Błonica
Błonica jest ostro i ciężko przebiegającą chorobą zakaźną wywołaną przez bakterie maczugowce błonicy (Corynebacterium diphteriae). Okres wylęgania choroby trwa najczęściej 2-5 dni. Atakuje układ oddechowy i może doprowadzić do uduszenia. Można jej uniknąć dzięki szczepieniom.
Objawy
Objawy towarzyszące chorobie są zależne od produkowanej przez te bakterie toksyny, która wywołuje zmiany w sercu, układzie nerwowym oraz układzie oddechowym (zmiany martwicze w gardle, krtani, nosie, na migdałkach podniebiennych). Podstawową postacią jest błonica górnych dróg oddechowych – gardła i krtani.
Choroba rozpoczyna się gorączką, bólem gardła, trudnościami w połykaniu oraz powiększeniem węzłów chłonnych i powstawaniem silnie przylegających, szarych, półprzezroczystych lub czarnych zmian martwiczych na migdałkach i błonie śluzowej gardła. Zmiany martwicze przy próbie oderwania krwawią.
Obszar objęty zakażeniem może obejmować także krtań i tchawicę (tzw. krup). Toksyna błonicza może powodować zaburzenia pracy serca (np. blok serca), późnymi objawami działania toksyny na układ nerwowy są objawy porażenne np. podniebienia czy mięśni gałkoruchowych.
Zgony w przebiegu błonicy są powodowane głównie niewydolnością oddechową lub krążenia.
Drogi zakażenia
Zawsze człowiek chory lub zdrowy nosiciel, rzadko zwierzę. Ponieważ maczugowce błonicy znajdują się w wydzielinie błon śluzowych oraz na skórze (np. na rękach po kichaniu) choroba szerzy się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym, nosicielem, ozdrowieńcem jak również pośrednio przez kontakt z zanieczyszczonymi przez te osoby przedmiotami.
Nietoksyczne szczepy maczugowców błonicy powodują jedynie zmiany miejscowe dotyczące uszkodzonej skóry czy błon śluzowych narządów płciowych (np. błonica skóry, błonica pępka, błonica narządów płciowych).
Jedynym skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed zachorowaniem na błonicę jest podanie szczepionki przeciwko tej chorobie.
W Polsce obowiązkiem szczepień przeciwko błonicy objęte są dzieci i młodzież w wieku 1-19 r.ż.
Osoby dorosłe podróżujące do krajów występowania błonicy powinny rozważyć uzupełnienie szczepień przed wyjazdem za granicę. W tym celu należy skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej. Wizyta u tego specjalisty powinna odbyć się nie później niż 6-8 tyg. przed planowaną podróżą, co pozwoli na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki.
Sytuacja epidemiologiczna błonicy na terenie UE
Jest stabilna, przede wszystkim, dzięki wciąż wysokim poziomem uodpornienia w drodze szczepień ochronnych przeciwko tej chorobie populacji krajów UE. Według ECDC w 2017 r. na terenie UE przypadki błonicy odnotowano na Litwie, Irlandii oraz Wielkiej Brytanii. W 2016 r. na terenie UE zarejestrowano łącznie 65 zachorowań na błonicę, które dotyczyły młodzieży oraz młodych dorosłych w większości nie zaszczepionych przeciwko błonicy.
Występowanie błonicy jest natomiast możliwe nadal w krajach, w których nie wprowadzono lub zaniedbano szczepienia, występuje przeludnienie i towarzyszące temu złe warunki sanitarne.
