Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

• NFOŚiGW pozyskał ponad 21 mld zł finansowania na „Czyste Powietrze” – 13,9 mld zł z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) oraz 7,6 mld zł z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS).
• W tym roku planowane jest nowe źródło finansowania programu z Funduszu Modernizacyjnego. W lutym NFOŚiGW składa wniosek do Europejskiego Banku Inwestycyjnego na kwotę 10 mld zł.
• Pieniądze przekazywane są na konta WFOŚiGW zgodnie z planem w transzach, według zgłaszanego przez nie zapotrzebowania. W minionym roku do WFOŚiGW wpłynęło ponad 6,3 mld zł, w obecnym roku już przekazano 98 mln zł z KPO i kolejne 800 mln zł trafi na konta funduszy z budżetu FEnIKS.
• 31 stycznia obędzie się spotkanie w NFOŚiGW z firmami wykonawczymi, które czekają na wypłaty w programie Czyste Powietrze.
• Trwa remont programu Czyste Powietrze, zaplanowany do 31 marca br. W ramach konsultacji społecznych wpłynęło kilka tysięcy uwag, które są obecnie analizowane pod kątem nowych zapisów programu.
• WFOŚiGW zwiększyły liczbę kontroli w terenie ze względu na nadużycia ze strony nieuczciwych wykonawców. Wojewódzkie fundusze pracują nad rozpatrywaniem zaległych wniosków i wypłat.

NFOŚiGW wdraża ogólnopolski program Czyste Powietrze pod nadzorem Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ). Odpowiada za przygotowanie zasad programu, w tym dokumentacji i wytycznych, jak również za zapewnienie we współpracy z odpowiednimi resortami finansowania programu. Z kolei WFOŚiGW jako odrębne, niezależne od NFOŚiGW jednostki, zajmują się przyjmowaniem, rozpatrywaniem, rozliczaniem wniosków o dofinansowanie i wypłatą środków w programie na terenie swoich województw.

Z czego finansowany jest program Czyste Powietrze

Program Czyste Powietrze ma zapewnione dwa źródła finansowania na najbliższe lata: KPO i FEnIKS. Środki z KPO  są przekazywane na dofinansowanie dla wniosków złożonych przed 22 kwietnia 2024 r. Z kolei finansowanie z FEnIKS przeznaczone jest na dotacje przyznane na podstawie wniosków złożonych od 22 kwietnia 2024 r. W następnej kolejności, jeszcze w tym roku, program Czyste Powietrze ma być zasilany środkami z Funduszu Modernizacyjnego. NFOŚiGW planuje w lutym złożyć wniosek do Europejskiego Banku Inwestycyjnego o przyznanie na ten cel finansowania.

W 2024 r. na wypłaty dla beneficjentów programu Czyste Powietrze NFOŚiGW przekazał do wojewódzkich funduszy ponad 6,3 mld zł. W 2025 r. w ramach Czystego Powietrza planowane są łączne wypłaty na konta WFOŚiGW wysokości około 8 mld zł (w tym ponad 3,46 mld zł z KPO, ponad 3,65 mld zł z FEnIKS).

Jakimi pieniędzmi dysponują WFOŚiGW w Czystym Powietrzu?

Wypłata środków z KPO na konta WFOŚiGW przebiega bez zakłóceń, zgodnie ze zgłaszanym przez poszczególne fundusze zapotrzebowaniem. W tym roku cztery WFOŚiGW złożyły w styczniu takie wnioski. Pierwsze trzy płatności z KPO do WFOŚiGW w Lublinie, Wrocławiu, Opolu zrealizowano na kwotę 98 mln zł. Wniosek WFOŚiGW z Warszawy z 21 stycznia na kwotę 72 mln zł jest procedowany.  

W ramach finansowania z programu FEnIKS w 2024 r. WFOŚiGW otrzymały łącznie niemal 1,8 mld zł, z czego – z powodu niewykorzystanych nadwyżek część pieniędzy została z końcem roku zwrócona (498 mln zł). Nadal część WFOŚiGW wykazuje w raportach do NFOŚiGW dodatni bilans - w niektórych funduszach są to niewielkie środki, podczas gdy w innych kwoty do wykorzystania na wypłaty są duże. Obecnie procedowana jest ścieżka przyznania kolejnej puli zaliczek z FEnIKS na I kwartał 2025 r. w wysokości 800 mln zł. Właśnie zapadły decyzje o przyznaniu tych środków i NFOŚiGW zlecił już wypłaty z tej puli.

Dialog z wykonawcami

NFOŚiGW zorganizuje 31 stycznia spotkanie z firmami wykonawczymi, które w ostatnich dniach sygnalizują, że czekają na zaliczki i wypłaty za zrealizowane przedsięwzięcia w ramach programu Czyste Powietrze.

Przypominamy, że na wolniejszy od przewidywanego proces obsługi wniosków i rozliczania umów przez WFOŚiGW miał wpływ brak finansowania z KPO w II połowie 2023 r. przed uruchomieniem finansowania z FEnIKS. Obecna przerwa w przyjmowaniu nowych wniosków do 31 marca 2025 r. ma przyczynić się m.in. do sprawnego przeprowadzenia zaległych rozliczeń.

Jednocześnie, w związku z licznymi nadużyciami w programie ze strony nieuczciwych wykonawców, trwają wzmożone i szczegółowe kontrole przeprowadzonych inwestycji, co również wpływa na spowolnienie procesu wypłat. Kontrole ujawniają m.in. - zawyżanie kosztów jednostkowych, czy narzucanie bardzo wysokich marż za wykonane prace.

Nowe Czyste Powietrze już na wiosnę

Będzie bezpieczniej i prościej aplikować o dopłaty do termomodernizacji domów – to zobowiązanie, które przyświeca reformie programu Czyste Powietrze. MKiŚ i NFOŚiGW, uwzględniając wnioski z konsultacji społecznych, przygotowują na wiosnę nowe zasady dofinansowania.  Wprowadzone zostaną m.in. limity dotacji do kosztów jednostkowych i wypłata zaliczek na konta celowe beneficjentów. Przygotowywany jest też ogólnopolski program operatorski, który ma zapewnić najuboższej grupie społeczeństwa, zagrożonej ubóstwem energetycznym, pomoc w aplikowaniu, rozliczaniu i przeprowadzeniu inwestycji z dotacją. Dotychczas (stan na 17.01.2025 r.) w programie Czyste Powietrze złożono ponad milion wniosków na ponad 38 mld zł dofinansowania. WFOŚiGW podpisały ponad 847 tys. umów na przeszło 28 mld zł.

czystepowietrze.gov.pl