Polska w Hiszpanii

14 lutego 2023 r. Ambasada RP w Madrycie we współpracy z Centro Sefarad-Israel zorganizowała konferencję pt. „Kręte ścieżki pamięci. Problem upamiętnienia obozów Gusen i Mauthausen: przeszłość i teraźniejszość.”

Konferencja, zainaugurowana powitaniem Ambasador Anny Sroki, rozpoczęła się od wystąpienia Profesora Jana Rydla, a następnie miała miejsce dyskusja miedzy polskim prelegentem a przedstawicielką Hiszpanii w Międzynarodowym Komitecie Mauthausen, Conchą Diaz Berzosa, która pełni również funkcję wiceprzewodniczącej hiszpańskiego stowarzyszenia Amical de Mauthausen.

Prof. J. Rydel wskazał, że Gusen i Mauthausen dzieli odległość zaledwie czterech kilometrów, jednak różnica w wiedzy na ich temat pamięci o nich jest ogromna. Podkreślił, że znajomość historii KL Gusen jest nikła, pomimo że obóz ten pochłonął więcej ofiar niż Mauthausen, a więźniowie uważali go za znacznie gorszy ze względu na katastrofalne warunki życia i okrucieństwo załogi SS. Profesor przedstawił proces wypierania KL Gusen z pamięci oraz, w konsekwencji, całkowite zniszczenie i zatarcie śladów obozu. Zwrócił uwagę na fundamentalne znaczenie KL Gusen jako jednego z największych cmentarzy, na którym pochowani są nie tylko Polacy, ale również Hiszpanie. Przybliżył ponadto obecny stan debaty na temat przyszłości tego miejsca.

W trakcie dyskusji hiszpańska prelegentka podziękowała prof. J. Rydlowi za dogłębne przedstawienie problematyki pamięci o KL Gusen i podobnie jak on zwróciła uwagę na trwającą dziesięciolecia obojętność władz Austrii co do konieczności upamiętnienia obozu. Rozmówcy zgodzili się, że proces refleksji nad kształtem nowego miejsca pamięci na terenie KL Gusen musi mieć charakter międzynarodowy i uwzględniać wszystkie kraje pochodzenia ofiar. Concha Diaz Berzosa wskazała, że kluczowa w tym kontekście jest rola stowarzyszeń zrzeszających byłych więźniów oraz rodziny ofiar oraz, że powinny one wywierać odpowiedni nacisk na władze swoich państw w celu zapewnienia godnego upamiętnienia KL Gusen.

Zorganizowana przez Ambasadę RP w Madrycie konferencja stanowiła wydarzenie towarzyszące otwartej w Centro Sefarad Israel wystawy poświęconej hiszpańskim więźniom Mauthausen („Mauthausen. Memorias compartidas”). Wystawę zainaugurowali oficjalnie w dniu 16 stycznia br. Minister Spraw Zagranicznych, UE i Współpracy, José Manuel Albares oraz Minister ds. Prezydencji, Relacji z Parlamentem i Pamięci Demokratycznej, Félix Bolaños.