Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Jaworznie

SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE mogące być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia obejmują:
1) bakterie i podobne organizmy;
2) wirusy;
3) czynniki pasażowalnych encefalopatii gąbczastych (priony);
4) pasożyty
5) grzyby,
wymienione w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

Rozporządzenie to określa:

1) KLASYFIKACJĘ I WYKAZ szkodliwych czynników biologicznych (załącznik nr 1);
2) WYKAZ PRAC NARAŻAJĄCYCH PRACOWNIKÓW na działanie czynników (załącznik nr 2);
3) szczegółowe WARUNKI OCHRONY PRACOWNIKÓW PRZED ZAGROŻENIAMI spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych pracowników;
4) sposób prowadzenia REJESTRU PRAC NARAŻAJĄCYCH PRACOWNIKÓW na działanie szkodliwych czynników biologicznych i REJESTRU PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH PRZY TYCH PRACACH oraz sposób przechowywania i przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania choroby zawodowej.

KLASYFIKACJA szkodliwych czynników biologicznych
Grupa 1 zagrożenia
Czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.
Grupa 2 zagrożenia
Czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników,
ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne.
Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa 3 zagrożenia
Czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników,
a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne.
Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa 4 zagrożenia
Czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników,
a rozprzestrzenienie czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne.
Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

WYKAZ PRAC NARAŻAJĄCYCH pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych zgodnie z załącznikiem 2 do ww. rozporządzenia.

Wykaz prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych.

Lp.
1	Praca w zakładach produkujących żywność
2	Praca w rolnictwie
3	Praca, podczas której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego
4	Praca w jednostkach ochrony zdrowia, w tym w pomieszczeniach izolacyjnych i zakładach, gdzie są wykonywane badania pośmiertne
5	Praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych
6	Praca w zakładach gospodarki odpadami
7	Praca przy oczyszczaniu ścieków
8	Praca inna od wymienionej w lp. 1–7, w przypadku której wynik oceny ryzyka, przeprowadzonej zgodnie z § 5 i § 6 rozporządzenia, wskazuje, że czynniki biologiczne mogą być obecne w środowisku pracy

WZÓR ZNAKU OSTRZEGAJĄCEGO PRZED ZAGROŻENIEM BIOLOGICZNYM - w załącznikach poniżej.

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY:
    • dokonanie prawidłowej oceny ryzyka zawodowego, uwzględniającej narażenie pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych;
    • unikanie stosowania szkodliwego czynnika biologicznego, jeżeli rodzaj prowadzonej działalności na to pozwala, poprzez jego zastąpienie innym czynnikiem biologicznym, który zgodnie z warunkami używania nie jest niebezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia pracownika;
    • prowadzenie rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 zagrożenia, w formie elektronicznej lub księgi rejestrowej;
    • prowadzenie rejestru pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy 3 lub 4 zagrożenia, w formie elektronicznej lub księgi rejestrowej;
    • ograniczanie liczby pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego;
    • zlecanie wykonywania prac związanych z narażeniem na kontakt ze szkodliwym czynnikiem biologicznym zakwalifikowanym do grupy 3 lub 4 zagrożenia pracownikom właściwie zabezpieczonym, w tym uodpornionym przy użyciu dostępnych szczepionek
    • projektowanie procesu pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego czynnika biologicznego w miejscu pracy;
    • zapewnianie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w przypadku, gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia, środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i poziomu narażenia i wyznaczenie miejsca  wyraźnie oznakowanego do ich przechowywania;
    • stosowanie znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym, który jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia, oraz inne znaki ostrzegawcze;
    • zapewnienie pracownikom systematycznego szkolenia;
    • informowanie pracownika o badaniach lekarskich, z których pracownik może skorzystać po ustaniu narażenia;
    • zapewnia pracownikom bezpieczne warunki spożywania posiłków w wydzielonych pomieszczeniach;
    • zapewnienie warunków bezpiecznego zbierania, przechowywania oraz usuwania odpadów przez pracowników, z zastosowaniem bezpiecznych i oznakowanych pojemników;
    • stosowanie procedury bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi;
    • informowanie, na wniosek pracownika, o liczbie pracowników narażonych oraz osobie odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ochronę zdrowia pracowników;
    • sporządzenie planu postępowania na wypadek awarii z udziałem szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 zagrożenia;
    • przeprowadzenie badania na obecność szkodliwego czynnika biologicznego, tam, gdzie jest to konieczne i technicznie wykonalne, z wyłączeniem pierwotnie zamkniętej przestrzeni;
    • zapewnianie pracownikom środków hermetyczności w celu zapobiegania i redukcji przypadkowego przeniesienia lub uwolnienia szkodliwego czynnika biologicznego;
    • informowanie właściwego terenowo państwowego inspektora sanitarnego o (celowym) użyciu szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do 2-4 grupy zagrożenia w celach naukowo-badawczych, diagnostycznych lub przemysłowych.
Informację o użyciu szkodliwego czynnika biologicznego należy przekazać:
    • co najmniej 30 dni przed dniem użycia po raz pierwszy szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 2-4 zagrożenia,
    • w każdym przypadku, gdy zachodzą istotne zmiany mające znaczenie dla bezpieczeństwa i zdrowia pracownika w miejscu pracy,
    • w ciągu 30 dni po zakończeniu działalności przez przedsiębiorstwo lub zakład,
    • niezwłocznie, w przypadku każdej awarii lub wypadku, które mogły spowodować uwolnienie się szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 2-4 zagrożenia.
SZKOLENIE PRACOWNIKÓW w powyższym zakresie, obejmuje zagadnienia dotyczące:
1) potencjalnego zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników spowodowanego działaniem szkodliwego czynnika biologicznego;
2) środków, które należy podjąć w celu zapobiegania zagrożeniom spowodowanym działaniem szkodliwego czynnika biologicznego;
3) wymagań higieniczno-sanitarnych;
4) wyposażenia i stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej;
5) działań, które pracownicy podejmują w razie wystąpienia awarii / wypadków, lub dla ich zapobiegania.