O projekcie

Założenia projektu

1. Diagnoza sytuacji

20 września 2019 roku weszła w życie Ustawa z 19 lipca 2019 roku o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, potwierdzająca wiele postulatów ujętych już wcześniej w rządowym Programie Dostępność Plus. Ustawa realizuje również zapisy Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnością, zobowiązując do zapewnienia równego dla wszystkich obywateli dostępu do obiektów użyteczności publicznej, w tym do urzędów samorządu terytorialnego. Ustawa, definiując obwiązki w zakresie zapewnienia dostępności, posługuje się bardzo szerokim pojęciem „osób ze szczególnymi potrzebami”. Co oznacza nie tylko osoby z niepełnosprawnością ale potencjalnie każdego z obywateli, który w dowolnym momencie życia napotka trudności w dostępie, np. z powodu stanu zdrowia.

Ustawa zobowiązuje organy władzy publicznej m.in. do:

wyznaczenia koordynatora do spraw dostępności (do 30 września 2020 roku wyznaczenie co najmniej jednej osoby pełniącej funkcję koordynatora);
opracowania przez koordynatora ds. dostępności planu działania na rzecz poprawy zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami;
poprawy dostępności do usług świadczonych przez każdy organ władzy publicznej;
zapewnienia środków technicznych wspierających komunikację, np. zamontowanie pętli indukcyjnej wspierającej słyszenie osób korzystających z aparatów słuchowych, zapewnienie tłumacza języka migowego (np. poprzez wideotłumacza);
zapewnienia dostępności stron internetowych, aplikacji mobilnych spełniających wymagania Web Content Accessibility Guidelines (WCAG);
likwidacji barier architektonicznych, w tym m.in. do zapewnienia wolnych od barier poziomych i pionowych przestrzeni komunikacyjnych budynków.

Wdrożenie zapisów ustawy powierzone zostało ministrowi właściwemu ds. rozwoju regionalnego, w którego kompetencji leży także zarządzanie środkami europejskimi, w tym Programem Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER). Zapisy PO WER przewidują wsparcie przedsięwzięć mających na celu poprawę dostępności do szeroko rozumianych usług publicznych.

Dążąc do realizacji powyższych celów, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, we współpracy z Fundacją Instytut Rozwoju Regionalnego, realizuje w ramach Działania 2.18 PO WER projekt pozakonkursowy pn. Samorząd bez barier. Adresatem projektu jest samorząd terytorialny w Polsce.

2. Cel projektu oraz działania

Celem głównym projektu jest poprawa dostępności urzędów jednostek samorządu terytorialnego dla osób z niepełnosprawnościami.

W ramach projektu przeprowadzone zostaną działania obejmujące wypracowanie modelowego rozwiązania, którego zakres opisany zostanie w:

publikacji poradniczej pn. Samorząd bez barier – Podręcznik dostępności dla jednostek samorządu terytorialnego. Poradnik stanowić będzie podstawę do realizacji działań szkoleniowych oraz wsparcia w zakresie wdrażania zmian w urzędach jst;
dla każdego moduł szkoleniowego opracowane zostaną materiały szkoleniowe dla pracowników samorządowych.

Opracowane, z udziałem samorządów zaproszonych do projektu, modelowe rozwiązanie zostanie pilotażowo przetestowane na 36 jst. W ramach pilotażu zostaną przeprowadzone:

audyty dostępności urzędów, w tym przegląd procedur związanych z obsługą klienta w pod kątem zapewnienia dostępności i wsparcie urzędów we wdrożeniu wypracowanych wniosków i rekomendacji;
szkolenia dla koordynatorów dostępności, pracowników działów kadr, osób odpowiedzialnych za proces obsługi klienta w urzędzie;
zapewnione doradztwo dla pracowników samorządowych w toku całego projektu, mające na celu wprowadzenie zmian w urzędach.

