Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Biłgoraju

Czy jest obowiązek posiadania badań sanitarno – epidemiologicznych (książeczka sanepidu)?

Główny Inspektorat Sanitarny, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, przekazał w tej sprawie poniższą opinię.

Obowiązek wykonywania badań sanitarno-epidemiologicznych regulują wprost przepisy rozdziału 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1657, z późn. zm.), art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2022 r. poz. 2132) oraz art. 4 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2023 r. poz. 204).

Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, powinny być wykonane u wszystkich osób podejmujących lub wykonujących prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, bez względu na rodzaj zatrudnienia, a więc także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilno-prawnych.

Kierowanie pracowników oraz osób zatrudnionych na podstawie umów cywilno­prawnych na badania sanitarno-epidemiologiczne jest uregulowane ww. ustawą. Badania sanitarno-epidemiologiczne mają na celu zapewnienie ochrony zdrowia nie pracownika, lecz osób trzecich (w tym przypadku podopiecznych), które mogą ulec zakażeniu w wyniku kontaktu z zakażonym pracownikiem wykonującym prace, przy których istnieje możliwość przeniesienia czynnika zakaźnego.

Wyżej wymienione okoliczności mogą zachodzić również w przypadku pracowników podmiotów prowadzących działalność wychowawczą, w przypadku prac związanych z ciągłym kontaktem z ludźmi stwarzających zagrożenie przeniesienia drogą oddechową na inne osoby.

Do pracodawcy - należy analiza zagrożeń i podjęcie decyzji czy pracownik wykonujący czynności na danym stanowisku pracy powinien posiadać badania dla celów sanitarno-epidemiologicznych.

Odrębną grupę stanowią osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z ryzykiem przeniesienia zakażenia drogą pokarmową (osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z przygotowywaniem, wydawaniem i podawaniem podopiecznym posiłków w związku z istniejącym zagrożeniem przeniesienia drogą pokarmową zakażenia na inne osoby).

Badania u ww. osób, zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wykonywane są na podstawie skierowania przez pracodawcę albo zlecającego wykonanie pracy.

Uznaje się, iż przeciwskazaniem do wykonywania ww. prac stanowią w szczególności choroby, które mogą powodować bezobjawowe nosicielstwo chorobotwórczych pałeczek jelitowych: niedurowych pałeczek z rodzaju Salmonella oraz Shigella (salmonelloza i szigelloza) lub innych chorobotwórczych bakterii jelitowych, a także pałeczek Salmonella typhi (duru brzusznego) i Salmonella paratyphi (durów rzekomych A, B i C, które obecnie mogą występować w Polsce głównie poprzez zawleczenie z rejonów endemicznych).

Dodatkowo do prac, przy wykonywaniu których może dojść do przeniesienia zakażenia na inne osoby należy zaliczyć również prace na stanowiskach związanych z opieką nad dziećmi stwarzające zagrożenie przeniesienia drogą oddechową zakażenia na inne osoby niezależnie od rodzaju wykonywanych czynności zawodowych, wykonywane w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz innych podmiotach prowadzących działalność opiekuńczą, wychowawczą, oświatową, wypoczynkową i rekreacyjną dla dzieci, które nie ukończyły 5 roku życia, ze względu na ryzyko przeniesienia gruźlicy płuc na podopiecznych.

Wymóg posiadania orzeczeń do celów sanitarno-epidemiologicznych dotyczy jednie tych grup pracowników, którzy w ocenie pracodawcy podejmują czynności zawodowe stanowiące ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. W przypadku pracowników obsługi placówek wypoczynkowych (administracji i stanowisk biurowych) należy dokonać indywidualnej oceny podejmowanych czynności na danym stanowisku pracy w celu ustalenia zasadności kierowania poszczególnych osób na badania do celów sanitarno-epidemiologicznych.

Obecnie nie są już wydawane książeczki sanitarno-epidemiologiczne, jak również dokonywane w nich nowe wpisy. Badanie sanitarno-epidemiologiczne dokumentowane może być aktualnie wyłącznie w postaci orzeczenia lekarskiego dla celów sanitarno-epidemiologicznych. Orzeczenie może mieć dowolną formę dokumentu pisemnego, o ile zawarto w nim informacje, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Natomiast dotychczasowe badania, które zostały udokumentowane w książeczkach sanitarno-epidemiologicznych, zachowują wciąż ważność, o ile nie upłynął jeszcze wskazany przez lekarza w książeczce termin wykonania kolejnego badania dla celów sanitarno-epidemiologicznych.

W przypadku wątpliwości, informacji na powyższy temat udzieli Główny Inspektorat Sanitarny, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, ul. Targowa 65, 03-729 Warszawa, teł. +48 22 536 13 00, fax +48 22 635 61 94,

e-mail: inspektorat@gis.gov.pl

źródło: https://wypoczynek.mein.gov.pl/artykul/czyJestObowiazek