Bez przedawnienia
1 września br. o godz. 12.00 w celu upamiętnienia 83. rocznicy wybuchu II wojny światowej w Komendzie Powiatowej PSP w Nidzicy oraz w jednostkach OSP powiatu nidzickiego uruchomiono syreny alarmowe. W ten sposób straże pożarne przypomniały o tragicznych wydarzeniach z września 1939r. Z okazji rocznicy wybuchu wojny Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przygotowało kampanię promocyjno-informacyjną, która ma na celu dotarcie do możliwie szerokiego grona odbiorców w kraju i za granicą z przekazem o losach, tragedii i stratach państwa polskiego poniesionych w wyniku II wojny światowej. Kampania potrwa od 1 do 17 września br., a hasło przewodnie akcji to #bezprzedawNIEnia.
Przed wybuchem wojny granica naszego państwa (północnego Mazowsza) przebiegała w okolicach miejscowości Miecznikowo-Gołębie na północ w kierunku miejsowości Górowo-Trząski, a następnie ponownie na południe w kierunku Janowa i Ryk, gdzie od stuleci pogranicze wyznaczały okolice rzeki Orzyc.
Przygotowujące się od pewnego czasu do wojny wojska niemieckie rozpoczęły likwidację posterunków granicznych, przekroczyły granice Polski i rozpoczęły bombardowania miejscowości, zakładów, konwojów uciekających przed wojną, niszczenie ośrodków czynnego oporu, terroryzowanie ludności.
Po wkroczeniu wojsk nagle przestała istnieć granica utrwalona jeszcze ugodą graniczną mazowiecko-krzyżacką, a będąca również przez pewien okres granicą zaborów. Upadły posterunki graniczne i miejsca oporu. Rozpoczęła się wojna obronna nazywana kampanią wrześniową, która rozpoczęła II wojnę światową. W pierwszej kolejności ból i cierpienie jakie niesie ze sobą konflikt zbrojny dotknęły mieszkańców i obrońców pogranicza. Wktróce wojna rozlała się na cały kraj i dotknęła niemal każdą rodzinę.
Osoby o nastawieniu patriotycznym spotkały represje, aresztowania albo śmierć. Niektóre miejscowości, jak Janowo wysiedlono. Trudno wyobrazić sobie osoby, które w tym okresie nie odczuły trudów wojny, utraciły bliskich. Warto wspomnieć, że z licznej społeczności żydowskiej jaka dawniej zamieszkiwała Janowo wojnę przetrwały pojedyncze osoby, a o obecności Żydów w tej miejscowości przypominają dzisiaj głównie nieliczne maskawy znajdujące się na dawnym cmentarzu z tabliczką "Cmentarz wyznania mojżeszowego w Janowie".
Warto wspomnieć, że w pobliskim Działdowie powstał obóz utajonej zagłady "KL Soldau", gdzie dokonywano likwidacji tysięcy osób nieprzyjaznych III Rzeszy. Początkowo jako obóz przejściowy dla jeńców kampanii wrześniowej, następnie areszt tymczasowy i dalej obóz przejściowy dla polskich patriotów, inteligencji, działaczy społecznych, urzędników, księży oraz sióstr zakonnych. W tym miejscu zmarło wiele zasłużnych dla społeczeństwa.
Wśród więźniów straconych w KL Soldał znajdował się najprawdopodobniej ks.Władysław Biały, społecznik i patriota oraz pierwszy prezes i organizator Straży Ogniowej w Janowie, który wkrótce po przekroczeniu granic przez wojska nieprzyjaciela został aresztowany, a później zamordowany. Ostatnie odkrycia zbiorowych grobów w lesie białuckim niedaleko miejscowości Iłowo - Osada przypominają o mrocznej przeszłości, jaka dokonywała się tuż za naszymi drzwiami w ramach akcji ludobójczej.
1 września minęła kolejna rocznica wybuchu najstraszniejszej wojny w dziejach ludzkości. Pamięć o ofierze ludzi i zagrożeniach jakie niesie ze sobą powinna zawsze trwać.
Wspomnienia obozowe – wypowiedź Aleksandra Drwęckiego
https://www.youtube.com/watch?v=pQA-x_f1k8c&t=960s
Historia żydów janowskich - nagranie SP Janowo
IPNtv Gdańsk: Soldau. Miasto na pograniczu śmierci -film dokumentalny