Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim

Jedną z wielu zalet lata jest słoneczna i ciepła pogoda, umożliwiająca spędzanie wolnego czasu na zewnątrz. Jednak należy pamiętać o tym, że panujące za oknem wysokie temperatury, oprócz przyjemności, mogą także stanowić zagrożenie dla zdrowia, czy nawet życia.

Wskutek zbyt długiego przebywania na słońcu bez odpowiednich zabezpieczeń może dojść do wyczerpania lub udaru cieplnego. Najczęściej do wyczerpania lub udaru cieplnego dochodzi właśnie podczas przebywania w miejscach dusznych i nagrzanych, a uprawianie wysiłku fizycznego w takich warunkach może zwiększyć ryzyko ich wystąpienia.

Czym jest wyczerpanie cieplne, udar cieplny? I czym się różnią?

Oba stany, to jest wyczerpanie i udar cieplny, rozwijają się wskutek odwodnienia i podwyższenia temperatury głębokiej ciała, związanych ze zbyt długim przebywaniem w wysokich temperaturach.

Wyczerpanie cieplne, zwane także przegrzaniem, występuje, gdy dochodzi do odwodnienia lekkiego stopnia z towarzyszącymi zmianami stężenia sodu w organizmie. Temperatura głęboka ciała mieści się w wartościach 38 - 40ºC. Osoba dotknięta wyczerpaniem cieplnym najczęściej obficie się poci, jest splątana i występuje u niej nadmierne pragnienie. Często pojawiają się także nudności i wymioty, ból głowy oraz osłabienie mogące prowadzić do omdlenia.

Udar cieplny (lub tzw. porażenie cieplne) może objawiać się w podobny sposób jak wyczerpanie, z tym wyjątkiem, że chory przestaje się pocić, a jego skóra jest sucha i gorąca. Dzieje się tak, ponieważ w przypadku udaru cieplnego mamy do czynienia z odwodnieniem w stopniu ciężkim, a temperatura głęboka ciała przekracza 40ºC. Innym objawem różnicującym udar cieplny od wyczerpania cieplnego jest obecność ciężkich objawów neurologicznych w przypadku pierwszego. Zalicza się do nich m.in. zaburzenia świadomości, drażliwość, majaczenia, utrata przytomności i drgawki.

Pierwsza pomoc w przypadku wystąpienia objawów:

Pierwszym krokiem w momencie, gdy wystąpią objawy sugerujące wyczerpanie lub udar cieplny, jest skierowanie osoby chorej do chłodnego, klimatyzowanego pomieszczenia lub, przy braku takiej możliwości, do zacienionego miejsca na zewnątrz.

W takich warunkach powinno się zwilżyć twarz oraz ręce i nogi chorego, a także zastosować inne metody pomagające w obniżeniu temperatury ciała – można spryskać skórę chłodną wodą (o temperaturze w zakresie 25 - 30ºC), przykładać zimne okłady w okolicach pachwin, pach i karku oraz wachlować chorego.

Zalecane jest ułożenie chorego na plecach z nogami i miednicą uniesionymi ponad poziom tułowia. Ważne jest także zwrócenie się o pomoc do najbliższego punktu opieki medycznej, a w przypadku narastania objawów, wystąpienia zaburzeń świadomości, majaczenia, drgawek – niezwłoczne wezwanie pogotowia ratunkowego.

A jak zapobiec wyczerpaniu lub udarowi cieplnemu?

W lecie upały są zjawiskiem nieuniknionym, a co za tym idzie – w tym okresie wzrasta również ryzyko wystąpienia wyczerpania lub udaru cieplnego. Jednak można temu odpowiednio zapobiegać.

Przede wszystkim należy pić dużo płynów – najlepiej by była to woda niegazowana lub specjalne napoje izotoniczne, które, oprócz wody, uzupełniają także utracone elektrolity. Jednocześnie zaleca się unikać picia kawy i innych napojów zawierających kofeinę oraz alkoholu. W przypadku ubioru – wskazane są ubrania lekkie, luźne oraz jasne, a także okrycia na głowę. Lepiej zrezygnować z ubrań ciemnych i obcisłych, wykonanych z grubych materiałów. Jeżeli jest to możliwe, należy także ograniczyć przebywanie w słońcu i korzystać z zacienionych miejsc.