Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Oleśnicy

W obliczu coraz bardziej zauważalnych zmian klimatu, kluczowym staje się zrozumienie, że te przemiany mają wpływ nie tylko na środowisko naturalne, lecz również na zdrowie publiczne. Zjawisko zmian klimatycznych skutkuje fluktuacjami w temperaturze oraz w warunkach środowiskowych. To z kolei oddziałuje na ekosystemy, wpływając na migrację oraz rozrodczość zwierząt, w tym owadów będących nosicielami chorób zakaźnych.

Fenomen ten implikuje możliwość pojawienia się nowych nosicieli chorób na obszarze, który wcześniej nie był narażony na tego typu ryzyko. To z kolei może doprowadzić do rozprzestrzenienia chorób, które dotychczas były ograniczone do konkretnych regionów. Ze względu na ocieplający się klimat w Europie Polska również musi się przygotować na choroby, które dotychczas nie występowały w naszym kraju a które będą występować coraz częściej. Więcej ciepłych dni w roku, to więcej czasu spędzanego na łonie natury, a więc wydłużenie czasu narażenia na kontakt z wektorami chorób zakaźnych takich jak np. kleszcze, strzyżaki sarnie czy komary.

Szczególnie skutecznymi nosicielami chorób zakaźnych są komary. Jeden gatunek komara może przenosić wiele patogenów np. Aedes aegypti czy Aedes albopictus- przenoszą m.in. chikungunyę, dengę i gorączkę powodowaną przez wirus Zika – choroby te wykazują związek z ociepleniem klimatu co wpływa na rozszerzenie terytorium ich występowania. Z powodu globalnego ocieplenia wraz ze wzrostem temperatur w Europie rosną obawy o nawrót malarii, choroby, która również przenoszona jest za pośrednictwem komarów z rodzaju Anopheles. Ze względu na ocieplający się klimat w Europie migracje komarów są i będą nieuniknione.

Kleszcze, będące naturalnymi pasożytami ssaków i ptaków, charakteryzują się aktywnością głównie w okresie cieplejszych miesięcy. Jednakże ze względu na zmiany w warunkach klimatycznych, obserwuje się tendencję do wydłużania okresu aktywności tych owadów. Dla zdrowia publicznego jest to istotna kwestia, ponieważ kleszcze mogą przenosić różnorodne choroby zakaźne, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Bezsprzecznie kierunek obserwowanych zmian klimatycznych, łagodniejsze zimy oraz cieplejsze lato, ułatwiają kleszczom całoroczne bytowanie.

W tym sezonie zaznaczyły swoją obecność mało jeszcze znane strzyżaki sarnie, które nazywane są potocznie „latającymi kleszczami”, to owady występujące na terenach leśnych i parkach całego kraju. Atakują głównie zwierzęta leśne. Człowiek jest ich żywicielem przypadkowym. Owady te mogą wejść do uszu, nosa, czy pod powiekę. Ugryzienie nie jest odczuwalne od razu. Często zaczyna swędzieć następnego dnia. Na skórze pojawia się bolesna grudka utrzymująca się od 2 do 3 tygodni. Niebezpieczna jest reakcja alergiczna, mogąca występować u bardziej wrażliwych osób, objawiająca się silnie swędzącym rumieniem mogącym utrzymywać się nawet kilka miesięcy. Strzyżaki, podobnie jak kleszcze, mogą przenosić bakterie z rodzaju Anaplasma czy Borrelia, powodujące choroby zakaźne oraz inne zmiany skórne. Kleszcze i strzyżaki są istotnym zagadnieniem wymagającym uwagi i działań profilaktycznych ze względu na fakt, iż stanowią już zagrożenie całoroczne a nie tylko sezonowe.

Ocieplenie klimatu ma wpływ na wiele różnych procesów środowiskowych, które nie dotyczą nas bezpośrednio, ale mogą mieć niekorzystny wpływ na nasze zdrowie. Rosnąca temperatura i spadek zasolenia wód sprawiają, że w ogromnych zbiornikach wodnych pojawiają się glony i skupiska bakterii, których toksyny mogą zanieczyszczać jedzenie i wodę pitną. Ponadto pojawiają się niepokojące informacje naukowe, dotyczące negatywnego wpływu ocieplającego się klimatu na układ pokarmowy człowieka. Wysoka temperatura sprzyja bowiem rozwojowi bakterii takich jak Salmonella, Vibrio, Campylobakter, oraz pasożytów. Obecnie w Europie odnotowuje się większą ilość zatruć pokarmowych w miesiącach wakacyjnych, ponieważ cieplejszy i bardziej wilgotny klimat sprzyja rozwojowi infekcji bakteryjnych, a dłuższe i cieplejsze lata będą prowadzić do coraz większej transmisji patogenów przenoszonych przez żywność.

 

Wpływ zmian klimatu na zdrowie w perspektywie krótko- i średnioterminowej będzie zależał głównie od wrażliwości populacji, odporności na tempo tych zmian oraz adaptacji do nich. Do tego jednak potrzebne jest powszechne rozumienie wpływu zjawisk klimatycznych na stan zdrowia człowieka i przebieg chorób. Warto każdego dnia angażować się w ochronę środowiska naturalnego, które stanowi dobro nas wszystkich.