Legioneloza (Choroba Legionistów) - ryzyko, leczenie i diagnostyka
Zachorowania wywołane przez pałeczki z rodzaju Legionella, charakteryzujące się objawami ciężkiego zapalenia płuc, określane są jako legionelozy. Nazwa ta pochodzi od łacińskiej nazwy bakterii wywołującej tę chorobę - Legionella pneumophila (Legionella – od legionistów; pneumophila – łac. „kochający płuca”).
Do zakażenia dochodzi najczęściej w wyniku wdychania bardzo małych kropelek wody (mniejszych niż 5 µm i niewidocznych gołym okiem) zawierających te bakterie.
Po raz pierwszy pałeczki Legionella opisano jako czynnik infekcyjny w 1976 roku w USA.
Rezerwuary
Bakterie z rodzaju Legionella powszechnie występują w środowisku naturalnym – w rzekach, jeziorach, innych zbiornikach wodnych, źródłach termalnych, strefach przybrzeżnych wód morskich oraz glebie. Pałeczki Legionella są odporne na szeroki zakres temperatur, a ich liczebność w wodach naturalnych jest zazwyczaj nieduża.
Bakterie z rodzaju Legionella mogą zagrażać zdrowiu ludzi, jeśli zasiedlają sztuczne rezerwuary wodne, mogą tam bowiem namnażać się w sposób niekontrolowany. Należy tu wymienić m.in.:
- wieże chłodnicze, skraplacze wyparne (stosowane do schładzania powietrza, np. w budynkach użyteczności publicznej lub chłodzenia procesów technologicznych w zakładach przemysłowych) – mogą stać się źródłem dużych epidemii legionelozy,
- wewnętrzne systemy wodociągowe (instalacje ciepłej wody użytkowej i wody zimnej), w tym armatura sanitarna (np. słuchawki prysznicowe, deszczownice, baterie),
- zbiorniki i urządzenia do przygotowania ciepłej wody użytkowej,
- wanny z hydromasażem,
- fontanny dekoracyjne, kurtyny wodne,
- nawilżacze.
Co sprzyja namnażaniu pałeczek Legionella?:
- temperatura wody 25-45º C,
- stagnacja wody,
- biofilm ameby,
- osady, produkty korozji,
- inne mikroorganizmy,
- pH wody 5,0-8,5,
- zbyt niskie stężenie środków dezynfekcyjnych.
Osoby z grupy szczególnego ryzyka:
- > 50 roku życia (częściej mężczyźni niż kobiety),
- nadużywające alkoholu,
- palące papierosy,
- podróżujące,
- o obniżonej odporności lub przyjmujące leki osłabiające układ odpornościowy,
- z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych, cukrzycą, niewydolnością nerek lub wątroby,
- długo przebywające w środowisku, w którym obecny jest aerozol wodny.
Źródła zakażenia:
- Woda ze sztucznych zbiorników wodnych i aerozol wodny o średnicy kropel mniejszej niż 5 µm - zakażenie następuje najczęściej drogą inhalacyjną!
- Sporadycznie zakażenie może następować poprzez aspirację (np. gdy zachłyśniemy się wodą w trakcie kąpieli).
- Legionelozą nie można się zakazić podczas kontaktu z zakażoną osobą lub pijąc skażoną Legionellą wodę.
Postacie kliniczne choroby:
- Choroba legionistów – jest rodzajem zapalenia płuc zazwyczaj o ciężkim przebiegu klinicznym z dołączającymi objawami pozapłucnymi. Śmiertelność pacjentów z tą postacią legionelozy jest stosunkowo wysoka (15-20 %), zależy przede wszystkim od wieku i ogólnego stanu zdrowia osoby chorej, w tym chorób współistniejących.
- Gorączka Pontiac – charakteryzuje się objawami grypopodobnymi, nie występują objawy zapalenia płuc. Wyleczenie następuje samoistnie po kilku dniach (3-5).
- Postać pozapłucna ciężka – przebiega z zakażeniem ogólnoustrojowym, któremu może towarzyszyć stan septyczny.
Diagnostyka
- zdjęcie RTG klatki piersiowej, badanie moczu, badanie plwociny.
Leczenie
Choroba legionistów wymaga leczenia antybiotykami i w większości przypadków można ją skutecznie leczyć. W przypadku gorączki Pontiac wyzdrowienie następuje samoistnie po kilku dniach (3-5).
Jak zapobiegać legionelozie?
Obecnie nie ma szczepionek chroniących przed chorobami wywołanymi przez pałeczkę Legionella. Zapobieganie zakażeniom polega przede wszystkim na ograniczaniu warunków sprzyjających rozwojowi i kolonizacji sztucznych rezerwuarów wody przez te bakterie.
Właściwy nadzór m.in. poprzez systematyczne konserwacje wewnętrznych systemów wodociągowym i związanych z nimi urządzeń oraz wdrażanie odpowiednich środków kontrolnych to narzędzia skutecznie ograniczające występowanie warunków sprzyjających namnażaniu się Legionella.
Źródło: