Chemikalia

1. Substancje i mieszaniny chemiczne

REACH – rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE

To najważniejszy akt prawny w zakresie chemikaliów, obejmujący co do zasady wszystkie substancje występujące samodzielnie bądź w mieszaninach lub w wyrobach do zastosowań przemysłowych, profesjonalnych lub konsumenckich.

CLP - rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006

Stanowi ono uzupełnienie rozporządzenia REACH i zapewnia jasne przekazywanie informacji pracownikom i konsumentom na temat zagrożeń związanych z chemikaliami za pomocą etykiet zawierających standardowe oświadczenia i piktogramy.

Wspólnym celem obu rozporządzeń jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska poprzez przeniesienie na przedsiębiorstwa odpowiedzialności za bezpieczeństwo chemikaliów wprowadzanych do obrotu w UE.

Każde przedsiębiorstwo, które wytwarza lub importuje substancję w jej własnej postaci, w mieszaninach lub w niektórych przypadkach również w wyrobach w ilości przekraczającej tonę rocznie, bez względu na to czy jest to substancja stwarzająca zagrożenie, czy też nie musi zarejestrować substancję w ECHA (Europejskiej Agencji Chemikaliów).

Więcej szczegółów dotyczących rejestracji znajdziesz https://reach.gov.pl/reach/pl/

Przed wprowadzeniem produktu chemicznego do obrotu w UE, wprowadzający go przedsiębiorca, musi dokonać jego poprawnej klasyfikacji zgodnie ze stwierdzonymi zagrożeniami. Klasyfikacji dokonuje się zgodnie z rozporządzeniem CLP. Prawidłowa klasyfikacja produktu ma istotne znaczenie, gdyż w przypadku zaklasyfikowania produktu jako stwarzającego zagrożenie, wprowadzający powinien oznakować i opakować produkt zgodnie z tytułem III i IV rozporządzenia CLP.

Podkreślić należy, iż oznakowanie opakowania substancji lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie, wprowadzonej do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, powinno być sporządzone w języku polskim, zgodnie z ar. 17 ust. 2 rozporządzenia CLP.

Ponadto dla produktów zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie wprowadzający sporządza kartę charakterystyki zgodną z załącznikiem II rozporządzenia Komisji (UE) 2020/878 z dnia 18 czerwca 2020 r. zmieniającym załącznik II do rozporządzenia REACH. Dostarcza się ją w językach urzędowych państw członkowskich, na terytorium których substancja jest wprowadzana do obrotu, chyba że zainteresowane państwa członkowskie postanowią inaczej (art. 31 ust 5 rozporządzenia REACH). Karta charakterystyki jest najważniejszym narzędziem przekazywania informacji w łańcuchu dostaw dotyczących bezpieczeństwa chemicznego.

Ważne strony internetowe

Krajowe Centrum Informacyjne ds. REACH i CLP reach.gov.pl/ clp.gov.pl/

Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) echa.europa.eu

Biuro do Spraw Substancji Chemicznych www.gov.pl/web/chemikalia

Stosowanie substancji lub ich mieszanin

Substancje i mieszaniny chemiczne stwarzające zagrożenie bardzo powszechnie występują w środowisku pracy, nie tylko w wielkich zakładach przemysłowych, stanowiąc potencjalne zagrożenie chemiczne. Takie produkty jak np.: farby, kleje, czy chemia gospodarcza, stają się źródłem zanieczyszczenia powietrza na stanowiskach pracy i zagrożeniem dla pracowników.

