Polska na Łotwie

W 1919 r. Polska i Łotwa stanęły w obliczu potężnego zagrożenia. Armia Czerwona kroczyła ze wchodu próbując odebrać nam ofiarnie wywalczoną niepodległość. Przywódcy Polski i Łotwy uznali, że działając razem będziemy mieli większe szanse na obronę suwerenności. Owocem tych ustaleń stało się porozumienie zawarte 30 grudnia 1919 r. przez polskiego attaché wojskowego w Rydze pułkownika Aleksandra Myszkowskiego oraz Naczelnego Dowódcę Armii Łotewskiej generała Jānisa Balodisa, Szefa Sztabu Naczelnego Dowódcy generała Pēterisa Radziņša. Decyzję o zaangażowaniu Polski na wschodnich krańcach ziem łotewskich podjął Naczelny Wódz RP Marszałek Józef Piłsudski. 3 stycznia 1920 r. wojska polskie i łotewskie, pod dowództwem gen. E. Rydza-Śmigłego oraz Sztabu Głównego Armii Łotewskiej, stanęły do walki z najeźdźcą, rozpoczynając akcję bojową o kryptonimie „Zima”, znaną także pod nazwą Kampania Łatgalska. Już w pierwszym dniu działań Wojska Polskie wyzwoliły Dyneburg. Wieczorem do miasta wkroczyły również oddziały Armii Łotewskiej. 9 stycznia siły Armii Łotewskiej zaczęły ofensywę w Łatgalii Północnej. Ofensywa połączonych sił polskich i łotewskich doprowadziła do wyzwolenia całej Łatgalii. W ciągu dwóch miesięcy wojska bolszewickie zostały wypchnięte poza granice etnograficzne Łotwy, co pozwoliło na zachowanie niepodległości państwa łotewskiego oraz zjednoczenie jego ziem.

3 stycznia 2020 r. o godz. 11:00 pod dyneburskim Krzyżem na Słobódce rozpoczęły się uroczystości setnej rocznicy wyzwolenia Dyneburga z rąk bolszewików. Jest to miejsce dla Polaków symboliczne. Tam, gdzie obecnie wznosi się betonowy krzyż, w okresie międzywojennym był polski cmentarz wojskowy, na którym pochowano 237 polskich żołnierzy poległych w walkach o Łatgalię w 1920 r. Podczas okupacji radzieckiej cmentarz został zrównany z ziemią, a wymieszany z  kośćmi poległych legionistów piasek, wykorzystano do budowy drogi Dyneburg - Krasław. 22 listopada 1992 r. na miejscu cmentarza postawiono 13-nasto metrowy betonowy krzyż, który przypomina o ofierze krwi polskich żołnierzy poległych w walce o wolność i niepodległość Łotwy.

W tegorocznych uroczystościach wzięli udział: szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego generał Rajmund Andrzejczak, dowódca Sił Zbrojnych Republiki Łotewskiej Leonīds Kalniņš, ambasador Rzeczypospolitej Polskiej na Łotwie Monika Michaliszyn i sekretarz ds. parlamentarnych łotewskiego Ministerstwa Obrony Mārtiņš Staķis. Przybyli również dostojni goście: minister sprawiedliwości Republiki Łotewskiej, wicepremier  Jānis Bordāns, , Podsekretarz Stanu ds. obchodów stulecia Państwa Łotewskiego Ministerstwa Kultury Pani Selga Laizāne, Linda Ozola, posłanka do Saeimy, szefowa polsko-łotewskiej grupy parlamentarnej i inni parlamentarzyści, mer Dyneburga Andrejs Elksniņš, przewodniczący powiatu Krasławskiego Gunārs Upenieks, żołnierze grupy bojowej NATO stacjonującej na Łotwie, a także łotewscy Polacy przybyli z różnych regionów Republiki Łotewskiej.

Pod Krzyżem na Słobódce Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz łotewski szef Narodowych Sił Zbrojnych oddali hołd polskim żołnierzom poległym w walce o niepodległość Łotwy. Dla podkreślenia wagi upamiętnianych wydarzeń odczytany został apel poległych i oddano salwę honorową, a delegacje złożyły wieńce i kwiaty.

Następnie przy budynku Rady Miasta Dyneburga (ul.Krišjāņa Valdemāra 1) Generałowie odsłonili odtworzoną tablicę upamiętniającą wspólną walkę polskich i łotewskich żołnierzy w wojnie o wyzwolenie Łotwy. Tablica, odsłonięta pierwotnie w 1934 r. z udziałem najwyższych władz łotewskich, została zniszczona podczas okupacji. Autorem obecnej wersji tablicy jest znany łotewski artysta Jānis Strupulis.

Po zakończeniu uroczystości w Dyneburgu delegacje udały się do Krasławia, gdzie w kościele p.w. św. Ludwika została odprawiona Msza Święta koncelebrowana przez biskupa diecezji rzeżycko-aglońskiej Jānisa Bulisa oraz biskupa polowego Wojska Polskiego gen. Józefa Guzdka. Ordynariusz Wojska Polskiego przed błogosławieństwem podziękował Łotyszom za pamięć o poległych polskich żołnierzach. 

Następnie na cmentarzu w Krasławiu odsłonięto po renowacji pomnik polskich żołnierzy poległych w walkach o wyzwolenia Łatgalii. Pomnik został pobłogosławiony przez biskupa J.Bulisa oraz biskupa J.Guzdka. W intencji poległych odmówiono modlitwę. W Krasławiu spoczywa 87 żołnierzy 3 Dywizji Legionów Wojsk Polskich. Ufundowany przez ZPŁ w 1928 r. pomnik został odnowiony ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.