Prokuratura Okręgowa
w Szczecinie

Prokuratura Okręgowa w Szczecinie w dniu 19 kwietnia 2022r. wniosła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego dotyczącą nierozstrzyganego istotnego zagadnienia prawnego związanego z zasadnością wydania orzeczenia w sprawie o uznanie uczestnika za osobę stwarzającą zagrożenie w świetle obowiązujących przepisów Ustawy z dnia 22 listopada 2013r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób i zastosowanie wobec takiej osoby środka w postaci nadzoru prewencyjnego i poddania obowiązkowi leczenia bądź umieszczenia w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, w sytuacji opuszczenia przez uczestnika postępowania sądowego zakładu karnego w związku z zakończeniem odbywania kary, a następnie ponownego osadzenia do innej sprawy, celem odbycia długotrwałej kary pozbawienia wolności.

Jako podstawę skargi prokurator wskazał naruszenie przez Sąd prawa materialnego tj. art. 3 i 15 cytowanej Ustawy oraz prawa procesowego tj. art. 355 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że orzekanie merytoryczne wobec uczestnika postępowania i uznanie go za osobę stwarzającą zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób jest zbędne z powodu umieszczenia go w zakładzie karnym w celu odbycia kary pozbawienia wolności w innej sprawie.

Zdaniem Prokuratury wobec spełnienia przesłanek formalnych, uzasadniających uznanie uczestnika za osobę stwarzającą zagrożenie w świetle cyt. ustawy sąd był zobligowany do zastosowania jednego z wymienionych w tej ustawie środków.

Wskazując na przepis art. 15 ust 1 cyt. ustawy prokurator podniósł, że w sytuacji, gdy po przeprowadzeniu rozprawy Sąd stwierdza brak przesłanek wymienionych w art. 1 ustawy obowiązany jest orzec, że osoba której wniosek dotyczy nie jest osobą stwarzającą zagrożenie, w przeciwnym wypadku o uznaniu jej za osobę stwarzającą zagrożenie i zastosowaniu sankcji w postaci nadzoru prewencyjnego lub umieszczenia w Ośrodku. Odstąpienie od wydania merytorycznego orzeczenia, w sytuacji odbywania przez uczestnika kary pozbawienia wolności w innej sprawie może bowiem uniemożliwić poddanie go leczeniu i zrealizowanie w przyszłości celów ustawy.  

Sąd Okręgowy w Szczecinie umarzając postępowanie w przedmiocie wniosku o uznanie uczestnika za osobę stwarzającą zagrożenie wskazał, że zbędne jest wydanie orzeczenia w tym przedmiocie, gdyż z uwagi na umieszczenie uczestnika w zakładzie karnym został on odizolowany od społeczeństwa, a wydanie ewentualnego orzeczenia pozytywnego, niezależnie od rodzaju orzeczonego środka nie podlegałoby wykonaniu.

        Zdaniem Prokuratury zgodnie z art. 22 i 25 cyt. ustawy, celem nadzoru prewencyjnego jest ograniczenie zagrożenia życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób ze strony osoby stwarzającej zagrożenie, która nie została umieszczona w Ośrodku, z kolei osoba w nim umieszczona zostaje objęta odpowiednim postępowaniem terapeutycznym, którego celem jest poprawa stanu zdrowia i zachowania w stopniu umożliwiającym funkcjonowanie w społeczeństwie. Celem ustawy jest zatem nie tyle wyłącznie izolacja osób dotkniętych schorzeniami, ale poddanie ich terapii umożliwiającej readaptację społeczną. Konieczność terapii wynika z kolei m.in. z oceny ryzyka popełnienia ponownego przestępstwa. Zaniechanie zatem wydania orzeczenia w tego typu sprawie, uniemożliwi poddanie takiej osoby leczeniu oraz zrealizowaniu w przyszłości celu ustawy. W przypadku dokonania przez pryzmat całokształtu okoliczności oceny wysokiego ryzyka ponownego popełnienia przez uczestnika przestępstwa z użyciem przemocy, groźby jej użycia przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności seksualnej zagrożonego karą pozbawienia wolności, Sąd w ocenie Prokuratury zobligowany był do orzeczenia jednego z przewidzianych ustawą środków.

We wniesionej skardze Prokuratura Okręgowa w Szczecinie podniosła także, że  biorąc pod uwagę, iż ustawa nie zakreśla terminu w jakim nastąpić ma wykonanie orzeczonych środków, a aktualnie nie można stwierdzić jednoznacznie w jakim okresie uczestnik miałby odbywać całość orzeczonej za inne przestępstwo kary nie ma przeszkód by w przypadku wydania orzeczenia nadzoru prewencyjnego podjęto wobec niego działania terapeutyczne w ramach zakładu karnego, w którym aktualnie przebywa, a w przypadku orzeczenia umieszczenia w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym jego wykonanie zostało wdrożone dopiero po opuszczeniu zakładu karnego.

Z uwagi na powyższe Prokuratura Okręgowa w Szczecinie nie podzieliła oceny Sądu co do zbędności wydania orzeczenia merytorycznego wobec uczestnika i wystąpiła ze skargą kasacyjną do Sądu Najwyższego wnosząc o jej przyjęcie, uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.