Szczepienia - Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzozowie

Informacje o szczepieniach

Szczepienia ochronne to skuteczna i bezpieczna metoda zapobiegania chorobom zakaźnym na każdym etapie życia oraz najbardziej ekonomicznie opłacalna interwencja medyczna. Szczepienia są niezbędne do podtrzymania zdrowia – bez względu na wiek i płeć szczepionego.

Dzieci, zwłaszcza te najmłodsze, poniżej 2 roku życia, stanowią grupę podwyższonego ryzyka poważnych zakażeń wirusowych i bakteryjnych z powodu niedojrzałości układu odpornościowego. Dlatego ważne jest, aby zapewnić im jak najszerszą ochronę i zabezpieczyć je przed chorobami zakaźnymi poprzez szczepienia ochronne.

Wyróżnia się dwa efekty realizowanych szczepień ochronnych – jednostkowy i populacyjny. Indywidualną korzyścią szczepień ochronnych jest przede wszystkim zapobieganie chorobom (również śmiertelnym) oraz ich powikłaniom, a także profilaktyka wykluczenia z powodu choroby
i jej następstw.

Systematycznie prowadzone szczepienia ochronne przynoszą efekt populacyjny w postaci poprawy jakości życia rodzinnego i społecznego, zmniejszenia ryzyka epidemicznego szerzenia się chorób zakaźnych, oszczędności gospodarczych dla systemu opieki zdrowotnej, między innymi dzięki redukcji liczby wizyt lekarskich i zmniejszenia nakładów poniesionych na hospitalizację, a także dzięki eliminacji lub eradykacji schorzenia, przyczyniając się do zmiany sytuacji epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych zarówno w danym kraju, jak i na świecie.

Skuteczne zapobieganie transmisji choroby wymaga zaszczepienia dużego odsetka w populacji. Dlatego wpływ szczepień na odporność zbiorowiskową należy uwzględniać przede wszystkim w analizach ekonomicznych, a także rozważaniach etycznych związanych ze szczepieniami.

Odsetek dzieci zaszczepionych w Polsce w zakresie szczepień obowiązkowych wynosi około 95% populacji, co skutecznie chroni nie tylko zaszczepionych, ale również osoby, które z powodu przeciwwskazań zdrowotnych nie mogły zostać poddane szczepieniu.

Ochrona zbiorowiskowa wynika z realizowanych programów szczepień w danej populacji i w zależności od rodzaju zastosowanych szczepionek może bardziej lub mniej skutecznie zapewnić odporność na daną chorobę zakaźną.

Odporność zbiorowiskową można uzyskać poprzez masowe szczepienie przeciwko tym czynnikom, dla których człowiek jest jedynym lub najważniejszym rezerwuarem zakażenia (np. odra, błonica). Natomiast niemożliwe jest wytworzenie odporności zbiorowiskowej na zakażenia, które nie są przenoszone z człowieka na człowieka (np. tężec, wścieklizna).

Odporność zbiorowiskowa wzrasta, gdy szczepienia ochronne wprowadza się we wczesnym okresie życia.

W ostatnich latach obserwuje się ponowny wzrost częstości występowania wielu chorób zakaźnych, także tych, przeciwko którym istnieją skuteczne szczepionki. Ponownym zagrożeniem stają się gruźlica, odra, krztusiec oraz inwazyjna choroba pneumokokowa czy meningokokowa. Przyczyny tych zjawisk są złożone i wynikają ze zmian cywilizacyjnych, między innymi dużej mobilności ludzi i ruchów migracyjnych, ale także podważania zaufania do szczepień i wynikającego z tego obniżania wskaźników ich realizacji.

Wakcynologia, czyli nauka o szczepieniach, rozwija się bardzo dynamicznie, korzystając przy tym
z zasad medycyny opartej na dowodach naukowych.

Dzisiejsze kontrowersje dotyczące szczepień ochronnych u dzieci, budzące wiele niepotrzebnych emocji społecznych, wymagają przede wszystkim rzetelnego wyjaśnienia niezrozumiałych kwestii za pomocą aktualnej wiedzy wynikającej z wiarygodnych faktów naukowych oraz z doświadczenia osób zajmujących się problematyką szczepień, a także rekomendacji zespołów ekspertów mających kompetencje do wyznaczania uzasadnionych naukowo kierunków profilaktyki chorób zakaźnych
u dzieci.

PIŚMIENNICTWO

1. Bednarek A., Bartkowiak-Emeryk M., Wysocki J. : Szczepienia ochronne w profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2018, 7-24.

Program Szczepień Ochronnych

Program Szczepień Ochronnych popularnie nazywany Kalendarzem Szczepień, jest opracowywany każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny. Zawiera wykaz obowiązkowych i zalecanych szczepień oraz zasady ich przeprowadzania. W niektórych przypadkach, np. z powodu opóźnienia w realizacji szczepień ze względu na stan zdrowia pacjenta, powrotu dziecka z innego kraju, konieczne jest opracowanie indywidualnego kalendarza szczepień ustalanego przez lekarza dla dziecka.

Nie zaszczepienie dziecka zdrowego (bez przeciwwskazań do szczepień) naraża je na zachorowanie i ewentualne powikłania choroby zakaźnej,
Rodzice mogą zdecydować się na zastąpienie bezpłatnych szczepionek obowiązkowych szczepionkami wysoko skojarzonymi, które zapewniają mniej wkłuć, mniej wizyt, mniej stresu i bólu dla dziecka.

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne, finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia.

Należą do nich szczepienia przeciw:

gruźlicy
wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B)
błonicy
tężcowi
krztuścowi
ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis)
inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu B (Hib)
odrze
śwince
różyczce
Zakażeniom Streptococcus pneumoniae

Ospie wietrznej (w grupach ryzyka).

Szczepienia obowiązkowe są realizowane do 19 roku życia oraz u osób dorosłych szczególnie narażonych (np. studentów medycyny).

Do szczepień zalecanych, za które muszą zapłacić rodzice/osoby zainteresowane szczepieniem, należą szczepionki przeciw: wirusowemu zapaleniu wątroby typu A , wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (osoby narażone na zakażenie), ospie wietrznej, grypie, rotawirusom, pneumokokom (dla urodzonych przed 1 stycznia 2017), meningokokom, ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV), kleszczowemu zapaleniu mózgu, cholerze, durowi brzusznemu, wściekliźnie, żółtej gorączce.