Pracownik:

Poznaj stosowane w Twoim zakładzie substancje i mieszaniny chemiczne i dowiedz się jakie zagrożenie mogą spowodować
Pamiętaj żeby posiadać karty charakterystyki dla stosowanych chemikaliów, zapoznaj się z ich treścią (art. 221 Kodeksu pracy).
Wykaz wszystkich substancji i mieszanin powinien znaleźć się w „spisie stosowanych substancji i mieszanin chemicznych”. Do jego prowadzenia zobowiązuje §2 art. 221 Kodeksu pracy.
Nie dopuszczaj do sytuacji w której niebezpieczne chemikalia (np. farby, rozpuszczalniki, paliwa) są przechowywane w nieoznakowanych pojemnikach. (§1 art. 221 Kodeksu pracy ). Zwróć szczególną uwagę na opakowania po produktach spożywczych. Nie wolno w nich przechowywać chemikaliów, a w takiej sytuacji bardzo łatwo o wypadek! Opakowania muszą również zabezpieczać pracowników przed szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem ich zawartości.

Pracodawca:

Udostępnij pracownikom karty charakterystyki stosowanych przez nich chemikaliów. Zwróć szczególny nacisk na sekcję 4 (pierwsza pomoc) oraz sekcję 8 (środki kontroli ryzyka). Sprawdź instrukcje bhp/stanowiskowe uwzględniające informacje zawarte w kartach charakterystyki (art. 237⁴§ 2 Kodeks pracy).
Uwzględnij czynniki chemiczne w ocenie ryzyka. (§ 2 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych).
W razie potrzeby przeprowadź badania i pomiary stężenia czynników chemicznych w środowisku pracy dla substancji, dla których wyznaczono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), a z wynikami badań zapoznaj pracowników.

Na opakowaniach substancji i ich mieszaninach obowiązują piktogramy zgodne z rozporządzeniem CLP

Etykieta produktu będącego w obrocie na terytorium RP powinna być sporządzona w języku polskim. Podobnie jest z kartą charakterystyki. Masz prawo żądać od swojego dostawcy tak sporządzonych etykiet i kart.

Nie jesteś pewien jaką masz rolę i obowiązki w łańcuchu dostaw? Kliknij tutaj !

Zapoznaj się z poradnikiem „Bezpieczeństwo chemiczne w twojej firmie”

2) Produkty Biobójcze

BPR - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych;

BPR to rozporządzenie w sprawie produktów biobójczych. Dotyczy udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych, które są używane w celu ochrony ludzi, zwierząt, materiałów lub wyrobów przed szkodliwymi organizmami, takimi jak szkodniki lub bakterie, dzięki wykorzystaniu działania substancji czynnych wchodzących w skład produktu biobójczego.

Produkt biobójczy, zgodnie rozporządzeniem BPR, oznacza każdą substancję lub mieszaninę w postaci, w jakiej jest dostarczana użytkownikowi, składającą się z jednej lub kilku substancji czynnych lub zawierającą lub wytwarzającą jedną lub więcej substancji czynnych, której przeznaczeniem jest niszczenie, odstraszanie, unieszkodliwianie organizmów szkodliwych, zapobieganie ich działaniu lub zwalczanie ich w jakikolwiek sposób inny niż działanie czysto fizyczne lub mechaniczne.

Substancja czynna natomiast oznacza substancję działającą na organizmy szkodliwe lub przeciwko nim lub mikroorganizm działający na organizmy szkodliwe lub przeciwko nim.

Ze względu na fakt, że substancje zawarte w produktach biobójczych mogą stwarzać zagrożenie dla ludzi i dla środowiska produkty biobójcze przed wprowadzeniem do obrotu podlegają ocenie i rejestracji.

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o produktach biobójczych, udostępniane na rynku i stosowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są produkty biobójcze, na które zostało wydane pozwolenie albo zezwolenie na handel równoległy albo pozwolenie na obrót.

Produkty biobójcze udostępniane na rynku i stosowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlegają wpisowi do Wykazu Produktów Biobójczych, który jest publikowany na stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych wykaz produktów biobójczych

Uzyskanie stosownego pozwolenia świadczy o tym, że produkt przeszedł badania wykazujące jego skuteczność, a co najważniejsze, że jest bezpieczny dla stosujących. Brak natomiast oznacza, że nie można określić bezpieczeństwa stosowania tego produktu, a więc należy przyjąć że może on powodować zagrożenie dla zdrowia.

