Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim

Kleszcze to pajęczaki należące do rzędu roztoczy. Są pasożytami zewnętrznymi głównie kręgowców – ludzi i zwierząt. W rozwoju osobniczym kleszcz posiada trzy stadia – larwę (ok. 1,5 mm długości), nimfę (ok. 2-3 mm długości) i osobnika do rosłego (sam ca 4-5 mm długości) i samicę (5-6 mm długości). Kleszcze do linienia (procesu wzrostu i przebudowy ciała) i rozrodu potrzebują wysycenia się krwią.

Kleszcz pospolity jest za opatrzony w gryząco-ssący aparat gębowy: szczękoczułki, ryjek (hypostom) i część krtaniową gardła. Mechanizmy ewolucyjne wyposażyły tego pajęczaka w narzędzia umożliwiające skuteczne i bezbolesne dla ofiary żerowanie. Służy temu ślina zawierająca substancje mocujące część ssącą (hypostom) w skórze ofiary i zastygającą w formie futeralika cementowego. Dodatkowo ślina zawiera białka o działaniu przeciwkrzepliwym, znieczulającym i hamującym rozwój odczynu zapalnego, co umożliwia pasożytowi kilkudniowe pozostawanie na ofierze bez zwracania jej uwagi.

Kiedy narażony jesteś na spotkanie z  kleszczem?

Kleszcze rozpoczynają soja aktywność, kiedy temperatura w ciągu doby przekroczy  5-7°C i jest wilgotno. Po przebudzeniu ze snu zimowego od połowy marca muszą znaleźć swojego żywiciela.  Pierwszy szczyt aktywności sezonowej przypada na marzec-czerwiec, drugi zaś przypada we wrześniu. Aktywność kleszczy kończy się z chwilą obniżenia średniej temperatury powietrza poniżej 5-7°C, co zazwyczaj w Polsce przypada w październiku i listopadzie. Sezon aktywności może zostać zaburzony poprzez anomalie występujące w przyrodzie, pajęczaki te może spotkać nawet zimą w cieplejszy dzień.

Kleszcze roznoszą wiele groźnych chorób, wśród których znajdują się m.in.: borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu, anaplazmoza granulocytarna, babeszjoza, dur powrotny, ospa riketsjowa, tularemia i inne. Najczęściej występującą chorobą roznoszoną przez kleszcze jest jednak borelioza.

Borelioza to  wieloukładowa choroba zapalna, początkowo atakująca skórę, następnie stawy, ośrodkowy układ nerwowy i inne narządy, w tym serce. Nieleczona choroba może powodować poważne następstwa zdrowotne. Zakażenie boreliozą w pierwszej fazie przebiega bezobjawowo. Widoczne objawy w postaci okrągłego lub owalnego rumienia o czerwonym zabarwieniu mogą pojawić się w ciągu kilku tygodni od ugryzienia. Zakażeniu towarzyszyć mogą również objawy takie jak:

• wysoka gorączka,
• zawroty i bóle głowy,
• bóle mięśni i stawów,
• ogólne osłabienie organizmu,
• problemy neurologiczne.

Jak uchronić się przed kleszczem?

• Noś odpowiednie ubranie np. długie spodnie, koszula z długim rękawem i kapelusz znacznie utrudni drogę kleszcza do naszej skóry.
• Wybieraj jasną odzież, ponieważ na niej łatwiej zauważyć pasożyta i w porę go usunąć.
• Stosuj preparaty odstraszające kleszcze – tworzysz wtedy dodatkową ochronę. Należy pamiętać, iż stosowanie takiego preparatu wg zalecenia producenta, które umieszczone są na etykiecie produktu lub na ulotce.
• Po powrocie ze spaceru dokładnie obejrzyj całe ciało - kleszcze lubią miejsca, gdzie skóra jest najcieńsza: ręce, nogi, głowę- na granicy włosów i za uszami, zgięcia stawów, pachwiny oraz fałdy skórne. (na rękach, nogach, głowie – na granicy włosów i za uszami, w zgięciach stawów, w pachwinach oraz fałdach skórnych).

Co zrobić, gdy zaobserwujesz na swoim ciele kleszcza?

Kleszcza należy niezwłocznie usunąć!:

• usuwamy go tylko w sposób mechaniczny, najlepiej plastikową pęsetą lub specjalnym przyrządem dostępnym w aptece,
• należy chwycić kleszcza tuż przy skórze, za przednią część ciała i zdecydowanym ruchem pociągnąć ku górze,
• miejsce ukłucia przemyj wodą utlenioną lub 40% alkoholem do dezynfekcji
• dokładnie umyj ręce,
• miejsce po wkłuciu należy obserwować kilkanaście tygodni zwracając uwagę również na ogólne samopoczucie, w przypadku wystąpienia niepokojących objawów, skonsultować się z lekarzem.

Pamiętaj!

Jak najwcześniejsze usunięcie kleszcza znacząco zmniejsza ryzyko ewentualnego zakażenia. Ocenia się, że nawet jeśli kleszcz był zakażony to w przypadku usunięcia go ze skóry do 12 godzin od momentu ukąszenia – liczba krętków boreliozy, która przedostanie się do organizmu człowieka będzie zbyt mała, aby spowodować zakażenie.

Nie należy wykręcać kleszcza bezpośrednio palcami lub usuwać go za pomocą substancji natłuszczających!