Wytyczne dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa mikrobiologicznego żywności na etapie produkcji pierwotnej
W trakcie uprawy, zbioru, magazynowania i transportu owoce i warzywa narażone są na zagrożenia, które muszą wziąć pod uwagę i im zapobiegać wszyscy, którzy produkują, skupują lub przetwarzają te produkty. Najbardziej niebezpieczne są zagrożenia mikrobiologiczne (bakterie, wirusy), gdyż warzywa i owoce często są spożywane na surowo, bez poddania ich obróbce cieplnej, która eliminuje zagrożenia. Spożycie produktów zakażonych patogenami mikrobiologicznymi może prowadzić do ciężkich zatruć pokarmowych. Źródła chorobotwórczych mikroorganizmów w owocach i warzywach na etapie uprawy to: zanieczyszczona woda, gleba, nawozy, ścieki oraz ludzie będący nosicielami patogenów chorobotwórczych pracujący w styczności z owocami i warzywami.
Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniom mikrobiologicznym owoców i warzyw:
Etap zbioru – plantacje:
- stosowanie do podlewania upraw wody spełniającej odpowiednie kryteria mikrobiologiczne,
- odpowiednie nawożenie płodów rolnych (nie wolno nawozić fekaliami, które mogą stanowić źródło zanieczyszczenia chorobotwórczymi wirusami),
- nie stosować zabiegów akwakultury na powierzchniach podejrzanych o zanieczyszczenia osadami dennymi,
- zapewnienie dostępu wszystkim pracownikom do toalet w pobliżu plantacji (stałej lub przenośnej) gwarantującej higieniczne usuwanie zanieczyszczeń oraz brak możliwości przeciekań do wód gruntowych, utrzymywanej w odpowiednich warunkach sanitarnych, mytej i dezynfekowanej,
- zapewnienie warunków do higienicznego mycia i suszenia rąk osób pracujących przy zbiorze (dostęp do pitnej, czystej wody oraz do wyposażenia – mydło, ręcznik jednorazowego użytku). Egzekwowanie mycia rąk przed przystąpieniem do zbioru oraz każdorazowo po skorzystaniu z toalety. Podczas zbioru zaleca się stosowanie czystych rękawiczek jednorazowych,
- bezwzględnie nie dopuszczać do zbioru owoców i warzyw osób z takimi objawami jak: biegunka, wymioty, podwyższona temperatura, kaszel, żółtaczka,
- zapewnienie czystej odzieży przy wykonywaniu pracy,
- zapewnienie czystych pojemników i naczyń do zbioru,
- stosowanie zasad Dobrej Praktyki Higienicznej i Dobrej Praktyki Produkcyjnej,
- przeprowadzanie systematycznych szkoleń dla pracowników w zakresie higieniczno-sanitarnym,
- przestrzeganie zakazu wejścia osób nieupoważnionych w tym dzieci, które nie powinny znajdować się w obszarze zbioru,
- przestrzeganie obowiązku identyfikowalności/ śledzenia produktów według zasady: „krok w przód” /np. lista odbiorców/ oraz opracowanie i stosowanie odpowiednich procedur w tym zakresie.
Etap skupu:
- zapewnienie dostępu wszystkim pracownikom do toalet,
- zapewnienie warunków do higienicznego mycia i suszenia rąk poprzez dostęp do bieżącej wody oraz do wyposażenia – mydło, ręcznik jednorazowego użytku),
- zapewnienie czystej odzieży przy wykonywaniu pracy,
- zapewnienie czystych pojemników, opakowań i sprzętu,
- kontrolowanie warunków transportu,
- stosowanie zasad Dobrej Praktyki Higienicznej i Dobrej Praktyki Produkcyjnej,
- przestrzeganie zakazu wejścia osobom nieupoważnionym, w tym dzieciom,
- przestrzeganie obowiązku identyfikowalności/ śledzenia produktów według zasady: „krok w tył, krok w przód” /np. listy dostawców i odbiorców/.
Etap transportu i przechowywania:
- zapewnienie czystego, odpowiedniej jakości sprzętu i urządzeń,
- zapewnienie właściwych warunków i sposobu przechowywania produktów,
- zapewnienie czystej odzieży przy wykonywaniu pracy,
- przestrzeganie zakazu pracy osób z objawami takimi jak: biegunka, wymioty, temperatura, kaszel, żółtaczka,
- stosowanie zasad Dobrej Praktyki Higienicznej i Dobrej Praktyki Produkcyjnej,
- ograniczenie możliwości wejścia osobom nieupoważnionym oraz dzieciom.