Więcej informacji dotyczących:

kryteriów, według których dany produkt jest klasyfikowany jako biobójczy;
wyrobów poddanych działaniu produktów biobójczych;
substancji czynnych stosowanych w produktach biobójczych;
formalności jakie należy spełnić, aby uzyskać pozwolenie na produkt biobójczy.

można znaleźć na stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych - link Kliknij tutaj!

3) Produkty kosmetyczne

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych

Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych

określają wymagania jakie powinny spełniać produkty kosmetyczne wprowadzane do obrotu na rynek polski.

Odpowiedzialność za bezpieczeństwo kosmetyku wprowadzanego do obrotu spoczywa na producencie/importerze/dystrybutorze.

Produkty kosmetyczne powinny być oznakowane w sposób widoczny i czytelny i zawierać informacje zgodnie z wymaganiami art. 19 rozporządzenia 1223/2009.

W celu wdrożenia Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 Komisja Europejska uruchomiła „Portal Notyfikacji Produktów Kosmetycznych” - Cosmetic Products Notification Portal – CPNP, do którego należy zgłaszać wszystkie kosmetyki wprowadzane do obrotu. Informacje odnośnie CPNP znajdują się na stronie Komisji: https://ec.europa.eu/growth/sectors/cosmetics/cpnp_pl

Wykaz zakładów wytwarzających produkty kosmetyczne, zwany dalej „wykazem zakładów”, prowadzi państwowy powiatowy inspektor sanitarny właściwy ze względu na siedzibę zakładu wytwarzającego produkty kosmetyczne. Wytwórca składa do ww. organu wniosek o wpis zakładu wytwarzającego produkty kosmetyczne do wykazu zakładów (art. 6 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych). Wzory wniosków określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie określenia wzorów wniosków oraz zaświadczenia związanych z wykazem zakładów wytwarzających produkty kosmetyczne.

4) Prekursory narkotykowe kategorii 2 i 3

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

Rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 273/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych

Rozporządzenia (WE) Rady nr 111/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. określającego zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi.

nakładają obowiązki na podmioty wprowadzające do obrotu prekursory kategorii 2 i 3 .

Podmioty gospodarcze prowadzące działalność w zakresie prekursorów narkotykowych kategorii 2 mają, zgodnie z rozporządzeniem (WE) 273/2004, obowiązek rejestracji takiej działalności. Obowiązek ten dotyczy użytkowników prekursorów podkategorii 2A oraz podmiotów wprowadzających prekursory podkategorii 2A i 2B do obrotu.

Obowiązek rejestracji nie dotyczy użytkowników podkategorii 2B (czyli podmiotów, które stosują te substancje do własnych celów) oraz podmiotów prowadzących operacje poniżej wartości progowych określonych w rozporządzeniu (w skali rocznej).

Prezes Biura do spraw Substancji Chemicznych jest organem właściwym do realizacji zadań z zakresu dokonywania rejestracji, o której mowa w art. 3 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 273/2004 oraz rejestracji, o której mowa w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 111/2005, w tym prowadzenia krajowego rejestru podmiotów gospodarczych i użytkowników, którym przyznano rejestrację, zgodnie z art. 44 ust. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Przyznanie rejestracji, odmowa przyznania, zawieszenie lub unieważnienie rejestracji następuje w drodze decyzji.

Wykaz prekursorów kategorii 2

KATEGORIA 2

PODKATEGORIA 2A

Substancja	Kod NS	Nr CAS	Wartość progowa
Bezwodnik octowy	2915 24 00	108-24-7	100 l
Czerwony fosfor	28047000	7723-14-0	0,1 kg
Sole substancji wymienionych w tej kategorii w każdym przypadku, gdy ich istnienie jest możliwe.

