Zagrożenia wynikające z narażenia na radon
17.03.2023
Radon to jeden z naturalnych pierwiastków promieniotwórczych występujących w przyrodzie. Jest to gaz szlachetny, nie posiada smaku zapachu, barwy, dobrze rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych, cięższy od powietrza.
Głównym źródłem radonu w atmosferze, budynkach i innych pomieszczenia zamkniętych jest:
- powietrze glebowe (80%).
Pozostałe źródła to:
- materiały budowlane, woda, gaz ziemny.
Stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu mierzy się w Bq/m3. 1 Bekerel to 1 rozpad promieniotwórczy atomu w ciągu 1 sekundy.
Zgodnie ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1941) poziom odniesienia dla średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w pomieszczenia przeznaczonych na pobyt ludzi wynosi 300 Bg/m3.
Radon naturalnie uwalniany z podłoża, dostaje się do budynku wraz z powietrzem zasysanym z gruntu:
- przez szczeliny w fundamentach,
- spękania w murach budynku i podłodze,
- studzienki kanalizacyjne,
- nieszczelności wokół rur wodno-kanalizacyjnych, przewodów elektrycznych,
- złącza konstrukcyjne,
- z materiałów budowlanych.
Głównym skutkiem występowania podwyższonych stężeń radonu w pomieszczeniach są choroby nowotworowe układu oddechowego. Radon jako gaz może łatwo się przemieszczać i wchodzić w kontakt z człowiekiem, w szczególności dostawać się do płuc wraz z wdychanym powietrzem. Człowiek oddychając wprowadza 222Rn i jego produkty rozpadu. Produkty rozpadu 222Rn to ciała stale , które osadzają się w drogach oddechowych.
W otwartej przestrzeni stężenie radonu jest bardzo małe, natomiast w zamkniętych, źle wietrzonych pomieszczeniach, do których przedostaje się z podłoża gruntowego, jego poziom rośnie, co może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. Ryzyko narażenia na radon może wystąpić m.in. w miejscu zamieszkania, miejscu pracy oraz w budynkach o mieszanym przeznaczeniu.
W 1988 r. Międzynarodowa Agencja do Spraw Badań nad Rakiem zakwalifikowała radon do 1 grupy kancerogenów. Radon jest drugą po paleniu tytoniu przyczyną zachorowań na raka płuc. Dla grupy osób niepalących, ekspozycja na radon jest najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka płuc. Palenie tytoniu i ekspozycja na radon powoduje, że ryzyko zachorowania na raka płuc osób palących i eksponowanych na radon jest 10-20 razy większe, niż dla niepalących. Szacuje się, że radon powoduje od 3% do 14 % wszystkich nowotworów płuc w kraju, w zależności od średniego krajowego poziomu radonu i częstości palenia tytoniu.