Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Gryfinie

21 listopada 2024 roku obchodzony jest Światowy Dzień Rzucania Palenia. To dobra okazja, aby przypomnieć, jak wiele korzyści niesie za sobą zerwanie z nałogiem. Palenie tytoniu jest jednym z najczęściej występujących nałogów wśród Polaków. Wynika to przede wszystkim z łatwego dostępu do wyrobów tytoniowych, a w niektórych przypadkach braku ograniczeń przestrzennych w korzystaniu z nich (np. e-papierosy).

Palenie obarczone jest wysokim ryzykiem zachorowania na raka płuca, przełyku, jamy ustnej, żuchwy, czy innych narządów nie związanych bezpośrednio z układem oddechowych jak: nowotwór nerek czy pęcherza. Mimo tego wiele osób decyduje się na palenie papierosów. Dlaczego wyroby tytoniowe tak silnie uzależniają i dlaczego są tak niebezpieczne dla organizmu człowieka?

W dostępnych na rynku wyrobach tytoniowych (papierosach, e-papierosach, cygarach czy tytoniu do shis) zawarta jest nikotyna będąca silnym środkiem uzależniającym. Podczas palenia substancja ta uwalnia w organizmie człowieka dopaminę, powszechnie zananą jako hormon szczęścia. Dzięki niej u palacza zwiększa się tętno i wzrasta poziom noradrenaliny, co skutkuje chwilowym uczuciem szczęścia. Powtarzanie procesu palenia powoduje, że organizmy domaga się zwiększenia substancji w celu podniesienia dopaminy w organizmie, a to wiążę się ze znaczącymi zmianami w pracy układu nerwowego.

Opisane powyżej działania nikotyny dotyczą zachodzących w organizmie procesów fizycznych. Należy jednak pamiętać, że nikotyna ma też znaczący wpływ na zmiany psychiczne, które pojawiają się w organizmie palacza. Osoby uzależnione od wyrobów tytoniowych odbywają pewien rytuał, który pozwala im poczuć się komfortowo w sytuacjach napięcia i stresu. Jest to jednak pozorne, gdyż w rzeczywistości nikotyna pobudza organizm i zamiast uspakajać – pobudza go.

Palenie papierosów bądź innych wyrobów zawierających nikotynę prowadzi do wielu dysfunkcji w pracy organizmu. Dym tytoniowy już po pierwszym zaciągnięciu się powoduje wiele zmian w układzie naczyniowo-sercowym. tlenek węgla, powstający w procesie spalania papierosa, trafia do układu krwionośnego i utrudnia transport tlenu do komórek. Palenie powoduje również wzrost cholesterolu i zwiększenie krzepliwości krwi, co może być konsekwencją miażdżycy, udaru mózgu, a nawet zawału serca.

Nieobojętny na działanie dymu tytoniowego pozostaje również układ oddechowy. U palaczy można zaobserwować zmniejszenie elastyczności pęcherzyków płuc i zapadania się ich, co prowadzi do wystąpienia rozedmy. Substancje dostające się do układu oddechowego powodują również powstawanie długotrwałego stanu zapalnego, który często jest początkiem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Palenie wyrobów tytoniowych przyczynia się również do obniżenia płodności. Sięgając po papierosa należy pamiętać, że powoduje on zmniejszenie potencji oraz problemy z erekcją będące konsekwencją zwężenia tętnic. U palaczek zwiększa się ryzyko poronienia i zgonu dziecka w okresie okołoporodowym. Natomiast palenie w ciąży prowadzi do poważnych dysfunkcji w rozwoju płodu.

Jednymi z najgroźniejszych i najczęściej występujących chorób u palaczy są nowotwory. Najbardziej niebezpieczny i trudny do zdiagnozowania jest rak płuca, który rocznie dotyka ok. 20 tysięcy Polaków. Nowotwory złośliwe płuca w Polsce stanowią 19% wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn i 9% u kobiet (14% wszystkich nowotworów – dane statystyczne z 2013r.). Nowotwory płuca występują najczęściej u osób powyżej 28 r. ż., jednak grupą, u której ten rodzaj raka jest najczęściej diagnozowany, są pacjenci między 40 a 80 r. ż, a najwyższe ryzyko występuje po 65 r. ż. Główną przyczyną powstania tego źle rokującego schorzenia nowotworowego jest palenie tytoniu.