Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Kutnie

Co to jest otyłość?

Otyłość jest stanem chorobowym charakteryzującym się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej.

Na co są narażone osoby z nadwagą i otyłością?

• chorobę niedokrwienną serca,
• miażdżycę,
• nadciśnienie tętnicze,
• udar, zawał,
• cukrzycę typu 2,
• choroby układu kostno-stawowego (reumatyzm, stany zapalne stawów),
• niektóre nowotwory złośliwe (np. jelita grubego, gruczołu krokowego, macicy, sutka),
• kamicę żółciową,
• nietolerancję wysiłku,
• zespół bezdechu nocnego.

Jakie są przyczyny nadwagi i otyłości?

Najczęstszą przyczyną nadmiernej masy ciała są czynniki środowiskowe, tzn. nieprawidłowe żywienie oraz zbyt mała aktywność fizyczna. Mówimy wtedy o tzw. otyłości prostej.

Do czynników środowiskowych skorelowanych z występowaniem nadwagi i otyłości można zaliczyć:

• niski poziom aktywności fizycznej,
• rozpowszechnienie siedzącego trybu życia,
• nadmierne spożycie żywności wysokokalorycznej typu fast food, słodyczy i napojów słodzonych,
• zbyt niskie spożycie warzyw i owoców oraz produktów pełnoziarnistych,
• opuszczanie posiłków,
• nie spożywanie posiłków w gronie rodzinnym,
• zbyt krótki czas snu.

Odżywiaj się zdrowo

• Prawidłowo zbilansowany jadłospis powinien zawierać wszystkie grupy produktów spożywczych zawarte w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, a w przeważającej ilości produkty znajdujące się w jej dolnej części.
• Warzywa i owoce są dobrym źródłem korzystnego dla zdrowia błonnika pokarmowego, składników mineralnych i witamin. Warzywa i owoce powinny być spożywane praktycznie w każdym posiłku. Zaleca się spożywanie codziennie minimum 400 g warzyw i owoców. Należy jednak pamiętać o korzystnych proporcjach – 3/4 warzywa i 1/4 owoce.
• Z produktów zbożowych należy wybierać te z tzw. grubego przemiału m.in. ciemne razowe pieczywo, kasze, brązowy ryż. Chude mleko i jego przetwory (odtłuszczone jogurty, sery białe chude) powinny być spożywane w ilości 2-3 porcji dziennie. Z grupy obejmującej mięso, ryby i rośliny strączkowe powinna być wybierana 1-2 porcje dziennie.
• Należy ograniczać spożycie mięsa czerwonego i jego przetworów do 500 g tygodniowo. Powinno się wybierać chude gatunki mięs.
• W jadłospisie powinny częściej znaleźć się dania z ryb i roślin strączkowych (np. fasola, groch, soja, cieciorka).
• Ryby pochodzenia morskiego ze względu na zawartość korzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3 powinno się spożywać co najmniej 2 razy w tygodniu.
• Należy ograniczać ilość tłuszczu pochodzenia zwierzęcego. Do przyrządzania potraw tłuszcze zwierzęce należy zastępować olejami roślinnymi lub oliwą z oliwek (też w umiarkowanych ilościach).
• Ważne jest aby ograniczać spożycie soli kuchennej i cukrów prostych. Sól należy zastępować ziołami, a zamiast słodyczy należy jadać więcej warzyw i owoców. Zdrową przekąską są orzechy, pestki dyni czy słonecznika, oczywiście w odpowiednich ilościach – garstka wystarczy.
• Należy jeść regularnie 4-5 posiłków dziennie, najlepiej co 3-4 godziny, starając się wybierać produkty z różnych grup dbając o urozmaicenie diety.

 

Więcej czytaj na stronie: https://ncez.pl/

 

Jakie czynniki wpływają na rozwój otyłości?

