Horyzont Europa

W konferencji inaugurującej wzięli udział on-line przedstawiciele instytucji kształtujących politykę oraz środowisk związanych z obszarem badań i innowacji. W poszczególnych sesjach dyskutowali m.in. nad tym, w jaki sposób mobilizować synergie pomiędzy programem Horyzont EU oraz krajowymi inwestycjami publicznymi i prywatnymi, aby przyspieszyć zielone i cyfrowe przejście, wpisując je w odnowioną Europejską Przestrzeń Badawczą. Prelegenci zastanawiali się jak wspierać te synergie w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

"Horyzont Europa to pierwszy europejski program zaprojektowany przy ogromnym zaangażowaniu obywateli i zainteresowanych stron. Głęboko wierzę, że razem możemy uwolnić innowacyjny potencjał badań naukowych i edukacji w Europie – powiedziała unijna komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży Mariya Gabriel. Przypomniała, że budżet programu negocjowano „w trudnych warunkach, przy większej niż zwykle niepewności, wynikającej z pandemii COVID, które mocno uderzają w nasze społeczeństwa i nasze gospodarki, ale także po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii”. – Nie było to łatwe, ale nam się udało! Budżet programu Horyzont Europa wzrósł o 30% w porównaniu z Horyzontem 2020. Ten znaczący wzrost stanowi jasny przekaz polityczny: Europejczycy zdecydowali, że badania i innowacje będą motorem ich przyszłości!" – dodała komisarz Gabriel.

Horyzont Europa to dziewiąty program ramowy Unii Europejskiej na rzecz badań i innowacji i najbardziej ambitny ze wszystkich dotychczasowych. Jego budżet opiewa na ponad 95 mld euro, co czyni z niego największy tego rodzaju międzynarodowy program na świecie. 

Komisja proponuje Pakt na rzecz Badań i Innowacji

Otwarty symbolicznie program Horyzont Europa będzie promować doskonałość naukową i zapewniać wsparcie najlepszym naukowcom i innowatorom, tak by umożliwić im poszerzanie granic nauki, wiedzy i umiejętności, co pomoże sprostać wyzwaniom gospodarczym i społecznym, przed którymi stoi Europa. 

Ważny przekrojowy komponent programu będzie wspierać poszerzanie uczestnictwa i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej. – Chciałbym podkreślić potrzebę spojrzenia na Horyzont Europa w szerszych ramach politycznych Nowej Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA), w której proponujemy Pakt na rzecz Badań i Innowacji w Europie – powiedziała komisarz Gabriel.

Pakt zostanie zdefiniowany jako dobrowolna inicjatywa i powinien doprowadzić do wzmocnienia współpracy i wyrównania inwestycji regionalnych, krajowych i europejskich. Będzie opierał się na kluczowych zasadach i wartościach, zwiększając przejrzystość i kierując działaniami europejskimi, wspierając cztery cele polityczne:

1. Nadanie priorytetu inwestycjom i reformom w dziedzinie badań i innowacji oraz skupienie się na cyfrowej i zielonej transformacji oraz ożywieniu.
2. Poprawa dostępu do doskonałości naukowej, dążenie do większej doskonałości w całej UE oraz silniejsze systemy badań i innowacji, w których najlepsze praktyki są szybciej rozpowszechniane w całej Europie;
3. Przełożenie wyników badań naukowych i innowacji na gospodarkę w celu zwiększenia odporności i konkurencyjności naszych gospodarek i społeczeństw.
4. Pogłębienie Europejskiej Przestrzeni Badawczej w celu dalszego postępu w swobodnym przepływie wiedzy, w szczególności poprzez przejście od podejścia opartego na koordynacji do głębszej integracji polityk krajowych.

Komisarz Gabriel zaproponowała współpracę za pośrednictwem forum ERA ds. transformacji jako punktu wyjściowego do dyskusji strategicznych w celu określenia kluczowych priorytetów wspólnych działań.

