zameldowane inne osoby,
• twoje pisemne zobowiązanie, w którym napiszesz, że przeznaczysz rentę na opłaty związane z domem albo mieszkaniem.

Jeśli trafisz do aresztu albo zakładu karnego, musisz poinformować o tym ZUS.

Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się z ZUS. Możesz to zrobić bez wychodzenia z domu – na przykład:

• zadzwoń na numer 22 560 16 00 (konsultanci Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS są dostępni w dni robocze, od poniedziałku do piątku, od 7:00 do 18:00),
• wyślij e-mail na adres cot@zus.pl,
• idź do najbliższej placówki – wizytę możesz zarezerwować na swoim profilu na PUE ZUS albo telefonicznie,
• umów się na e-wizytę w ZUS.

• Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 1300)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 2003 r. w sprawie przyznawania renty socjalnej (Dz.U. z 2003 r. nr 170 poz. 1656)
• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity (Dz.U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.)