Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Parczewie

W związku z występującymi w ostatnim czasie gwałtownymi zjawiskami atmosferycznymi na terenie kraju, powodującymi konieczność podejmowania interwencji w ramach działań antykryzysowych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Parczewie przedstawia poniżej zalecenia dotyczące w szczególności bezpieczeństwa żywności w zakładach produkcji, żywienia zbiorowego, magazynowania i obrotu żywnością oraz zapewnienia bezpieczeństwa w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi. 

W zakresie bezpieczeństwa żywności w zakładach produkcji, żywienia zbiorowego, magazynowania i obrotu żywnością należy zwrócić szczególną uwagę na:

-postępowanie z produktami spożywczymi, które uległy zalaniu;

-postępowanie z żywnością wymagającą warunków chłodniczych, jeżeli w związku z ww. awariami, łańcuch chłodniczy ostał przerwany z powodu przerw w dostawach energii elektrycznej;

-postępowanie z produktami niespożywczymi, które są w opakowaniach pozbawionych etykiet, w związku z czym mogą być mylnie uznane z zrywność (np. trujące oleje mineralne, zaprawione zboża siewne itp.);

-warunki higieniczne w zakładach, które uległy zalaniu, aby do czasu wykonania napraw i remontów żywność była przechowywana w sposób zgodny z wymaganiami higienicznymi i temperaturowymi, i aby została zabezpieczona przed wilgocią i szkodnikami.

Konieczne jest również instruowanie konsumentów jak mają postępować z żywnością w przypadku podtopień i przerw w dostawach prądu.

W zakresie bezpieczeństwa dotyczącego zbiorowego zaopatrzenia w wodę do spożycia przez ludzi należy zwrócić szczególną uwagę na:

-wzmożenie kontroli wewnętrznej nad jakością wody przeznaczonej do spożycia;

-podjęcie działań edukacyjno-informacyjnych mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego potencjalnych konsumentów;

-zwrócenie szczególnej uwagi na gospodarstwa domowe, w odniesieniu do których studnie przydomowe są jedynym źródłem zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia;

-zapewnienie mieszkańcom w razie potrzeby bezpiecznej dla zdrowia wody do spożycia.

 

Jednocześnie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Parczewie przedstawia opracowania, które mogą być pomocne przy realizacji zadań w przedmiotowym zakresie.

ZALECENIA DLA KONSUMENTÓW DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z ŻYWNOŚCIĄ W PRZYPADKU PODTOPIEŃ I PRZERW W DOSTAWACH PRĄDU

Artykuły żywnościowe pozostawione lub przechowywane w miejscach objętych powodzią są narażone na zniszczenie, zepsucie lub zanieczyszczenie.

Żywność zepsuta, zanieczyszczona i spleśniała jest szkodliwa dla zdrowia. Spożywanie jej może być przyczyną chorób, a nawet śmierci.

W PRZYPADKU POWODZI:

• Wyrzuć całą żywność, która miała kontakt z wodą powodziową, a do celów spożywczych używaj tylko wody butelkowanej lub dowożonej beczkowozami przeznaczonymi do wody pitnej.
• Nie jedz produktów, które ze względu na dłuższe przerwy w dostawie prądu nie były przechowywane w warunkach chłodniczych.
• Zwróć uwagę, aby nie pomylić z żywnością – produktów, które są w opakowaniach pozbawionych etykiet i mogą być mylnie uznane za żywność, np. trujące oleje mineralne, zaprawione zboża siewne itp.
• Nie jedz żywności, która jest w puszkach o wydętych wieczkach (zbombażowane konserwy).
• Nie jedz artykułów żywnościowych niewiadomego pochodzenia – mogą być szkodliwe. Nie spożywaj mięsa, które nie było badane oraz jego przetworów. Nawet gotowanie i smażenie takiego produktu nie chroni przed zatruciem, zwłaszcza niebezpiecznymi dla człowieka włośniami.

POSIADANĄ ŻYWNOŚĆ CHROŃ PRZED ZEPSUCIEM I ZANIECZYSZCZENIAMI, W TYM CELU:

• Produkty nietrwałe jak: mięso, wędliny, ryby, mleko i jego przetwory, gotowe potrawy itp. przechowuj w temperaturze niższej niż 80ºC, lub zgodnie z etykietą.
• Przechowuj żywność w szczelnych opakowaniach, przykrytą, w pomieszczeniach, gdzie nie ma środków chemicznych, takich jak pestycydy, nawozy mineralne.
• Składaj żywność w suchym, chłodnym miejscu;
• Nie przechowuj żywności, nawet tymczasowo w miejscach brudnych – w chlewach, oborach, kurnikach itp.
• Chroń żywność przed gryzoniami i szkodnikami.
• Zalane pomieszczenia zdezynfekuj, wywietrz, wysusz i odmaluj (szczególnie jeśli przechowujesz w nich żywność, przygotowujesz posiłki lub jeżeli przebywają w nich dzieci).

W KAŻDYM PRZYPADKU WYSTĄPIENIA BIEGUNKI, WYMIOTÓW, PODWYŻSZONEJ TEMPERATURY, BÓLÓW BRZUCHA I TYM PODOBNYCH OBJAWÓW ZATRUCIA POKARMOWEGO NALEŻY BEZZWŁOCZNIE ZWRÓCIĆ SIĘ DO LEKARZA

 

POSTĘPOWNIE Z WODĄ  W SYSTEMACH ZBIOROWEGO ZAOPATREZNIA W WODĘ W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ

 

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2024 r. poz. 757) za zbiorowe zaopatrzenie mieszkańców w wodę do spożycia odpowiada gmina, w przypadku, gdy woda nie odpowiada wymaganiom powinna być dostarczana w opakowaniach jednostkowych lub cysternach (po uprzednim przeprowadzeniu badań jakości wody z cysterny).