Nowe instrumenty, nowe szanse

Horyzont Europa będzie również wspierać badania oparte na współpracy biznesu i nauki oraz wzmacniać potencjał technologiczny i przemysłowy poprzez tematyczne klastry dotyczące pełnego spektrum globalnych wyzwań. 
Ponadto program zapewnia nowe instrumenty, takie jak Europejska Rada ds. Innowacji (EIC), misje badawcze i partnerstwa, mające na celu poprawę sytuacji w obszarze R&I w UE. 

Misje skupią się na kwestiach, które mają wpływ na nasze codzienne życie – od walki z rakiem po przystosowanie się do zmian klimatu, mieszkanie w bardziej ekologicznych miastach, ochronę wód i oceanów, czy też zapewnienie zdrowych gleb z myślą o zdrowej żywności i odporność regionów na zmianę klimatu. Obejmując swoim zakresem kluczowe obszary, takie jak energia, transport, bioróżnorodność, zdrowie, żywność oraz gospodarka o obiegu zamkniętym, usprawnione partnerstwa europejskie będą zachęcać do szerokiego udziału partnerów z sektorów publicznego i prywatnego.

Komisarz Mariya Gabriel podkreśliła, że nowe podejście do partnerstw europejskich poprawi przejrzystość i zarządzanie strategiczne. Ich liczba uległa znaczącemu zmniejszeniu z ponad 120 w programie Horyzont 2020 do 49 w Horyzoncie Europa.

"Tworzymy strategiczne mechanizmy koordynacji, które umożliwią współpracę między partnerami. Bardzo sensowne jest budowanie synergii i współpracy w obszarach transportu, inteligentnej mobilności opartej na wodorze czy sztucznej inteligencji" – podkreśliła unijna komisarz. "Wynik powinien wspierać zarówno cele w zakresie zrównoważonego rozwoju, jak i innowacje, których nasz przemysł potrzebuje, aby stawić czoła transformacji. Strategiczna współpraca między podmiotami publicznymi i prywatnymi jest niezbędna, aby wykorzystać wszystkie siły europejskie oraz przyspieszyć opracowywanie i przyjmowanie nowych wspólnych rozwiązań wspólnych wyzwań globalnych" – dodała komisarz Gabriel.

Europejska Rada ds. Innowacji, która funkcjonowała w fazie pilotażowej przez dwa ostatnie lata Horyzontu 2020, zapewni wsparcie dla powstających i przełomowych innowacji w start-upach, małych i średnich przedsiębiorstwach, a także w spółkach o średniej wielkości. Działalność ta będzie uzupełnieniem prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT). Ponadto dzięki nawiązywaniu kontaktów z regionalnymi i krajowymi innowatorami zostaną wzmocnione europejskie ekosystemy innowacji. 

"Nowy program Horyzont Europa niesie wiele interesujących możliwości dla polskich jednostek naukowych i przedsiębiorstw. Krajowy Punkt Kontaktowy przygotowuje szeroką i innowacyjną ofertę szkoleniowo-konsultacyjną dla polskich wnioskodawców, aby efektywnie wykorzystać ogromny potencjał programu" – powiedziała Magdalena Bem-Andrzejewska, dyrektor Działu Krajowego Punktu Kontaktowego w NCBR. "Polska, postrzegana jako wiodący kraj w zakresie tzw. poszerzania uczestnictwa (widening) może i powinna odgrywać strategiczną rolę lidera w naszej części UE. Jestem przekonana, że nowe instrumenty wprowadzone w HE i działania synergiczne, również na poziomie krajowym, będą sprzyjać sukcesom naszych wnioskodawców" – podkreśliła.

Horyzont Europa dzięki swoim potężnym środkom i nowemu poziomowi synergii z innymi programami i instrumentami UE będzie torował drogę wyjścia z obecnego kryzysu w kierunku przyszłości sprawiedliwej, zielonej, odpornej i nie wykluczającej nikogo.