W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Strona informacyjna - Pomoc dla powodzian
Przejdź do strony

Powrót

Informacja w sprawie wyborów organów uczelni publicznych na kadencję 2020-2024

21.02.2020

W związku z rozpoczynającymi się lub trwającymi w uczelniach publicznych procesami wyborczymi związanymi z wyborem rektora oraz senatu na kadencję 2020-2024, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przypomina o obowiązujących w tym zakresie przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85), zwanej dalej „ustawą”.

Kadencje rektorów i senatów uczelni publicznych kończą się z dniem 31 sierpnia 2020 r. – art. 231 i art. 232 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1669, z późn. zm.), zwanej dalej „przepisy wprowadzające”.

Uczelnie organizują wybory do organów uczelni w sposób określony w statucie (art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy). Zgodnie z art. 10 ustawy czynne prawo wyborcze w uczelni przysługuje członkowi wspólnoty uczelni (wspólnotę uczelni stanowią pracownicy uczelni, doktoranci i studenci).

Wybory rektora

Rektora uczelni publicznej wybiera kolegium elektorów (art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy) w składzie określonym w statucie uczelni.

Wybory członków kolegium elektorów są przeprowadzane w trybie określonym w statucie uczelni. Skład kolegium elektorów określa statut, przy czym nie mniej niż 20% składu stanowią studenci i doktoranci. Liczbę studentów i doktorantów ustala się proporcjonalnie do liczebności obu tych grup w uczelni, z tym że każda z tych grup jest reprezentowana przez co najmniej jednego przedstawiciela. Tryb powołania do kolegium elektorów studentów i doktorantów oraz czas trwania ich członkostwa w kolegium elektorów określa odpowiednio regulamin samorządu studenckiego oraz regulamin samorządu doktorantów. Członkiem kolegium elektorów może być osoba, która spełnia wymagania określone w art. 20 ust. 1 pkt 1–5 i 7 ustawy, tj.:

  • ma pełną zdolność do czynności prawnych,
  • korzysta z pełni praw publicznych,
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
  • nie była karana karą dyscyplinarną,
  • w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie pracowała w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r.
    o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z 2019 r. poz. 430, 399, 447, 534 i 1571), nie pełniła w nich służby ani nie współpracowała z tymi organami,
  • nie ukończyła 67. roku życia do dnia rozpoczęcia kadencji.

Członkostwa w kolegium elektorów nie można łączyć z pełnieniem funkcji organu jednoosobowego tej lub innej uczelni, członkostwem w radzie innej uczelni ani zatrudnieniem w administracji publicznej. Kadencja kolegium elektorów trwa 4 lata (art. 25 ustawy). Uczelnia nie może określać dodatkowych wymagań dla członków kolegium elektorów poza wymaganiami określonymi w przepisach ustawy.

Kandydatów na rektora uczelni publicznej wskazuje rada uczelni, po zaopiniowaniu przez senat (art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy), a także (o ile statut tak przewiduje) inne uprawnione do tego podmioty określone w statucie (art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy). Przepisy ustawy nie zawierają ograniczeń co do liczby kandydatów, których mogą wskazać rada uczelni i uprawnione do tego podmioty.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy rektorem uczelni publicznej może być osoba, która spełnia wymagania określone w art. 20 ust. 1 pkt 1–7:

  • ma pełną zdolność do czynności prawnych,
  • korzysta z pełni praw publicznych,
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
  • nie była karana karą dyscyplinarną,
  • w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie pracowała w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2019 r. poz. 430, z późn. zm.), nie pełniła w nich służby ani nie współpracowała z tymi organami,
  • posiada co najmniej stopień doktora,
  • nie ukończyła 67. roku życia do dnia rozpoczęcia kadencji.

Statut uczelni może również przewidywać dodatkowe wymagania dla rektora, które kandydat do objęcia tej funkcji jest obowiązany spełniać.