3. Grupa docelowa i obszar realizacji projektu

Do projektu zaangażowanych zostanie 36 jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów, województw) oraz ich pracowników. Zadaniem jst będzie pilotażowe przeprowadzenie zmian w urzędach skutkujących poprawą dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. W projekcie skupimy się na kwalifikacjach pracowników urzędów oraz procedurach w zakresie obsługi klientów urzędów.

Projekt realizowany będzie jednocześnie w 3 województwach: mazowieckim, małopolskim, łódzkim (średnio 12 jst w województwie). Szczególnie oczekiwane będą zgłoszenia od małych jst (poniżej 15 tys. mieszkańców).

Lista samorządów, które zostaną przyjęte do projektu opublikowana zostanie na stronie projektu.

4. Etapy realizacji projektu

Etap I – opracowanie Podręcznika dostępności w samorządzie (do września 2020 roku)

Podręcznik dostępności zostanie opracowany w oparciu o szereg źródeł, przy czym kluczowym źródłem będą rozwiązania zebrane od jst lub innych podmiotów publicznych, które posiadają już doświadczenia w obszarze poprawy dostępności (najlepsze praktyki). Podręcznik dostępności będzie instrukcją opisującą jak przeprowadzić proces poprawy dostępności urzędu do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami. W miarę możliwości do podręcznika załączone zostaną konkretne przykłady wzorów dokumentów możliwych do zaadaptowania przez administrację samorządową. Przyjęty opis modelowych rozwiązań ma mieć charakter uniwersalny, tj. możliwy do zastosowania przez wszystkie JST.

Podręcznik dostępności obejmie zagadnienia związane z dostępnością w wymiarze architektonicznym, cyfrowym oraz informacyjno-komunikacyjnym. Opisze kwestie dot. zatrudnienia w jst osób z niepełnosprawnością. Określi szczegółowy zakres zadań oraz kompetencji koordynatora dostępności w instytucji.

Etap II – działania upowszechniające Podręcznik dostępności (III i IV kwartał 2020 roku)

Podręcznik dostępności zostanie opublikowany na stronie projektu jako narzędzie wspomagające samorządy w procesie dostosowywania urzędów do wymogów Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami oraz zapisów programu rządowego Dostępność Plus.

Projekt podręcznika (przed jego publikacją) przekazany zostanie do zaopiniowania przez Radę dostępności – organ opiniodawczo-doradczy, o którym mowa w art. 13 ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Publikacja Podręcznika dostępności stanowić będzie wsparcie dla działań upowszechniających zaplanowanych do realizacji w ramach procedury konkursowej prowadzonej przez MSWiA w ramach Działania 2.18 PO WER.

Począwszy od października 2020 roku planowane są spotkania z Beneficjentami projektów rekomendowanych do dofinansowania w ramach konkursu nr POWR.02.18.00-IP.01-00-001/20, w trakcie których zostanie zaprezentowany Podręcznik dostępności i omówione zostaną wypracowane modele, i rozwiązania wspierające poprawę dostępności urzędu.

Całość publikacji opracowana w toku projektu udostępniona zostanie na otwartych licencjach, co umożliwi swobodne wykorzystanie i adaptację opracowanych rozwiązań w wielu projektach realizowanych w kraju. Powyższe rozwiązanie ułatwi upowszechnienie efektów projektu, zgodnie z wymogami stawianymi dla każdego projektu koncepcyjnego realizowanego w trybie pozakonkursowym w ramach PO WER.

Szczegółowy grafik spotkań informacyjnych adresowanych dla podmiotów, które otrzymają dofinansowanie ze środków Działania 2.18 PO WER opublikowany zostanie jesienią 2020 roku. Niezależnie od powyższego, każdy podmiot zostanie powiadomiony indywidualnie o możliwości udziału w szkoleniu.

Etap III – szkolenia i doradztwo

W ramach projektu zaplanowano wsparcie szkoleniowe i doradcze dla pracowników samorządowych 36 urzędów JST. Przed uruchomieniem szkoleń opracowane zostaną materiały szkoleniowe, które zostaną udostępnione w toku działań wymienionych w etapie II.

