Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Kołobrzegu

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako przewlekle utrzymujące się podwyższenie ciśnienia krwi, czyli ciśnienia tętniczego powyżej 140/90 mmHg.

Chorobę tę rozpoznaje się na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia krwi, wykonywanych zazwyczaj w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach. Pamiętaj, że nadciśnienia tętniczego nie można zdiagnozować, opierając się na pojedynczym pomiarze ciśnienia krwi.

Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej: NFZ) w 2021 r. na nadciśnienie tętnicze cierpiało ponad 10 mln Polaków. Ważne jest, że choroba ta bardzo często nie daje objawów, dlatego jest wykrywana późno, kiedy dochodzi już do rozwoju powikłań. Z tego powodu rzeczywista liczba osób chorujących na nadciśnienie tętnicze jest z pewnością większa. Z najnowszego opracowania NFZ wynika, że nadciśnienie tętnicze dotyczy niemal co trzeciego dorosłego Polaka. Najwięcej chorych jest w wieku 55-74 lat.

 

Jakie są przyczyny powstania nadciśnienie tętniczego?

W zależności od przyczyn wywołujących przewlekle utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze możemy podzielić na pierwotne oraz wtórne.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne (inaczej zwane samoistnym) oznacza, że przyczyna nadciśnienia jest złożona i jeszcze nie w pełni poznana. Tego rodzaju nadciśnienie stanowi niemal 90% wszystkich przypadków. Badania naukowe wykazują, że wpływ na jej powstanie mają czynniki takie jak: nadmierne spożycie sodu, genetyka, przewlekle utrzymujący się stres, starszy wiek czy też otyłość.

Natomiast nadciśnienie tętnicze wtórne, zwane objawowym oznacza, że podwyższone ciśnienie tętnicze jest u chorego tylko objawem innej choroby. Taka sytuacja ma miejsce najczęściej przy zaburzeniach nerek, gruczołów wydzielających substancje regulujące wysokość ciśnienia krwi (np. choroby tarczycy, przytarczyc, nadnerczy). Właściwie przeprowadzone badania umożliwiają wykrycie i usunięcie przyczyny wywołującej wzrost ciśnienia krwi, a tym samym wyleczenie i trwałe uzyskanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.

 

Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze?

Najprostszy sposób wykrycia choroby to systematyczny pomiar ciśnienia tętniczego. Należy go przeprowadzać raz w roku, nawet u osób z prawidłowym ciśnieniem. Stwierdzenie w jednorazowym, przygodnym pomiarze umiarkowanie podwyższonego ciśnienia krwi nie zawsze świadczy o nadciśnieniu tętniczym, ale powinno skłonić pacjenta do wykonania dalszych pomiarów oraz zgłoszenia się do lekarza w celu przeprowadzenia właściwej oceny wysokości ciśnienia tętniczego.

Osoba, u której stwierdzono nadciśnienie tętnicze, powinna się zaopatrzyć w aparat do pomiaru ciśnienia i nauczyć (pod kierunkiem lekarza lub wyszkolonej pielęgniarki) samodzielnie mierzyć ciśnienie krwi. Samodzielne pomiary ciśnienia tętniczego są bardzo ważne, dlatego lekarz w przypadku podejrzenia nadciśnienia tętniczego zaleca pacjentowi prowadzenie dzienniczka pomiarów ciśnienia.

Ważna jest także technika wykonania pomiaru ciśnienia. Oprócz pomiarów domowych, lekarz na wizycie także dokonuje pomiaru ciśnienia tętniczego. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić 24-godzinny automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego (holter).

U niektórych osób występuje tzw. efekt białego fartucha, czyli wzrost ciśnienia tętniczego w trakcie pomiaru wykonywanego przez lekarza lub pielęgniarkę. Dlatego bardzo ważne jest mierzenie samodzielnie ciśnienia w domu i prowadzenie dziennika zgodnie z wskazaniami lekarza.

 

Jakie zagrożenia wynikają z nadciśnienia tętniczego?

Nadciśnienie tętnicze na ogół przez długi czas nie powoduje dolegliwości (czasem może powodować objawy, które trudno pacjentowi powiązać z nadciśnieniem tętniczym, np. ból głowy, zaburzenia snu lub łatwe męczenie się), rozwija się skrycie i po latach prowadzi do niekorzystnych zmian w sercu (np. zawału lub niewydolności serca), mózgu (udaru mózgu), a także w naczyniach krwionośnych i nerkach. Uszkadzając niektóre narządy, podwyższone ciśnienie krwi zaburza ich funkcję, czyli prowadzi do rozwoju tzw. powikłań narządowych nadciśnienia tętniczego.

 

Jak zapobiegać nadciśnieniu?

Profilaktyka jest skuteczna, a jej zasady proste. Przy odrobinie samozaparcia i zdroworozsądkowego podejścia możemy uchronić się przed rozwojem choroby. Kluczowym czynnikiem w zapobieganiu wystąpienia choroby jest modyfikacja stylu życia:

• zmiana sposobu odżywiania,
• wprowadzenie odpowiedniej aktywności fizycznej do planu dnia,
• porzucenie nałogów.

 

Nadciśnienie tętnicze - zalecenia

Jeśli źle się czujesz, od jakiegoś czasu masz podwyższone ciśnienie i podejrzewasz, że możesz chorować na nadciśnienie, nie bagatelizuj tego i udaj się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Tylko szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia uchroni cię przed niekontrolowanym rozwojem choroby i powikłaniami. Jeżeli rozpoznano u ciebie nadciśnienie, to ważne dla twojego zdrowia jest, aby stosować się ściśle do zaleceń lekarzy, przyjmować leki zgodnie ze schematem oraz stawiać się na zaplanowane wizyty i badania.

 

Jak się odżywiać aby zapobiec nadciśnieniu tętniczemu?

• Zastąp sól innymi przyprawami – np. pieprzem czy przyprawami korzennymi. Pamiętaj, że sól jako tani i powszechnie dostępny konserwant jest dodawana do większości przetworzonych produktów spożywczych, w tym pieczywa, serów i wędlin. Unikaj również słonego jedzenia typu fast food, a także chrupek, chipsów, krakersów i słonych paluszków.
• Jedz duże ilości owoców i warzyw, zwłaszcza świeżych i bogatych w potas (banany, pomidory, ziemniaki, fasola, groch, szpinak).
• Spośród różnych rodzajów mięsa wybieraj mięso z drobiu – gotowane (nie smażone!) – lub ryby.
• Jedz gruboziarniste kasze i brązowy ryż.
• Zrezygnuj z deseru; ewentualnie wybierz sałatkę owocową lub budyń przygotowany z chudego mleka.
• Na śniadania i kolacje wybieraj pieczywo pełnoziarniste lub chrupkie, płatki kukurydziane, chude sery i jogurty oraz białko jajek.
• Jedz orzechy włoskie i migdały.
• Pij mleko niskotłuszczowe, soki z warzyw (ale uważaj na gotowe soki! – kupiony sok z pomidorów zawiera dwa razy więcej soli niż zalecana dzienna dawka) oraz herbatę bez cukru.
• Nie musisz całkowicie eliminować kawy, bezpiecznie możesz spożywać 3–4 filiżanek dziennie.

 

 

Bibliografia:

- Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020,

- https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze.