Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Częstochowie

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Częstochowie sprawując nadzór nad stanem sanitarnym i technicznym obiektów użyteczności publicznej w związku z rozpoczętym sezonem wiosennym, mając na uwadze bezpieczeństwo zdrowotne przypomina właścicielom, zarządcom, administratorom i opiekunom obiektów  małej  infrastruktury  sportowo –rekreacyjnej  takich  jak:  place  zabaw,  siłownie plenerowe, skateparki, piaskownice, miejskie i wiejskie tereny rekreacyjne o konieczności zapewnienia bezpieczeństwa osobom korzystającym  z udostępnionych urządzeń i terenów.  

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2022 poz. 1657 z późn. zm.), właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności:

• prowadzić prawidłową gospodarkę odpadami i ściekami,
• zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki,
• usuwać padłe zwierzęta z nieruchomości,
• usuwać odchody zwierząt z nieruchomości.

Bezpieczeństwo na placach zabaw

Plac zabaw to miejsce wszechstronnego rozwoju każdego dziecka. Ciekawa i kreatywna zabawa powinna być bezpieczna, a sprzęty zabawowe na placu zabaw nie powinny stwarzać zagrożenia dla użytkowników.

Według obecnego stanu prawnego, urządzenia na placach zabaw, takie jak: huśtawki, drabinki, piaskownice kwalifikowane są jako obiekty małej architektury i w związku z tym podlegają obowiązkowej kontroli okresowej co najmniej raz na 5 lat w zakresie stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu, jego estetyki oraz otoczenia.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania obiektów małej architektury na placach zabaw właściciele i zarządcy, odpowiedzialni za utrzymanie tych obiektów we właściwym stanie technicznym, powinni dążyć do wdrażania systematycznego nadzoru nad tymi obiektami, posługując się pomocniczo polskimi normami serii PN-EN 1176 „Wyposażenie placów zabaw…”, oraz normą PN-EN 1177 „Nawierzchnie placów zabaw amortyzujące upadki”, a także zabezpieczać place przed dewastacją poprzez ich ogrodzenie i utrzymywanie tego ogrodzenia w należytym stanie technicznym. Jeśli zarządca nie wymaga certyfikatów to bierze na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo dzieci bawiących się na takim placu zabaw.

Norma PN-EN 1176-1 narzuca trzy rodzaje przeglądów, których częstotliwość uzależniona jest głównie  od obciążenia obiektu.

• regularna kontrola przez oględziny (co 1 do 7 dni)
• kontrola funkcjonalna (co 1 do 3 miesięcy)
• coroczna kontrola podstawowa

Stałe zabezpieczanie piaskownic poprzez np. ogradzanie terenów zabaw lub piaskownic, zasłanianie piaskownicy na noc i w innych okresach jej nieużytkowania, ma przede wszystkim służyć niedopuszczeniu do zanieczyszczenia piasku w piaskownicy przez psy, koty, ptaki oraz inne zwierzęta, a także chronić przed innymi zagrożeniami mogącymi pogorszyć stan sanitarny piasku.

Na publicznych placach zabaw powinien w widocznym miejscu znajdować się regulamin placu zabaw określający zasady korzystania ze znajdujących się na nim urządzeń oraz zawierający dane identyfikujące zarządcę i numery telefonów alarmowych.

Źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych przenikających do piasku w piaskownicach są sami ich użytkownicy oraz zanieczyszczenia przenikające z otoczenia, w tym z opadów atmosferycznych czy z powietrza, czemu nie można skutecznie zapobiec. Zarówno piasek
w piaskownicach jak i inne elementy otoczenia na placu zabaw nie muszą być poddawane dezynfekcji  i być wolne od mikroorganizmów. Istotne jest natomiast, aby nie występowały tam drobnoustroje chorobotwórcze. W celu zabezpieczenia dziecka przed zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi czy drobnoustrojami chorobotwórczymi, w tym odzwierzęcymi chorobami pasożytniczymi (tasiemczyca, glistnica, toksokaroza) rodzice oraz wychowawcy przedszkolni powinni zwracać uwagę na to, aby dzieci nie wchodziły do piaskownicy z cukierkami i gumami do żucia, nie jadły podczas zabawy w piaskownicach, a po opuszczeniu piaskownicy oczyściły ręce na przykład przy pomocy chusteczek dezynfekujących.

Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego wskazana jest wymiana piasku
w piaskownicach co najmniej 2 razy w roku, tj: przed oraz w trakcie sezonu letniego, a także każdorazowo po stwierdzeniu w nim obecności widocznych zanieczyszczeń (odpadów, odchodów zwierzęcych i innych) stwarzających zagrożenie dla zdrowia ludzi, szczególnie dzieci, z uwagi na ich słabo rozwinięty układ odpornościowy. Obowiązek wymiany piasku
w piaskownicach wynika z potrzeby zminimalizowania zagrożenia chorobami pasożytniczymi, odzwierzęcymi, zakaźnymi. Dopuszczalne jest sporadyczne w nagłych przypadkach przeprowadzenie dezynfekcji piasku (przy wykorzystaniu dedykowanego środka), która może być skuteczna jedynie doraźnie, ale nie zabezpieczy go w sposób trwały przed stale przenikającymi zanieczyszczeniami.

Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego kontroluje piaskownice zarówno ogólnodostępne w przestrzeni publicznej (w parkach, ogródkach jordanowskich, na osiedlowych placach zabaw), jak również na terenach przedszkoli, żłobków i innych form opieki nad dziećmi. Przedmiotem kontroli sanitarnej jest stan sanitarno-techniczny piaskownic, a także czystości piasku sprawdzany pod kątem obecności widocznych zanieczyszczeń stanowiących zagrożenie dla zdrowia dzieci, jak również pod uwagę brane są terminy wymiany piasku potwierdzane stosownymi dokumentami, w tym fakturami za zakup piasku.

Jakie zagrożenia stwarza zanieczyszczony piasek w piaskownicy

W przypadku bezpośredniego kontaktu dzieci z piaskiem zanieczyszczonym odchodami zwierząt mogą wystąpić następujące zagrożenia zdrowotne: zatrucia i zakażenia pokarmowe, choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego, biegunki, zakażenia skóry, choroby zakaźne powstające drogą przyranną np. tężec, choroby pasożytnicze - toksokaroza, toksoplazmoza.

Warto wskazać, że pasożyty mogą wywołać groźne choroby – toksoplazmozę, którą można się zarazić przez kontakt z odchodami kota
i toksokarozę, którą wywołuje glista psia, znajdująca się w psich odchodach. Toksokarozę leczy się wyłącznie w szpitalu, przy czym choroba ta niesie ze sobą ryzyko groźnych powikłań. Bakteriami, mogącymi występować w zanieczyszczonym piasku są m.in. bakterie z grupy coli – mogące wywołać nawet posocznicę (czyli sepsę) oraz bakterie salmonelli – powodujące poważne zatrucia pokarmowe. Więcej o salmonellozie, toksoplazmozie i toksokarozie można przeczytać na stronie internetowej GIS o chorobach zakaźnych.

Należy pamiętać o zachowaniu podstaw higieny:

• myć ręce dziecka po każdej zabawie w piaskownicy;
• pilnować, żeby piasek nie dostał się do ust i oczu;
• paznokcie dziecka obcinać krótko, aby nie gromadził się pod nimi piasek;
• podczas zabawy w piasku nie dawać dziecku jedzenia do rąk.