We wszystkich JST dokonany zostanie przegląd (audyt dostępności) mający na celu zdiagnozowanie stanu wyjściowego i ustalenie potrzeb każdej JST.

Proces szkoleniowy zostanie przeprowadzony w zakresie:

wspomagania procesu zatrudniania w urzędach osób z niepełnosprawnościami (szkolenia dla pracowników działów kadr),
szkoleń dla koordynatorów dostępności (szklenia dla osób wyznaczonych w urzędzie jst do wykonywania zadań koordynatora) oraz
obsługi klienta ze szczególnymi potrzebami (szkolenia dla osób, które odpowiadają za obsługę klienta w urzędzie);

W wyniku procesu szkoleniowego oraz doradczego urzędy uzyskają kompleksową wiedzę oraz narzędzia ułatwiające wdrożenie rozwiązań poprawiających dostępność usług świadczonych przez JST. Działania doradcze obejmą także wsparcie JST w przygotowaniu planów działania na rzecz poprawy dostępności urzędów.

Harmonogram wsparcia na II, III i IV kwartał 2021 r. oraz IV kwartał 2022 r. znajduje się na dole sekcji O projekcie.

Etap IV – aktualizacja Podręcznika dostępności (I-V 2022 roku)

Na zakończenie projektu przewidziano rewizję opracowanego modelu opisanego w Podręczniku dostępności, przede wszystkim w oparciu o doświadczenia zgromadzone w toku realizacji projektu.

5. Budżet i okres realizacji projektu

Realizacja projektu rozpoczęła się 30 stycznia 2020 roku i potrwa do 31 maja 2022 roku. Środki przeznaczone na jego realizację w wysokości 2,08 mln złotych pochodzą z budżetu Unii Europejskiej oraz budżetu krajowego w ramach Działania 2.18 PO WER.

Rekrutacja JST

Rekrutacja samorządów do udziału w projekcie rozpoczęła się w kwietniu 2020. Szczegółowe informacje dot. procesu rekrutacji znajdują się w dziale Aktualności.

Partnerzy projektu

Projekt pn. Samorząd bez barier realizowany jest w formalnym partnerstwie dwóch instytucji:

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji – lider projektu

Odpowiada za całościową koordynację wdrażania projektu,przeprowadzenie rekrutacji i współpracę z JST. Przygotowanie i popularyzację podręcznika publikacji poradniczej pn. Samorząd bez barier - Podręcznik dostępności dla jednostek samorządu terytorialnego.

Zadania projektowe wykonuje zespół projektowy funkcjonujący w ramach Departamentu Administracji Publicznej. W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 oraz Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 w Departamencie Administracji Publicznej MSWiAzrealizowano 11 projektów adresowanych do samorządu terytorialnego o wartości ponad 100 mln zł.

Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego – partner projektu

Jako podmiot posiadający wieloletnie doświadczenie w obszarze wspierania dostępności, odpowiada za merytoryczną poprawność wszystkich zadań realizowanych w projekcie. Trenerzy FIRR realizować będą szkolenia dla pracowników samorządowych oraz zapewnią wsparcie doradcze dla jst zaangażowanych do współpracy w projekcie.

Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego jest organizacją pożytku publicznego, działającą od 2003 r. Misją Fundacji jest zapewnienie równych praw i podmiotowości osobom z niepełnosprawnościami w Polsce. FIRR dysponuje doświadczoną kadrą pracowników i współpracowników. W skład zespołu wchodzą osoby wyspecjalizowane w pracy z i dla osób z niepełnosprawnościami. Od 2004 Fundacja realizuje projekty finansowane z EFS, PFRON i innych źródeł. FIRR działa na rzecz osób z niepełnosprawnościami przez m.in.: promowanie dostępności (w tym szkolenia i doradztwo, zwłaszcza dla adm. publicznej, samorządowej i uczelni); promocję i rozwój technologii asystujących; szkolenia otoczenia osób z niepełnosprawnościami. Wykonuje audyty dostępności, w tym architektonicznej oraz dostępności cyfrowej. https://firr.org.pl/