Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi

Na rzecz Starego Cmentarza
– „Łódzki Plastyk” i kwesta

Stary Cmentarz doskonale wpisuje się w charakter wielowyznaniowej Łodzi. Mówiło się przecież o niej, że była „miastem czterech kultur”. To tutaj ścierały się etniczne żywioły, różnorodne języki, tradycje i obyczaje. Obok siebie żyli Polacy i liczne mniejszości narodowe, czego wyznacznikiem stały się świątynie katolickie, ewangelickie, cerkwie i synagogi.
Tych ostatnich (najstarszych) właściwie już nie ma. Jedna z wielu łódzkich synagog została wzniesiona m.in. przy ul. Zachodniej 70 (Wilker Shul), przy ul. Wólczańskiej 6 (Ezras Izrael) oraz przy al. Tadeusza Kościuszki 2 (Dajczeszil). W czasie II wojny światowej okupanci niemieccy zniszczyli je – ocalała wyłącznie świątynia żydowska przy ul. Rewolucji 1905 roku. Natomiast spośród innych budowli sakralnych wyróżnia się katolicka – neogotycka Bazylika archikatedralna św. Stanisława Kostki, protestancki – neoromański Kościół Ewangelicko-Augsburski św. Mateusza, prawosławna – rosyjsko-bizantyjska Cerkiew św. Aleksandra Newskiego.
Jak zatem widać, Łódź była przestrzenią splatania się wielu kultur i religii. Pokazują to również nekropolie, które mogą być symbolem kulturowego „przymierza” – Nowy Cmentarz Żydowski przy ul. Brackiej (założony w 1892 roku) i Stary Cmentarz (utworzony w latach 1855-1858). W obrębie ostatniego wyznaczono część katolicką (11 ha), ewangelicką (9 ha) i prawosławną (niespełna hektar powierzchni).
Stary Cmentarz to miejsce szczególne. Od 2015 roku podlega ochronie – został bowiem uznany za tzw. pomnik historii. Chociaż, trzeba przyznać, już wcześniej pojawili się ludzie, którzy robili wszystko, by ratować zabytki i przestrzeń sepulklarną (związaną z kultem zmarłych). Tak powstało Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem (działa od 1998 roku). Obecnie jego prezesem jest p. Cezary Pawlak, który od wielu lat organizuje kwestę na rzecz ratowania wspomnianej nekropolii.
W listopadzie odbędzie się ona po raz trzydziesty. Cieszymy się, bo weźmiemy w niej udział. Uczniowie klasy Ia, Ib oraz IIa Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi wykonają prace, które zostaną przekazane jako „cegiełki” na rzecz ratowania pomnika historii. W ramach wprowadzenia – 27 maja br. – uczestniczyli w spacerze po Starym Cmentarzu. Przewodnikiem był p. Cezary Pawlak, który przedstawił uczniom m.in. pomniki nagrobne Wacława Konopki – rzeźbiarza specjalizującego się w sztuce sepulklarnej, a także rzeźbiarskie i kamieniarskie realizacje zakładu rodziny Urbanowskich (1853-1908).
Następnie odbył się plener (od 3 do 7 czerwca br.), w czasie którego klasy pierwsze i drugie tworzyły prace prezentujące wybrane zabytki (np. kaplice grobowe, rzeźby, elementy ornamentacyjne, kute ogrodzenia). Opiekę artystyczną sprawowały p. Marlena Szymczyk i p. Tatiana Kamińska, wpierane przez p. Halinę Chrapowicką-Ołubek, p. Izabelę Zielińską oraz p. Jacka Vogla. Plener koordynowali – p. Karolina Zaorska oraz p. Robert Dzięcielski, z pomocą p. Małgorzaty Pilżys.
Przygotowane prace zostaną przekazane na rzecz kwesty na Starym Cmentarzu. Już teraz zachęcamy wszystkich, by 1 listopada odwiedzili nekropolię przy ul. Ogrodowej i Srebrzyńskiej, a następnie zakupili „cegiełki” wykonane przez uczniów „Łódzkiego Plastyka”. Mamy nadzieję, że dzięki nim uda się odnowić kolejne zabytki, które są dziedzictwem wielokulturowej Łodzi.

Karolina Zaorska