Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Nisku

Na czym polega ekshumacja zwłok

Ekshumacja to wydobycie zwłok lub szczątków z grobu lub tymczasowego miejsca pochówku po to, aby przenieść je do innego grobu w obrębie cmentarza lub na inny cmentarz, wyremontować grób lub grobowiec albo przeprowadzić oględziny lekarsko-sądowe.

Za zwłoki uważa się ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych, bez względu na czas trwania ciąży. Natomiast za szczątki uważa się popioły powstałe ze spopielenia zwłok, pozostałości zwłok wydobyte przy kopaniu grobu lub w innych okolicznościach, a także części ciała ludzkiego.

Ekshumacją i transportem zwłok lub szczątków ludzkich zajmują się uprawnione do tego podmioty prowadzące działalność określoną w Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) pod hasłem „pogrzeby i działalność pokrewna”.

Kto składa wniosek o ekshumację

Wniosek o zezwolenie na ekshumację może złożyć tylko osoba uprawniona do pochowania osoby zmarłej.

Osobami uprawnionymi są:

• mąż lub żona
• krewny zstępny (na przykład dziecko, wnuk, prawnuk)
• krewny wstępny (na przykład rodzic, dziadkowie, pradziadkowie)
• krewny boczny do 4 stopnia pokrewieństwa (na przykład rodzeństwo, ciotka, stryj, siostra lub brat cioteczny)
• powinowaty w linii prostej do 1 stopnia (teść, teściowa, zięć, synowa).

Możesz złożyć wniosek także, jeśli wcześniej dobrowolnie podjąłeś się pochowania zwłok lub szczątków.

Wniosek o ekshumację powinien pochodzić nie od jednej lub niektórych uprawnionych osób, ale od wszystkich i być podpisany przez wszystkie uprawnione osoby.

Zamiast podpisów pozostałych wnioskodawców, możesz złożyć pisemne oświadczenia innych uprawnionych osób z ich zgodą na przeprowadzenie ekshumacji lub prawomocne orzeczenia sądu zobowiązujące inne osoby uprawnione do złożenia stosownego oświadczenia woli.

Uwaga! Jeśli jesteś w sporze z innymi osobami, które też mają prawo do pochowania zmarłego, to sąd zadecyduje o tym, kto ma prawo do grobu.

Jakie są zasady ekshumacji zmarłych na choroby zakaźne

Muszą minąć co najmniej 2 lata od śmierci osoby zmarłej na chorobę zakaźną, aby państwowy inspektor sanitarny wydał zezwolenie na wydobycie jej zwłok lub szczątków.

Do chorób zakaźnych zalicza się:

• cholerę
• dur wysypkowy i inne riketsjozy
• dżumę
• gorączkę powrotną
• nagminne porażenie dziecięce
• nosaciznę
• trąd
• wąglik
• wściekliznę
• żółtą gorączkę i inne wirusowe gorączki krwotoczne.

Kiedy zezwolenie na ekshumację nie jest potrzebne

Nie potrzebujesz zezwolenia, gdy prowadzisz archeologiczne prace wykopaliskowe na dawnych cmentarzach (cmentarzyskach) lub w grobach położonych poza terenem obecnych cmentarzy.

Kiedy powinieneś załatwić sprawę

Wniosek możesz złożyć w dowolnym momencie.

Pamiętaj, że ekshumację można przeprowadzić:

• od 16 października do 15 kwietnia każdego roku i tylko we wczesnych godzinach rannych
• w innym czasie wyłącznie za zgodą państwowego inspektora sanitarnego, przy zachowaniu ustalonych przez niego środków ostrożności. 

Co zrobić krok po kroku

1. Złóż wniosek o udzielenie zezwolenia na ekshumację zwłok i szczątków ludzkich. 

Dokument, który potwierdza, że zgon ekshumowanej osoby nie nastąpił na skutek choroby zakaźnej dołącz do wniosku, jeśli ekshumacja zwłok jest przeprowadzana przed upływem 2 lat od daty pochówku i nie określono przyczyny zgonu w akcie zgonu lub innym dokumencie urzędowym stwierdzającym zgon.

Do wniosku dołącz zaświadczenia od zarządców cmentarza o:

• możliwości przeprowadzenia ekshumacji
• posiadaniu wolnego miejsca w grobie, do którego mają być pochowane zwłoki lub szczątki  osoby wskazanej we wniosku, po przeprowadzonej ekshumacji.

Pamiętaj, że urząd może poprosić cię o pokazanie oryginałów dokumentów.

Możesz dołączyć też inne dokumenty, które potwierdzają twoje prawo do grobu. Na przykład pisemne oświadczenia innych uprawnionych osób z ich zgodą na przeprowadzenie ekshumacji lub prawomocne orzeczenia sądu zobowiązujące inne osoby uprawnione do złożenia stosownego oświadczenia woli.

Jeżeli chcesz, aby reprezentował cię pełnomocnik, pamiętaj o tym, aby do wniosku dołączyć pełnomocnictwo i dowód zapłacenia opłaty skarbowej.

2. Państwowy inspektor sanitarny sprawdzi twój wniosek formalnie i merytorycznie

3. Dostaniesz zezwolenie na ekshumację zwłok lub szczątków ludzkich

Jeśli twój wniosek jest umotywowany i spełnia wymagania formalne, Państwowy Inspektor Sanitarny wyda zezwolenie na ekshumację.

Państwowy Inspektor Ianitarny może odmówić ci zezwolenia na przykład ze względów bezpieczeństwa higieniczno-sanitarnego.

Jakie są obowiązki po uzyskaniu zezwolenia

Po uzyskaniu zezwolenia, musisz zawiadomić o zamiarze ekshumacji właściwego państwowego inspektora sanitarnego, który na nią zezwolił.

Inspektor może:

• uczestniczyć i nadzorować wydobycie zwłok i szczątków
• wyznaczyć inny termin poza dopuszczalnym okresem na przeprowadzanie ekshumacji. Jest to możliwe, jeśli wszyscy uczestnicy zachowają ustalone przez niego środki ostrożności.

O terminie ekshumacji powiadom pisemnie także zarządcę cmentarza.