Nadużywanie antybiotyków
22.11.2024
Nadużywanie antybiotyków to poważny problem, który prowadzi do wielu niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych, w tym rozwoju bakterii opornych i oportunistycznych infekcji.
Bakterie oportunistyczne to mikroorganizmy, które zwykle nie powodują chorób u zdrowych osób, ale mogą wywoływać infekcje, gdy organizm jest osłabiony (np. z powodu choroby, osłabionej odporności, zabiegów medycznych). Najczęściej dochodzi do tego, gdy mikroflora bakteryjna organizmu zostaje zaburzona, na przykład przez nadmierne stosowanie antybiotyków.
Jak dochodzi do nadużywania antybiotyków?
- Przepisywanie antybiotyków na infekcje wirusowe. Antybiotyki są nieskuteczne wobec wirusów (takich jak grypa czy przeziębienie), ale niestety w wielu przypadkach są przepisywane na infekcje wirusowe „na wszelki wypadek”.
- Nieprawidłowe stosowanie antybiotyków. Pacjenci często przerywają leczenie przed czasem, gdy tylko poczują się lepiej, co sprzyja przetrwaniu bardziej opornych szczepów bakterii.
- Nadużywanie antybiotyków w hodowli zwierząt przyczynia się do ich obecności w łańcuchu pokarmowym i środowisku.
Skutki nadużywania antybiotyków
- Antybiotykooporność oznacza, że bakterie przystosowały się i przetrwały leczenie antybiotykami, co czyni je trudniejszymi do zwalczania. WHO uznaje oporność na antybiotyki za jedno z największych zagrożeń zdrowotnych XXI wieku.
- Infekcje wywołane przez bakterie oportunistyczne
- Bakterie takie jak Clostridium difficile, Pseudomonas aeruginosa czy Staphylococcus aureus mogą wywoływać poważne infekcje u pacjentów po antybiotykoterapii. Przykładem jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit spowodowane przez Clostridium difficile, które rozwija się, gdy naturalna flora jelitowa zostaje zniszczona przez antybiotyki.
- Zaburzenia mikrobioty. Antybiotyki niszczą również „dobre” bakterie, które chronią nasze zdrowie, co może prowadzić do problemów takich jak infekcje grzybicze czy zespół jelita drażliwego.
Kiedy antybiotyki są konieczne:
- Antybiotyki są niezbędne w leczeniu ciężkich bakteryjnych infekcji, takich jak zapalenie płuc, sepsa czy zapalenie opon mózgowych.
- W niektórych przypadkach, takich jak pacjenci po operacjach czy osoby z osłabionym układem odpornościowym, profilaktyczne stosowanie antybiotyków może być uzasadnione.
Kiedy należy unikać antybiotyków:
- W przypadku łagodnych infekcji górnych dróg oddechowych, większość z nich jest wywołana przez wirusy i nie wymaga antybiotyków. Wspieranie naturalnej odporności organizmu (np. odpoczynek, nawodnienie, zdrowa dieta) może być skuteczniejsze niż niepotrzebne leczenie antybiotykami.