Zasady właściwej klasyfikacji odpadów medycznych oraz warunki magazynowania w obiektach, w których udzielane są świadczenia zdrowotne

Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j.: Dz.U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.) to wytwórca odpadów jest obowiązany do gospodarowania wytworzonymi przez siebie odpadami, w tym do dokonania poprawnej klasyfikacji wytworzonych przez siebie odpadów w oparciu o właściwości i źródło ich pochodzenia. Odpady medyczne zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy stanowią odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.

Katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje ze wskazaniem odpadów niebezpiecznych określa rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2020 r., poz. 10):

18 01 01 - Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem 18 01 03*)
18 01 02* - Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania (z wyłączeniem 18 01 03*)
18 01 03* - Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wyłączeniem 18 01 80* i 18 01 82*
18 01 04 - Inne odpady niż wymienione w 18 01 03* (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy)
18 01 06* - Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne
18 01 07 - Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w 18 01 06*
18 01 08* - Leki cytotoksyczne i cytostatyczne
18 01 09 - Leki inne niż wymienione w 18 01 08*
18 01 10*- Odpady amalgamatu dentystycznego
18 01 80* - Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych
18 01 81 - Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, inne niż wymienione w 18 01 80*
18 01 82* - Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych

Wymienione powyżej rodzaje odpadów medycznych ze względu na swoją charakterystykę zostały dodatkowo pogrupowane jako:

odpady zakaźne - 18 01 02*, 18 01 03*, 18 01 80*, 18 01 82*,
odpady niebezpieczne inne niż zakaźne - 18 01 06*, 18 01 08*, 18 01 10*,
odpady inne niż niebezpieczne - 18 01 01, 18 01 04, 18 01 07, 18 01 09, 18 01 81.

Odpadami niebezpiecznymi w katalogu odpadów są odpady oznakowane indeksem górnym w postaci gwiazdki „*”.

Szczegółowy sposób postępowania z odpadami medycznymi określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1975).

Odpady medyczne gromadzi się w oznakowanych pojemnikach lub workach w miejscu ich powstawania oraz wstępnie magazynuje, uwzględniając ich właściwości, sposób ich unieszkodliwiania lub odzysku.

Ponadto, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1587 ze zm.) zakazuje się mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów, mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, a także mieszania odpadów niebezpiecznych z substancjami, materiałami lub przedmiotami, w tym rozcieńczania substancji niebezpiecznych.

Istotnym jest aby podczas gromadzenia odpadów medycznych w miejscu ich powstawania przestrzegać właściwej kolorystyki stosowanych worków lub pojemników:

kolor czerwony - odpady zakaźne
kolor żółty - odpady niebezpieczne inne niż zakaźne
kolor inny niż czerwony i żółty - odpady inne niż niebezpieczne.

Należy pamiętać, iż worki jednorazowego użytku umieszczamy na stelażach lub w sztywnych pojemnikach w sposób pozwalający na uniknięcie zakażenia osób mających kontakt z workiem lub pojemnikiem.

Odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach zbiera się w miejscu ich powstawania do pojemników jednorazowego użycia, sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie odpornych na przekłucie lub przecięcie, z zachowaniem właściwej kolorystyki pojemników.

Każdy worek lub pojemnik powinien zostać widocznie oznakowany:

kodem odpadów medycznych w nim przechowywanych;
nazwą wytwórcy odpadów medycznych;
numerem REGON wytwórcy odpadów medycznych;
numerem księgi rejestrowej wytwórcy odpadów medycznych w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą wraz z podaniem organu rejestrowego;
datą i godziną otwarcia (rozpoczęcia użytkowania);
datą i godziną zamknięcia.

Sposób zamykania worka z odpadami zakaźnymi oraz z odpadami niebezpiecznymi innymi niż zakaźne powinien zagwarantować jednokrotne jego zamknięcie.

Pojemniki lub worki wymienia się tak często, jak pozwalają na to warunki przechowywania oraz właściwości odpadów medycznych w nich gromadzonych, nie rzadziej niż co 72 godziny.

Następnie odpady należy przetransportować w zamykanych środkach transportu wewnętrznego do miejsca ich wstępnego magazynowania.

Wstępne magazynowanie odpadów medycznych o kodzie:

18 01 02* odbywa się tylko w temperaturze do 10 ⁰C, a czas ich przechowywania nie może przekroczyć 72 godzin,
18 01 03*, 18 01 06*, 18 01 08*, 18 01 10* i 18 01 82* odbywa się w temperaturze do 18 ⁰C, z tym że od 10 ⁰C do 18 ⁰C może odbywać się tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, jednak nie dłużej niż 72 godz., natomiast w temperaturze do 10 ⁰C – nie dłużej niż 30 dni,
18 01 01, 18 01 04, 18 01 07, 18 01 09, 18 01 81 mogą być wstępnie magazynowane tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, jednak nie dłużej niż 30 dni.

Odpady medyczne należy wstępnie magazynować w sposób selektywny, z zachowaniem podziału określonego w § 3 ust. 1–3 i 5 ww. rozporządzenia, w odpowiednio przystosowanym do tego celu pomieszczeniu albo stacjonarnym lub przenośnym urządzeniu chłodniczym.

Należy jednak zaznaczyć, iż przenośne urządzenie chłodnicze może być wykorzystywane do wstępnego magazynowania odpadów medycznych wyłącznie w przypadku wytwarzania niewielkiej ilości odpadów. Warunki jakie muszą spełnić miejsca wstępnego magazynowania odpadów medycznych określone są w § 7 ust. 2-6 rozporządzenia.

Dopuszcza się wstępne magazynowanie odpadów innych niż niebezpieczne w sposób selektywny, w oznakowanych w zależności od rodzaju odpadów medycznych, szczelnie zamkniętych pojemnikach lub kontenerach w innym miejscu niż odpady zakaźne i niebezpieczne inne niż zakaźne, z zachowaniem warunków określonych w § 7 ust. 8 ww. rozporządzenia.

Wysoce zakaźne odpady medyczne

Odpady medyczne, w których zidentyfikowano lub co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zawierają biologiczne czynniki chorobotwórcze, które podlegają zakwalifikowaniu do kategorii A zgodnie z pkt 2.2.62.1.4.1 załącznika A do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1119), zwane dalej „wysoce zakaźnymi odpadami medycznymi”, zbiera się w miejscu ich powstawania do:

opakowania wewnętrznego złożonego z:

worka jednorazowego użycia z folii polietylenowej, koloru czerwonego, wytrzymałego, odpornego na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia, który po wypełnieniu i zamknięciu jest umieszczany w drugim worku spełniającym te same wymagania, lub
sztywnego, odpornego na działanie wilgoci, mechanicznie odpornego na przekłucie lub przecięcie pojemnika koloru czerwonego – w przypadku odpadów medycznych o ostrych końcach i krawędziach;

opakowania zewnętrznego, które stanowi pojemnik koloru czerwonego, wytrzymały, odporny na działanie wilgoci i środków chemicznych, wykonany w sposób umożliwiający dezynfekcję, z możliwością szczelnego zamknięcia.

Wysoce zakaźne odpady medyczne mogą być przechowywane w miejscu ich powstawania, nie dłużej niż 24 godziny.

Opakowanie zewnętrzne, w którym gromadzi się odpady medyczne wysoce zakaźne oznacza się dodatkowo znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem biologicznym określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 222 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy oraz umieszczonym poniżej napisem „MATERIAŁ ZAKAŹNY DLA LUDZI”.

Opracowanie:

Izabela Walczak – kierownik Sekcji Higieny Komunalnej i Środowiska,
Maria Kmak – asystent Sekcji Higieny Komunalnej i Środowiska.