Wybór rektora uczelni publicznej jest dokonywany przez kolegium elektorów bezwzględną większością głosów (art. 24 ust. 3 ustawy). Większość bezwzględna jest osiągnięta, gdy podczas głosowania liczba głosów „za” jest większa od sumy głosów „przeciw” i „wstrzymujących się”.

Przewodniczący kolegium elektorów zawiadamia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o wynikach wyborów rektora uczelni publicznej (art. 24 ust. 4 pkt 1 ustawy).

Po zakończeniu procedury wyborczej rada uczelni wnioskuje do ministra o ustalenie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego dla rektora (art. 140 ust. 1 ustawy). We wniosku należy podać poniższe informacje:

  • wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez rektora-elekta,
  • aktualne średnie wynagrodzenie zasadnicze osób zatrudnionych na stanowisku, na jakim zatrudniony jest rektor-elekt w Państwa uczelni,
  • średnie wynagrodzenie osób zatrudnionych na stanowisku, na jakim zatrudniony był rektor-elekt w roku kalendarzowym poprzedzającym rok wyboru rektora,

oraz przesłać do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Departament Szkolnictwa Wyższego, ul. Hoża 20, 00-529 Warszawa – z dopiskiem „Wybory rektora na kadencję  2020-2024”. Do wniosku o ustalenie przez Ministra wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego rektora-elekta uczelni publicznej powinna być dołączona uchwała rady uczelni.

Rada uczelni może przyznać rektorowi uczelni publicznej dodatek zadaniowy (art. 140 ust. 4 ustawy) bez konieczności uwzględniania opinii Ministra w powyższym zakresie.

Kadencja rektora uczelni publicznej trwa 4 lata i rozpoczyna się w dniu 1 września roku, w którym został wybrany. Ta sama osoba może być rektorem uczelni publicznej nie więcej niż przez 2 następujące po sobie kadencje. Do liczby tych kadencji nie wlicza się okresu:

  • gdy dana osoba została powołana przez ministra na pierwszego rektora uczelni na okres roku oraz
  • gdy dana osoba została wybrana na nowego rektora w trakcie trwania kadencji na okres do końca tej kadencji (w drodze wyborów uzupełniających).

Okres, o którym mowa w art. 24 ust. 7 i ust. 9 pkt 1 ustawy, na który dana osoba została wybrana na funkcję rektora uczelni, nie staje się dla tej osoby kadencją w rozumieniu ustawy i nie wlicza się go do „dwukadencyjności”, o której mowa w art. 26 ust. 2 ustawy.

Zatem osoba, której mandat rektora wygasł w trakcie trwania drugiej kadencji – pełniła funkcję rektora przez 2 następujące po sobie kadencje i nie może ubiegać się o funkcję rektora w wyborach na kolejną – czyli trzecią kadencję.

Wyjątek stanowią kadencje rektorów uczelni publicznych rozpoczęte w 2017 r. i skrócone z mocy przepisów wprowadzających – czyli trwające do dnia 31 sierpnia 2020 r., ponieważ nie wlicza się ich do liczby kadencji, o której mowa w art. 26 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy – ta sama osoba może być rektorem uczelni publicznej nie więcej niż przez 2 następujące po sobie kadencje (art. 231 ust. 3 przepisów wprowadzających).

Natomiast kadencje rektorów uczelni publicznych rozpoczęte w 2015 r. i w 2016 r. będą wliczane do „dwukadencyjności”, o której mowa w art. 26 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy.

Zgodnie z art. 24 ust. 10 ustawy osoba wybrana do pełnienia funkcji rektora jest zatrudniana w uczelni jako podstawowym miejscu pracy w rozumieniu ustawy nie później niż z dniem rozpoczęcia kadencji; do zatrudnienia tej osoby nie stosuje się przepisu art. 119 ust. 1 ustawy (tj. obowiązku zatrudnienia po przeprowadzeniu otwartego konkursu).

Jeżeli osoba wybrana do pełnienia funkcji rektora zamierza (po objęciu mandatu) podejmować jakiekolwiek dodatkowe zajęcie zarobkowe konieczne jest uzyskanie zgody rady uczelni na wykonywanie dodatkowego zajęcia zarobkowego. Zgoda jest wydawana przez radę uczelni na okres kadencji.