Na rozwój otyłości wpływa wiele czynników, w tym m.in. genetyczne, środowiskowe, socjoekonomiczne i psychologiczne. Uważa się, że czynniki genetyczne są odpowiedzialne za występowanie otyłości w 25-45%. Dotychczas nie wykryto jednego genu odpowiedzialnego za występowanie zwiększonej masy ciała. Jak wykazują badania, dziedziczenie tego schorzenia ma charakter wielogenowy. Wykazano, że otyłość występuje u 2/3 potomstwa, jeżeli otyli są oboje rodzice, u 50% – jeżeli otyłe jest jedno z rodziców i tylko u 9% dzieci osób szczupłych. Najistotniejszy wpływ na rozwój otyłości wywierają jednak czynniki pozagenowe, w szczególności czynniki środowiskowe, takie jak:

• nieprawidłowe nawyki żywieniowe, a w szczególności spożywanie zbyt dużych ilości żywności w stosunku do zapotrzebowania;
• zwiększenie spożycia wysokoenergetycznych, wysokoprzetworzonych posiłków obfitujących dodatkowo w cukry proste i tłuszcze nasycone, (np. częste spożywanie produktów gotowych, żywności typu „fast food”)
• mała aktywność fizyczna i rozpowszechnienie siedzącego trybu życia;
• problemy emocjonalne, nieprawidłowe relacje rodzinne, wykorzystywanie seksualne, stresujący tryb życia z dużym obciążeniem psychicznym;
• nieprawidłowe odżywianie się kobiety ciężarnej. Okres życia płodowego jest niezwykle istotny dla kształtowania prawidłowej masy ciała dziecka po porodzie i w wieku późniejszym. Wyniki badań wskazują, że nadwaga u matki i nadmierne spożycie energii w okresie prenatalnym sprzyjają otyłości dziecięcej, zwiększając m.in. ryzyko zespołu metabolicznego.

                                     

Typy otyłości

W populacji dzieci i dorosłych najczęściej (w ponad 90% przypadków) rozpoznaje się otyłość prostą (pierwotną), czyli taką, która jest wynikiem długotrwałego dodatniego bilansu energetycznego.

Powstaje ona w skutek zaburzenia równowagi między ilością energii dostarczonej wraz z pożywieniem a ilością energii wydatkowaną przez organizm.

Otyłość wtórna wynika głównie ze schorzeń endokrynologicznych, układu nerwowego, wad genetycznych lub jest skutkiem przewlekłego leczenia.

 

Przyczyny otyłości wtórnej:

• choroby układu wewnątrzwydzielniczego: choroba Cushinga, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przytarczyc, niedobór hormonu wzrostu, hyperinsulinizm, zaburzenia okresu pokwitania, przekwitania i ciąży,
• choroby układu nerwowego: mózgowe porażenie dziecięce, rdzeniowy zanik mięśni, guzy ośrodkowego układu nerwowego, stan po zapaleniu opon mózgowych i mózgu, stan po urazach ośrodkowego układu nerwowego,
• zespoły genetyczne i chromosomalne: zespół Downa, zespół Turnera, zespół Klinefeltera, rzadkie zespoły genetyczne, choroby spichrzeniowe,
• przewlekłe stosowanie leków: steroidów, leków przeciwpadaczkowych, leków psychotropowych i uspokajających.

 

Jak sprawdzić czy mam prawidłową masę ciała?

Stopień nadwagi bądź otyłości mierzy się wskaźnikiem masy ciała określanym jako BMI (Body Mass Index). Oblicza się go, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu.

 np. na wstępie wzrost podnosimy do kwadratu 1,70 x 1,70 = 2,89 następnie wagę 75 kg dzielimy przez otrzymaną wartość z wzrostu: 75 / 2,89 = 26

Wskaźnik masy ciała:

• 18,5 –24,9 prawidłowa masa ciała
• 25 –29,9 nadwaga
• 30 otyłość

Ze względu na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w organizmie wyróżniamy dwa typy otyłości: otyłość androidalna (brzuszna – typu jabłko) i gynoidalna (pośladkowo-udowa, typu gruszka). Szczególnie niebezpieczna dla zdrowia jest otyłość brzuszna. Występowanie otyłości brzusznej najłatwiej sprawdzić́ mierząc obwód talii i biodrach.

 

Otyłość brzuszną rozpoznajemy, gdy wskaźnik WHR przekracza 0,85 u kobiet, zaś́ u mężczyzn – 1,0.

Wskaźnik otyłości brzusznej przelicza się u osób, których wskaźnik masy ciała (BMI) jest większy niż 25.

 

Jak zapobiegać nadwadze i otyłości?

Bądź aktywny fizycznie. Mała aktywność́ fizyczna, obok błędów w żywieniu, jest najczęstszą̨ przyczyną nadmiernej masy ciała. Zwiększenie aktywności fizycznej korzystnie wpływa na stan zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego oraz zmniejsza umieralność́ ogółem. Warto wspomnieć tu też o żywieniu bardziej.

 

Źródło: https://planujedlugiezycie.pl/index.php/otylosc/