Radon - podstawowe informacje
Radon jest gazem promieniotwórczym powszechnie występującym naturalnie w środowisku: w podłożu gruntowym, wodzie i powietrzu. Powstaje w wyniku promieniotwórczego rozpadu radu, który z kolei tworzy się w wyniku rozpadu uranu. Jako gaz może łatwo się przemieszczać. O ile w otwartej przestrzeni jego stężenie jest bardzo małe, w zamkniętych, źle wietrzonych pomieszczeniach, do których przedostaje się z podłoża gruntowego, jego poziom rośnie, co może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. Ryzyko narażenia na radon może wystąpić m.in. w miejscu zamieszkania, miejscu pracy oraz w budynkach o mieszanym przeznaczeniu.
Radon może wnikać do wnętrza budynku z kilku źródeł. Najważniejszymi z nich są: grunt (podłoże budowlane), na którym posadowiony jest budynek, materiały budowlane użyte do jego konstrukcji, a także woda i gaz stosowane w gospodarstwie domowym. Miejsca wnikania radonu do budynku mieszkalnego to: pęknięcia fundamentów, nieszczelności przy przewodach, przejście przez nieuszkodzoną podłogę w piwnicy, materiały budowlane, woda używana w domu.
Radon jest bezbarwny, bezwonny, pozbawiony smaku, niepalny. Nie możemy, więc wykryć go za pomocą zmysłów. Najprostszą i najtańszą metodą zmniejszenia stężenia radonu w pomieszczeniach jest częste i „inteligentne” wietrzenie. Można podjąć także inne działania, przynoszące długofalowe efekty, jednak wiąże się to z koniecznością poniesienia określonych nakładów finansowych.
W trosce o własne zdrowie, mieszkańcy regionów, gdzie mogą występować wyższe stężenia radonu powinni umożliwić odpowiednim służbom dokonanie pomiarów stężenia tego gazu w mieszkaniach, a nawet sami o nie zabiegać. Pomiary nie są skomplikowane ani uciążliwe i nie wiążą się z żadnym zagrożeniem dla mieszkańców, a mogą przyczynić się do ochrony naszego zdrowia.
Pomiary stężenia radonu w mieszkaniu są proste, niekłopotliwe i nie wiążą się z żadnym zagrożeniem dla mieszkańców, a mogą przyczynić się do ochrony naszego zdrowia.
Głównym skutkiem występowania podwyższonych stężeń radonu w pomieszczeniach są choroby nowotworowe układu oddechowego. Radon dostaje się do organizmu człowieka, głównie wraz z wdychanym powietrzem atmosferycznym. Człowiek oddychając wprowadza do płuc wraz z powietrzem radon i jego produkty rozpadu. Produkty rozpadu radonu to ciała stałe, które osadzają się w drogach oddechowych. Najbardziej obciążające organizm są cztery krótkożyciowe pochodne radonu: polon (214 Po i 218 Po), bizmut (214 Bi) i ołów ( 214 Pb). W 1988 roku Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) uznała radon za czynnik kancerogenny. Często pojawia się argument, że radon jest drugą, po paleniu tytoniu, przyczyną zachorowań na raka płuc. Dla grupy osób niepalących, ekspozycja na radon jest najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka płuc. Palenie tytoniu i ekspozycja na radon powoduje, że ryzyko zachorowania na raka płuc osób palących i eksponowanych na radon jest 10 – 20 razy większe, niż dla niepalących.
Z uwagi na fakt, iż ryzyko zachorowania na nowotwór rośnie liniowo z wielkością dawki powodowanej ekspozycją na radon, osoby narażone na wysokie stężenia radonu powinny ograniczyć palenie papierosów lub zupełnie zaprzestać palenia.
Stężenie radonu w różnych krajach i różnych częściach Polski różni się. Najwyższe stężenie tego gazu występuje na południu Polski. Szacuje się, że ok. 80% czasu spędzamy w budynkach zarówno mieszkalnych, jak i w innych przeznaczonych na pobyt ludzi, jak na przykład miejsca naszej pracy lub nauki. W takich pomieszczeniach radon może osiągać podwyższone stężenie. Europejska Agencja Ochrony Środowiska szacuje, że redukcja stężenia radonu powoduje zmniejszenie zapadalności i zgonów z powodu raka płuc o 2-4%. Pomiary stężenia radonu mają na celu identyfikację terenów, na których poziom średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń może przekroczyć dopuszczalny poziom odniesienia tj. 300 Bq/m3.
Więcej informacji na temat radonu można znaleźć pod linkiem: https://www.gov.pl/web/gis/radon--podstawowe-informacje
Źródło: GIS, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera