Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Hajnówce

Co to jest czerniak?

         Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry. Wywodzi się z melanocytów – komórek pigmentowych, wytwarzających barwnik zwany melaniną, który sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym (promieniowaniem UV).

Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale także w obrębie ust, nosa oraz gałki ocznej. Czerniak charakteryzuje się bardzo agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. To oznacza, że czerniak szybko przechodzi z choroby miejscowej (rozwijającej się w jednym miejscu na skórze) w postać rozsianą tzw. uogólnioną.

 

Występowanie czerniaka w Polsce

         W Polsce co roku odnotowuje się około 50 000 przypadków nowych zachorowań na nowotwory skóry, w tym 3000 zachorowań na czerniaki.

• Czerniak jest najbardziej agresywnym nowotworem skóry i jednym z najbardziej

            agresywnych nowotworów w ogóle.

• Czerniak stanowi tylko 6% wszystkich nowotworów skóry.
• Czas przeżycia pacjenta chorego na zaawansowanego czerniaka z przerzutami wynosi ponad 12 miesięcy.
• Liczba zachorowań na czerniaka w Polsce podwaja się co 10 lat.
• Najczęściej na czerniaki chorują mężczyźni w wieku ok. 50 lat – jest to wynik wieloletniej niewłaściwej ekspozycje na słońce.
• Czerniak jest jednym z najczęstszych nowotworów występujących wśród nastolatków, którzy często korzystali z solarium, nie stosują filtrów słonecznych i przebywają na słońcu w godzinach najwyższego promieniowania.

 

Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na czerniaka

         Około 25% Polaków ma jasną lub bardzo jasną karnację, która łatwo ulega poparzeniom słonecznym – to osoby, które właściwie w ogóle nie powinny korzystać z kąpieli słonecznych.

Dodatkowo ok. 40% Polaków ma jasną karnację, która, mimo iż jest bardziej odporna na promieniowanie słoneczne, nadal jest fenotypem skóry, który mieści nasz naród w grupie o wysokim stopniu ryzyka zachorowania na czerniaka.

 

Osoby najbardziej narażone na rozwój czerniaka to osoby:

• o jasnych i rudych włosach,
• jasnych oczach,
• jasnej lub bardzo jasnej cerze,
• z piegami i/lub znamionami,
• które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym,
• słabo tolerują słońce,
• opalają się z dużym trudem lub w ogóle,
• u których w rodzinie występował czerniak.

Osoby te bezwzględnie powinny unikać słońca oraz całkowicie zrezygnować z solarium.

       Grupą szczególnie narażoną na poparzenia słoneczne są dzieci. Ich skóra nie jest jeszcze dojrzała i nie potrafi obronić się przed silnym promieniowaniem słonecznym. Poparzenia słoneczne wśród dzieci, które niestety nie są rzadkie, podnoszą dwukrotnie ryzyko zachorowania na czerniaka w przyszłości.

 

Samobadanie skóry

Kluczem wczesnego rozpoznania czerniaka jest dobra znajomość własnego ciała i skóry. Samoocena skóry powinna być wykonywana raz w miesiącu zarówno przez osoby starsze jak i młodzież. Sprawdzamy, czy znamiona się nie zmieniają lub czy pojawiły się nowe. W przypadku zmian udajemy się do dermatologa lub chirurga-onkologa.

 

Warto znać cechy czerniaka określane za pomocą kryteriów ABCDE:

 

A.  Asymetria np. znamię „wylewające” się na jedną stronę,

B.  Brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia,

C.  Czerwony lub czarny i niejednolity kolor

D.  Duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 0,5 cm,

E.  Ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

 

        Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mają te cechy powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga - onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte. Swędzenie, krwawienie i pękanie znamienia, jest sygnałem alarmowym do natychmiastowej konsultacji.

 

 

„Źródło: https://www.akademiaczerniaka.org/”