Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Wyszkowie

Kampania "STOP pożarom traw" ma na celu zmniejszenie liczby pożarów traw oraz podniesienie świadomości ludzi w zakresie zagrożeń związanych z podpalaniem nieużytków rolnych.

Nadchodzi wiosna, a wraz z nią coroczne pożary traw i nieużytków rolnych.

Od 1 stycznia do 19 marca 2023 roku na terenie kraju strażacy interweniowali przy ponad 2 800 zdarzeniach związanych z pożarami traw i nieużytków rolnych, w tym na terenie województwa mazowieckiego aż 375 razy. Niestety na terenie całego kraju w pożarach odnotowano 1 ofiarę śmiertelną oraz 1 osobę ranną.

 

Kampania społeczna Państwowej Straży Pożarnej „Stop Pożarom Traw”

Już od wielu lat przełom zimy, wiosny oraz przedwiośnie to okresy, w których wyraźnie wzrasta liczba pożarów łąk i nieużytków. Wiele osób wypala trawy i nieużytki rolne, tłumacząc swoje postępowanie chęcią użyźniania gleby. Od pokoleń wśród wielu ludzi panuje bowiem przekonanie, że spalenie trawy spowoduje szybszy i bujniejszy jej odrost, a tym samym przyniesie korzyści ekonomiczne. Jest to jednak całkowicie błędne myślenie.

Każdego roku strażacy wyjeżdżają do zdarzeń związanych z wypalaniem traw. Przez cały miniony rok strażacy gasili aż 6 439 pożarów suchej roślinności na łącznej powierzchni ponad 1 770 ha. Pożary traw powodują olbrzymie szkody dla środowiska naturalnego oraz śmiertelne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi czy zwierząt. W 2022 roku na terenie województwa mazowieckiego poszkodowanych zostało łącznie 18 osób. Bardzo często żywioł dosięga również osób, które same wzniecają ogień.

 

Państwowa Straż Pożarna co rok prowadzi kampanię edukacyjno-informacyjną „STOP Pożarom Traw”. Inicjatywa ta ma na celu trafić do świadomości odbiorców. Skierowana jest do różnych grup wiekowych przy wykorzystaniu dostępnych kanałów komunikacji.

 

 

Szczegółowe informacje dotyczące problemu wypalania traw:

Informacje ogólne

Przełom zimy i wiosny to okres, w którym wyraźnie wzrasta liczba pożarów traw na łąkach i nieużytkach rolnych. Spowodowane jest to wypalaniem suchych traw i pozostałości roślinnych. Obszary zeszłorocznej wysuszonej roślinności są doskonałym materiałem palnym, co w połączeniu z nieodpowiedzialnością ludzi skutkuje gwałtownym wzrostem pożarów. Za większość pożarów traw odpowiedzialny jest człowiek. Niestety, wśród wielu ludzi panuje przekonanie, że spalenie suchej trawy użyźni w sposób naturalny glebę, co spowoduje szybszy i bujniejszy wzrost młodej trawy, a tym samym przyniesie korzyści ekonomiczne.

Zagrożenia

Pożary traw to także bardzo duże zagrożenie dla lasów. Z uwagi na znaczne zalesienie niektórych województw, tereny upraw rolniczych i leśnych dość często ze sobą sąsiadują, a czasami wręcz przenikają się. Ogień z nieużytków niejednokrotnie przenosi się na obszary leśne, niszcząc bezpowrotnie bezcenne drzewostany, które po pożarze odradzają się przez wiele dziesiątek lat.

Podczas pożaru powstaje także duże zadymienie, które jest szczególnie groźne dla osób przebywających w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca zdarzenia. Powoduje ponadto zmniejszenie widoczności na drogach, co może prowadzić do powstania groźnych w skutkach kolizji i wypadków drogowych.

Od palącego się poszycia gleby, zapaleniu ulega podziemna warstwa torfu, który może zalegać nawet do kilkunastu metrów w głąb. Są to pożary długotrwałe (nawet do kilku miesięcy) i wyjątkowo trudne do ugaszenia. Ponadto, w przypadku, gdy zwykła łąka po pożarze regeneruje się przez kilka lat, to pokłady torfu potrzebują na to kilku tysięcy lat.

Do atmosfery przedostaje się szereg związków chemicznych będących truciznami zarówno dla ludzi jak i zwierząt. Niszczone są miejsca lęgowe wielu gatunków gnieżdżących się na ziemi i w krzewach. Palą się również gniazda już zasiedlone, a zatem z jajeczkami lub pisklętami (np. tak lubianych przez nas wszystkich skowronków).Dym uniemożliwia pszczołom i trzmielom oblatywanie łąk. Owady  giną w płomieniach, co powoduje zmniejszenie liczby zapylonych kwiatów, a w konsekwencji obniżenie plonów roślin.

Odpowiedzialność karna

W artykule 124 ustawy o ochronie przyrody zapisano: „Zabrania się wypalania łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów”.

W artykule 131 tejże ustawy zapisano: „Kto...wypala łąki, pastwiska, nieużytki, rowy, pasy przydrożne, szlaki kolejowe, trzcinowiska lub szuwary… – podlega karze aresztu albo grzywny”.

W artykule 30 ust. 3 ustawy o lasach zapisano: "w lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności:

1. rozniecenia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego,
2. korzystania z otwartego płomienia,
3. wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych”.

Artykuł 82 kodeksu wykroczeń stanowi, że za tego typu wykorczenie grozi kara aresztu, nagany lub grzywny, której wysokość może wynosić od 20 do 5000 zł.

Arykuł 163,  paragraf 1 kodeksu karnego stanowi: „Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać pożaru, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.

Inne sankcje

W walkę ze zjawiskiem wiosennego wypalania traw włączyła się także Unia Europejska. Założenia polityki rolnej UE regulują między innymi zagadnienia ochrony środowiska w rolnictwie. Jednym z narzędzi umożliwiających dokonywanie pozytywnych przemian w tym sektorze jest system dopłat bezpośrednich. Ta forma wsparcia unijnego, zobowiązuje użytkownika gruntów do ich utrzymania zgodnie z normami tzn. w dobrej kulturze rolnej.

W ślad za Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, należy stwierdzić że wypalanie traw jest nie dość, że środowiskowo szkodliwe, ale także surowo zabronione. Za wypalanie traw grożą, oprócz kar nakładanych np. przez policję czy prokuraturę, także dotkliwe kary finansowe nakładane przez Agencję w postaci zmniejszenia od 5 do 25%, a w skrajnych przypadkach nawet odebrania, należnej wysokości wszystkich rodzajów dopłat bezpośrednich za dany rok.

Podstawa prawna

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2019 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie przyrody Dz.U. 2020 poz. 55

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 2020 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o lasach Dz.U. 2020 poz. 1463

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 2019 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Kodeks wykroczeń Dz.U. 2019 poz. 821

Ustawa z dnia 16 października 2019 roku o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego Dz.U. 2019 poz. 2128

 

---

Źródło: KG PSP, KW PSP Warszawa