Natomiast w przypadku pełnienia funkcji rektora kolejnej kadencji, jeżeli zgoda była udzielona w poprzedniej kadencji ulega ona przedłużeniu o 4 miesiące.

W przypadku nieuzyskania zgody, rektor zobowiązany jest zaprzestać wykonywania dodatkowego zajęcia zarobkowego w terminie 4 miesięcy od dnia rozpoczęcia kadencji.

W przypadku wykonywania dodatkowego zajęcia zarobkowego bez zgody, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego stwierdza wygaśnięcie mandatu rektora, a wygaśnięcie mandatu następuje z dniem doręczenia tego stwierdzenia (art. 125 ust. 5 ustawy).

Wybory członków senatu

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy w skład senatu wchodzą:

  1. w publicznej uczelni akademickiej:
    1. profesorowie i profesorowie uczelni, którzy stanowią nie mniej niż 50% składu senatu,
    2. studenci i doktoranci, którzy stanowią nie mniej niż 20% składu senatu,
    3. nauczyciele akademiccy zatrudnieni na stanowiskach innych niż określone w lit. a i pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi, którzy stanowią nie mniej niż 25% składu senatu;
  2. w publicznej uczelni zawodowej:
    1. nauczyciele akademiccy posiadający co najmniej stopień doktora, którzy stanowią nie mniej niż 50% składu senatu,
    2. studenci, którzy stanowią nie mniej niż 20% składu senatu,
    3. nauczyciele akademiccy nieposiadający stopnia doktora i pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi, którzy stanowią nie mniej niż 25% składu senatu.

Oprócz ww. osób w skład senatu wchodzi rektor jako przewodniczący (art. 31 ust. 1 ustawy).

Osoby należące do ww. grup wybierają członków senatu ze swojego grona. Kandydata może zgłosić każdy członek wspólnoty uczelni. Wybory są tajne (art. 29 ust. 3 ustawy).

Tryb wyboru do senatu studenta i doktoranta oraz czas trwania jego członkostwa w senacie określa odpowiednio regulamin samorządu studenckiego oraz regulamin samorządu doktorantów (art. 30 ust. 3 ustawy). Liczbę studentów i doktorantów ustala się proporcjonalnie do liczebności obu tych grup w uczelni, z tym że każda z tych grup jest reprezentowana przez co najmniej jednego przedstawiciela.

Z przepisów tych wynika, że wszystkie osoby wchodzące w skład senatu podlegają wyborowi. W związku z tym statut uczelni nie może określać udziału w senacie osób niepochodzących z wyboru.

Zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy członkiem senatu może być osoba spełniająca wymagania określone w art. 20 ust. 1 pkt 1–5 i 7:

  • ma pełną zdolność do czynności prawnych,
  • korzysta z pełni praw publicznych,
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
  • nie była karana karą dyscyplinarną,
  • w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie pracowała w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów nie pełniła w nich służby ani nie współpracowała z tymi organami,
  • nie ukończyła 67. roku życia do dnia rozpoczęcia kadencji.

Uczelnia nie może określać dodatkowych wymagań dla członków senatu, poza wymaganiami określonymi w przepisach ustawy.

Kadencja senatu trwa 4 lata i rozpoczyna się w dniu 1 września. W uczelni publicznej ta sama osoba może być członkiem senatu nie więcej niż przez 2 następujące po sobie kadencje (art. 30 ust. 1 i 2 ustawy).

Zatem osoba, której członkostwo w senacie wygasło w trakcie trwania drugiej kadencji – pełniła funkcję członka senatu przez 2 następujące po sobie kadencje i nie może ubiegać się o członkostwo w senacie w kolejnej – czyli trzeciej kadencji.

Natomiast okres, na który dana osoba została wybrana na członka senatu w trakcie trwania kadencji na okres do końca tej kadencji, nie staje się dla tej osoby kadencją w rozumieniu ustawy i nie wlicza się go do „dwukadencyjności”, o której mowa w art. 30 ust. 2 ustawy.

