Poliomyelitis – „choroba brudnych rąk”
23.08.2023
Poliomyelitis – „choroba brudnych rąk”
Poliomyelitis (nagminne porażenie dziecięce lub choroba Heinego-Medina) jest ostrą chorobą zakaźną i zaraźliwą wywołaną przez poliowirusy. W większości przypadków jej przebieg jest bezobjawowy, ale mogą wystąpić objawy nieżytu górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.
Charakterystyczne dla poliomyelitis niedowłady i porażenia wiotkie występują rzadko i w ciężkich przypadkach.
W środowisku występują szczepy szczepionkowe oraz dzikie. W środowisku zewnętrznym – w wodzie, w kale i w ziemi – wirusy polio mogą przetrwać wiele miesięcy. Wrażliwe są na działanie światła (np. promieniowanie UV) oraz na działanie środków utleniających (np. woda utleniona).
Poliomyelitis jest chorobą występującą na całym świecie. Źródłem zakażenia jest człowiek chory, ozdrowieniec lub najczęściej nosiciel zarazka po bezobjawowym przebyciu choroby.
Wrotami zakażenia jest przewód pokarmowy. Człowiek wydala zarazki z kałem długo – przez kilka do kilkunastu tygodni, przeciętnie 2 do 3 tyg. Obecność wirusa w jamie nosowo-gardłowej jest krótkotrwała, zaledwie 2 do 4 dni w okresie ostrym choroby.
Zakażenie przenosi się głównie drogą pokarmową (wydzieliny kałowe) a w znacznie mniejszym stopniu drogą kropelkową przez kontakt z osobą zakażoną. Najczęściej wirus przenosi się poprzez brudne ręce.
Po przebyciu zakażenia objawowego lub bezobjawowego występuje odporność prawie zawsze na całe życie.
Okres wylęgania wynosi 7-14 dni w niektórych przypadkach może wahać się w granicach 3-21 dni.
Przebieg choroby jest bardzo niejednolity, czasem groźne objawy ogólne cofają się bez śladu po kilku dniach, natomiast pozornie lekkie niedomagania bywają wstępem do ciężkich porażeń.
Okres objawów nerwowych dotyczy postaci choroby uszkadzających układ nerwowy.
Najczęściej występuje postać rdzeniowa wskazująca na typowe wiotkie porażenie różnych grup mięśniowych. Porażeniu ulegają mięśnie kończyn dolnych, rzadziej górnych, w nielicznych przypadkach mięśnie tułowia i mięśnie oddechowe. Porażenia te są asymetryczne.
Nie istnieje leczenie przyczynowe, a jedynie leczenie objawowe.
Chorobie skutecznie można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne.
W Polsce szczepienia przeciwko polio prowadzone są od połowy lat 50-tych. Szczepionka przeciw poliomyelitis zawiera inaktywowane (zabite) poliowirusy. Jest podawana podskórnie lub domięśniowo.
Wg kalendarza szczepień ochronnych podaje się 3 dawki szczepienia podstawowego w:
- 3-4, 5-6 oraz 16-18 miesiącu życia,
- dawka przypominająca podawana jest w 6 roku życia.
Większość dorosłych, którzy otrzymali szczepionkę jako dzieci, nie wymaga uodpornienia. Wykonanie pojedynczego szczepienia przypominającego IPV należy rozważyć w następujących grupach ryzyka:
- osoby podróżujące do regionów świata, gdzie poliomyelitis występuje,
- pracownicy laboratoryjni pracujący z poliowirusami,
- pracownicy ochrony zdrowia, którzy zetknęli się z chorym lub podejrzanym o zachorowanie na poliomyelitis.
Szczepionka przeciw poliomyelitis jest bezpieczna. Bardzo rzadko występują odczyny miejscowe, tj.: lekkie zaczerwienienie, ból, stwardnienie lub obrzęk w miejscu wstrzyknięcia i utrzymują się zwykle 1-2 dni. U niektórych dzieci i dorosłych po podaniu szczepionki mogą wystąpić objawy nieswoiste tj.: bóle głowy, wymioty, biegunka.
Zapobieganie zachorowaniu:
- utrzymywanie wysokiego poziomu zaszczepienia,
- stałe monitorowanie przypadków ostrych porażeń wiotkich,
- diagnostyka wirusologiczna w celu wykluczenia wirusa polio jako przyczyny wystąpienia porażenia wiotkiego.
Pamiętaj o szczepieniach w każdym wieku !
Chroń siebie i swoich bliskich !