Czynniki rakotwórcze i mutagenne w miejscu pracy
chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy
Czynnik rakotwórczy, kancerogen to czynnik przyczyniający się poprzez mutację materiału genetycznego do rozwoju choroby nowotworowej.
Zmiany nowotworowe mogą ujawniać się dopiero po upływie wielu lat od chwili pierwszego narażenia na takie substancje/mieszaniny i może wynieść nawet do 40 lat.
Działanie mutagenne dotyczy substancji /mieszanin, które mogą powodować mutacje w komórkach rozrodczych u ludzi, a te mogą zostać przekazane potomstwu.
Hasła ostrzegawcze:
Kategoria 1A i 1B
Hasło ostrzegawcze: niebezpieczeństwo
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H350: może powodować raka
Kategoria 2
Hasło ostrzegawcze: uwaga
Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia:
H351: podejrzewa się, że powoduje raka
WYKAZ CZYNNIKÓW ORAZ PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
I. Czynniki fizyczne - promieniowanie jonizujące
II. Procesy technologiczne, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych, ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
-produkcja auraminy,
-procesy technologiczne związane z narażeniem na działanie wielopierścieniowych - węglowodorów aromatycznych, obecnych w sadzy węglowej, smołach węglowych i pakach węglowych,
-procesy technologiczne związane z narażeniem na działanie pyłów, dymów i aerozoli tworzących się podczas rafinacji niklu i jego związków,
-produkcja alkoholu izopropylowego metodą mocnych kwasów, -prace związane z narażeniem na pył drewna,
-prace związane z narażeniem na krzemionkę krystaliczną - frakcję respirabilną powstającą w trakcie pracy,
-prace związane z narażeniem przez skórę na działanie olejów mineralnych użytych wcześniej w silnikach spalinowych wewnętrznego spalania w celu smarowania i schładzania części ruchomych silnika,
-prace związane z narażeniem na spaliny emitowane z silników Diesla.
Zgodnie z przepisem zawartym w art.222 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023r., poz.1465) pracodawca jest obowiązany:
Art. 222. § 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, pracodawca zastępuje te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
§ 2. Pracodawca rejestruje wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami
chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określonymi w wykazie, o którym mowa w § 3, a także prowadzi rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
Szczegółowe obowiązki dla pracodawcy wynikające ze stosowania substancji/mieszanin rakotwórczych lub mutagennych oraz zatrudniających pracowników przy procesach technologicznych podczas których dochodzi do uwalniania do środowiska tych czynników określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 (t.j. Dz. U. 2021 poz. 2235), w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.
Na mocy tego rozporządzenia pracodawca zobowiązany jest do:
1) prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,
2) przekazywania właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu inspektorowi pracy informacji w zakresie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie do dnia 15 stycznia (na druku według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do ww. rozporządzenia).
3) prowadzenia rejestru pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, przechowywania rejestru pracowników przez okres 40 lat po ustaniu narażenia, a w przypadku likwidacji
zakładu pracy – przekazanie właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu,
4) informowania pracowników o opakowaniu, zbiorniku i instalacji zawierającej substancję chemiczną, mieszaninę lub czynnik o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a także o wymaganiach dotyczących oznakowania i znakach ostrzegawczych,
5) przeprowadzania okresowych szkoleń pracowników,
6) zapewnienia udziału pracownikom ich przedstawicielom w projektowaniu i realizacji działań zapobiegających narażeniu na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,
7) umożliwić pracownikom ich przedstawicielom kontrolę stosowania wymagań określonych w rozporządzeniu oraz innych przepisach regulujących zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
8) informowania na bieżąco pracowników ich przedstawicieli o narażeniu na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a w przypadkach narażenia powstałego w wyniku awarii i innych zakłóceń procesu technologicznego lub w wyniku podejmowanych prac remontowych, konserwacyjnych i w innych okolicznościach – o przyczynach powstałego narażenia oraz środkach zapobiegawczych, jakie zostały już podjęte lub będą podjęte w celu poprawy sytuacji.
Materiały dostępne na stronie internetowej GIS : https://www.gov.pl/web/gis/czynniki-rakotworcze-wystepujace-w-miejscu-pracy