Jednocześnie przepis art. 30 ust. 2 ustawy należy odnosić do konkretnych osób będących członkami senatu przez 2 następujące po sobie kadencje, nie zaś do sprawowanych przez nich funkcji w uczelni. Zatem osoby wchodzące w skład senatu przez 2 następujące po sobie kadencje z racji sprawowanej funkcji rektora, a także prorektora, kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej (dziekana, dyrektora instytutu), kanclerza uczelni zawodowej, nie mogą być członkiem senatu z wyboru w kolejnej – czyli trzeciej kadencji.

Wyjątek stanowią kadencje senatów uczelni publicznych rozpoczęte w 2017 r. i skrócone z mocy przepisów wprowadzających – czyli trwające do dnia 31 sierpnia 2020 r., ponieważ nie wlicza się ich do liczby kadencji, o której mowa w art. 30 ust. 2 – ta sama osoba może być członkiem senatu uczelni publicznej nie więcej niż przez 2 następujące po sobie kadencje (art. 232 ust. 3 przepisów wprowadzających).

Obowiązki związane z lustracją

Z kandydowaniem na funkcję publiczną rektora, członka kolegium elektorów, członka senatu, osoby będącej członkiem organu w rozumieniu art. 17 ust. 2 ustawy oraz osoby pełniącej funkcję organu w rozumieniu tego przepisu, wiąże się także obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego wynikający z ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Wymóg ten jest odrębnym obowiązkiem od konieczności spełnienia warunku określonego w art. 20 ust. 1 pkt 5 ustawy. W konsekwencji osoba kandydująca zobowiązana jest do złożenia dwóch dokumentów związanych z pracą, współpracą bądź pełnieniem służby w organach bezpieczeństwa państwa:

  • oświadczenia lustracyjnego bądź informacji o złożeniu oświadczenia lustracyjnego wynikającego z przepisów ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów,
  • oświadczenia będącego wymogiem art. 20 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Oświadczenie lustracyjne, bez względu na wynik wyborów, składa się w chwili wyrażenia zgody na kandydowanie lub zgody na objęcie lub wykonywanie funkcji, a organem właściwym
do przedłożenia oświadczenia lustracyjnego jest:

  • w stosunku do kandydata na członka kolegium elektorów, członka senatu, członka organu w rozumieniu art. 17 ust. 2 ustawy oraz do kandydata do pełnienia funkcji organu w rozumieniu tego przepisu – właściwy rektor,
  • rektora – kolegium elektorów.

Dokumenty lustracyjne powinny być niezwłocznie przekazane do Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej celem dalszego rozpoznania.

Wcześniejsze złożenie oświadczenia lustracyjnego powoduje wygaśnięcie obowiązku jego powtórnego składania, jednak osoba zainteresowana przedkłada informację o uprzednim złożeniu oświadczenia. Jednocześnie z obowiązku złożenia właściwego dokumentu lustracyjnego zwolnione są osoby urodzone po dniu 1 sierpnia 1972 r.

Mając na względzie, że wybory w uczelni stanowią obszar działalności szkół wyższych, w odniesieniu do którego zagwarantowano uczelniom co do zasady pełną autonomię, Ministerstwo zwraca uwagę na to, że przeprowadzanie wyborów oraz czuwanie nad prawidłowym przebiegiem procedury wyborczej (w tym zgłaszanie kandydatur, rozstrzyganie wątpliwości związanych z ich przebiegiem, stwierdzanie ważności wyborów i rozpatrywanie protestów wyborczych), należy do uczelnianych komisji wyborczych oraz innych podmiotów wskazanych w statutach uczelni (zgodnie z zakresem odpowiedzialności przewidzianym w wewnętrznych regulacjach uczelni). Równocześnie to rektor uczelni jest organem odpowiedzialnym za zapewnianie wykonywania przepisów obowiązujących w uczelni.

{"register":{"columns":[]}}