Dokument jest dostępny na stronie: 
https://legislacja.gov.pl/projekt/12393250/katalog/13104552#13104552

Fundusz Transformacji Województwa Śląskiego jest spółką realizującą misję publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 125 i 834). Jednocześnie stosownie do art. 2 ust. 2 ustawy, zadaniem Funduszu jest wspieranie procesu transformacji województwa śląskiego oraz podmiotów, w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom wygaszania działalności gospodarczej, w tym działalności wydobywczej węgla kamiennego, występującym na terytorium województwa śląskiego lub poza jego terytorium.

Zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy, do realizacji zadań publicznych Fundusz Transformacji Województwa Śląskiego może wykorzystywać szeroki katalog środków zbliżonych do instrumentów, którymi posługuje się Polski Fundusz Rozwoju S.A. Do tych instrumentów należy m.in. możliwość realizacji rządowych programów udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, emisja obligacji, udzielanie pożyczek, gwarancji i poręczeń, obejmowanie lub nabywanie udziałów i akcji w spółkach, nabywanie warrantów subskrypcyjnych lub obligacji oraz przystępowanie do spółek osobowych. Fundusz może udzielać wsparcia przedsiębiorcom, w tym w ramach rządowych programów, także spoza województwa śląskiego, ale efekt takiego wsparcia musi służyć realizacji transformacji województwa śląskiego.

Fundusz realizuje zarówno zadania o charakterze inwestycyjnym, jak i zadania z zakresu wspierania kształcenia, cyfryzacji i promocji regionu. Na realizację zadań publicznych Fundusz może przekazywać środki z kapitału zakładowego oraz środki, które mogą stanowić przychody Funduszu.

Część przepisów aktualnie obowiązującej ustawy zawiera szereg regulacji, które wymagają doprecyzowania i korekty. Aktualne brzmienie tych przepisów prowadzi do błędnych interpretacji utrudniających działania zarządcze i operacyjne.

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy nie pozwalają Funduszowi na działanie zgodne z praktyką biznesową. Skutkiem aktualnego stanu prawnego jest konieczność realizacji działań od podstaw (od przygotowania Strategii i poddania jej pod konsultacje społeczne), co już spowodowało opóźnienie w rozpoczęciu działalności merytorycznej Funduszu o ok. 1,5 roku.

Identyfikacja konkretnych instrumentów, które może wykorzystywać Fundusz, jest dokonywana na bieżąco w ramach prowadzenia działalności spółki, na podstawie obszarów wymagających wsparcia. Zgodnie z ustawą, podstawowym dokumentem określającym cele Funduszu i instrumenty ich realizacji jest Strategia Funduszu, zwana dalej „Strategią”.

Strategia ma zawierać m.in. wnioski z analizy i diagnozy sytuacji rynkowej, zidentyfikowanie obszarów, które wymagają wsparcia w ramach realizacji celu, wskaźniki realizacji celu, wskazanie możliwych źródeł finansowania, sposób monitorowania i oceny wykonania Strategii.

Do tej pory Strategia nie została jednak przyjęta. Konieczne jest doprecyzowanie procesu przygotowania i realizacji Strategii, wskazanie konkretnych terminów realizacji działań, zobowiązanie do przygotowania programu wsparcia na podstawie klarownych i transparentnych zasad.

Strategia powinna być podstawą realizacji programów i projektów, dlatego konieczne jest jej przygotowanie i przyjęcie przed wydatkowaniem środków, a nie – jak aktualnie jest ustalone – po dokapitalizowaniu funduszu. Ponadto, ustawa w obecnym brzmieniu nie określa tak istotnych dla funkcjonowania Funduszu kwestii, jak ścieżka postępowania w przypadku negatywnego zaopiniowania przez radę nadzorczą przedstawionego przez zarząd projektu Strategii. Ustawa nie precyzuje terminów dokonywania uzgodnień przez właściwych ministrów projektów programów wsparcia. Obecne przepisy o programach wsparcia tworzonych przez Fundusz na podstawie Strategii są obecnie nieprecyzyjne i niepełne, co będzie rodzić problemy na etapie wdrażania tych programów i ogłaszania konkursów na dofinansowanie. Wskazane zmiany wzorowane na systemie wydatkowania środków publicznych w Polsce pozwolą na zwiększenie transparentności i rzetelności wydatkowania środków publicznych.

Ustawa w obecnym kształcie zawęża również aktualnie wsparcie tylko do przedsiębiorców, podczas gdy konieczne jest realizowanie procesów transformacji z udziałem szerszego grona interesariuszy, zwłaszcza tych odpowiedzialnych za edukację, naukę czy samorządy, aby móc realizować projekty, które przyspieszą i udrożnią powstawanie nowych miejsc pracy w miejsce wygaszanych miejsc pracy.

Zwiększenie grona interesariuszy pozwoli jednocześnie na realizację projektów partnerskich zwłaszcza w obszarze nowych technologii np. wychwytywania CO2 czy wykorzystania metanu, co jest istotnym elementem umowy społecznej.

Z uwagi na powyższe, aby wypełnić zobowiązania wynikające z pkt III Umowy Społecznej dotyczącej transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego z dnia 28 maja 2021 r., konieczne jest znowelizowanie ustawy.