PODKATEGORIA 2B

Substancja	Kod NS	Nr CAS	Wartość progowa
Kwas fenylooctowy	2916 34 00	103-82-2	1 kg
Kwas antranilowy	ex 29224300	118-92-3	1 kg
Piperydyna	2933 32 00	110-89-4	0,5 kg
Nadmanganian potasu	2841 61 00	7722-64-7	100 kg
Sole substancji wymienionych w tej kategorii w każdym przypadku, gdy ich istnienie jest możliwe.

KATEGORIA 3

Substancja	Nazewnictwo NS (jeśli odmienne)	Kod NS	Nr CAS	Wartość progowa
Kwas chlorowodorowy	Chlorowodór	2806 10 00	7647-01-0	100 kg
Kwas siarkowy(VI)		2807 00 00	7664-93-9	100 kg
Toluen		2902 30 00	108-88-3	50 kg
Eter etylu	Eter dietylowy	2909 11 00	60-29-7	20 kg
Aceton		2914 11 00	67-64-1	50 kg
Keton metylowo-etylowy	Butanon	2914 12 00	78-93-3	50 kg
Sole substancji wymienionych w tej kategorii, niebędące solami kwasu chlorowodorowego i kwasu siarkowego(VI), w każdym przypadku gdy istnienie takich soli jest możliwe.

Szczegółowe informacje o prekursorach narkotyków znajdują się na stronie Biura do spraw Substancji Chemicznych Kliknij tutaj!

5) Środki zastępcze i nowe substancje psychoaktywne

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

nakłada obowiązki na podmioty prowadzące działalność w zakresie nowych substancji psychoaktywnych.

Nowa substancja psychoaktywna (NPS) – oznacza każdą substancję lub grupy substancji pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w formie czystej lub w formie preparatu działającą na ośrodkowy układ nerwowy, inną niż substancja psychotropowa i środek odurzający, stwarzającą zgodnie z rekomendacją Zespołu do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych, zagrożenia dla zdrowia lub zagrożenia społeczne porównywalne do zagrożeń stwarzanych przez substancję psychotropową lub środek odurzający, lub które naśladują działanie tych substancji, określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 44f pkt 3;

Przedsiębiorca, który prowadzi działalność z zastosowaniem NSP (wytwarzanie, przetwarzanie, przerabianie, przywóz, wywóz, wewnątrzwspólnotowa dostawa lub wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz wprowadzenie do obrotu) zobowiązany jest do uzyskania zezwolenia na podjęcie działalności w ww. zakresie.

Zezwolenie wydawane jest przez Prezes Biura do spraw Substancji Chemicznych w drodze decyzji administracyjnej.

W celu uzyskania zezwolenia, przedsiębiorca składa wniosek i wymagane dokumenty, zgodnie z art. 40a ww. ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia umieszczenia danej substancji w wykazie nowych substancji psychoaktywnych.

Więcej informacji na temat wydawania zezwoleń znajduje się stronie Biura do spraw Substancji Chemicznych https://www.gov.pl/web/chemikalia

Przedsiębiorca posiadający zezwolenie jest obowiązany do przekazania Prezesowi Biura do spraw Substancji Chemicznych, w terminie do dnia 31 marca danego roku, informacji za rok poprzedni o prowadzonej działalności w zakresie objętym zezwoleniem.

Przedsiębiorca będący odbiorcą nowej substancji psychoaktywnej jest obowiązany sporządzać dla każdej transakcji deklarację zastosowania nowej substancji psychoaktywnej.

Środek zastępczy – produkt zawierający substancję o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, który może być użyty w takich samych celach jak środek odurzający, substancja psychotropowa lub nowa substancja psychoaktywna, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych; do środków zastępczych nie stosuje się przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów.

W Polsce zakazane jest wytwarzanie, przywóz i wprowadzanie do obrotu środków zastępczych.

Kto, wbrew przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, wytwarza lub wprowadza do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środek zastępczy, podlega karze pieniężnej w wysokości od 20 000 zł do 1 000 000 zł.