Potwierdzeniem, w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej, że woda jest bezpieczna do spożycia jest przeprowadzenie badania jej jakości przez laboratorium organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub laboratorium zatwierdzonym przez ww. organy (lista dostępna na stronach wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych).

Powinno się wykonać co najmniej badania następujących parametrów:

1. mikrobiologicznych: Escherichia coli, enterokoki, bakterie grupy coli;
2. fizykochemicznych: azotany, azotyny, chlorki, żelazo, mangan, barwa, mętność, pH, przewodność elektryczna, zapach, twardość, utlenialność, jon amonowy,

które w razie potrzeby mogą zostać rozszerzone. 

Po ustąpieniu powodzi lub podtopienia woda w studniach i zbiornikach wodnych nie nadaje się do picia. W celu uzyskania wody bezpiecznej dla zdrowia należy bezwzględnie wszystkie studnie doprowadzić do odpowiedniego stanu technicznego oraz oczyścić je
i wydezynfekować.

Zgodnie z procedurami o sytuacjach nadzwyczajnych w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych, tam gdzie jest to możliwe powinna być uruchomiona, produkcja wody w opakowaniach jednostkowych lub też powinny być uruchamiane mobilne urządzenia do uzdatniania i/lub dezynfekcji wody, które są przeznaczone do działania w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych.

UWAGA!

W przypadku dezynfekcji sieci i instalacji wodociągowych konieczne jest dotarcie za pośrednictwem środków masowego przekazu (np. telewizji, radia, Internetu, pracy i wszelkiego rodzaju ogłoszeń) w tym do placówek oświatowych i w obiektów użyteczności publicznej z informacją o tych działaniach do wszystkich konsumentów wody (m.in. osób chorych, starszych, mało aktywnych) gdyż dawki „szokowe” mogą zagrażać życiu i zdrowiu konsumenta wody.

 

OCZYSZCZANIE I ODKAŻANIE STUDNI KOPANEJ

Po wybraniu wody ze studni trzeba oczyścić dno ze szlamu i wszelkich nieczystości, wybrać kilkudziesięciocentymetrową warstwę piasku i wypełnić je warstwą przemytego żwiru lub gruboziarnistego piasku grubości ok. 10 cm, oczyścić cembrowinę oraz zabetonować ubytki i szpary.

Przed przystąpieniem do dezynfekcji należy zmierzyć za pomocą tyczki lub ciężarka na sznurku głębokość wody w studni.

Na każdy metr głębokości wody odmierzamy ilość monochloroaminy lub ewentualnie wapna chlorowanego wg zasad podanych w tabelce.

Średnica studni w cm	Ilość monochloraminy na każdy metr głębokości wody	Potrzebna ilość wapna chlorowanego na każdy metr głębokości wody
80 90 100 120	165 g 220 g 270 g 380 g	150 g – 1 szklanka 200 g – 1 szklanka i ćwierć 250 g - półtorej szklanki 350 g – 2 szklanki i ćwierć
W przypadku stosowania roztworu podchlorynu sodu odmierzamy dwukrotną dawkę jak dla wapna chlorowanego.

 

Aby prawidłowo przeprowadzić dezynfekcję, należy:

• do wiadra z wodą dodać dwie płaskie łyżeczki od herbaty któregoś z wymienionych środków dezynfekcyjnych i wyszorować tym cembrowinę,
• po ponownym napełnieniu studni wodą, rozmieszać w wiadrze z niewielką ilością wody odmierzoną według tabeli ilość środka dezynfekcyjnego, dopełnić wiadro wodą, zmieszać, po czym całą zawartość wlać do studni,
• wodę w studni zamieszać tyczką lub przez nabieranie wiadrem czerpalnym i wlewanie z powrotem,
• po 24 godzinach wybierać wodę aż do zaniku zapachu chloru.

 

UWAGA: Środki dezynfekcyjne należy przechowywać w suchym i ciemnym pomieszczeniu w naczyniu drewnianym lub szklanym.

 

ODKAŻANIE STUDZIEN WIERCONYCH I ABISYŃSKICH

 W przypadku studni wierconej wymieszanie roztworu odkażającego nastręcza duże trudności. Dlatego w wyjątkowych wypadkach odkaża się je wprowadzając roztwór dezynfekcyjny za pomocą specjalnej pompy. Zazwyczaj w przypadku zanieczyszczenia studni dokładnie się ją przepłukuje przez długotrwałe pompowanie.

 

ODKAŻANIE WEWNĘTRZNEJ CZĘŚCI POMPY ABISYŃSKIEJ

Przeprowadza się w następujący sposób: 4 gramy wapna chlorowanego (1 czubata łyżeczka) albo 7 ml roztworu podchlorynu sodu (1,5 łyżeczki) rozpuścić w dwóch kubłach wody. Zdjąć kolumienkę studni, nalać do rury przygotowany roztwór, nałożyć kolumienkę i pompować aż do ukazania się wody w wylocie pompy; pozostawić 24 godziny, następnie pompować aż do zaniku zapachu chloru w wodzie.

Po wykonaniu czyszczenia i odkażania studni, woda z niej powinna być zbadana przez najbliższą stację sanitarno – epidemiologiczną, która wyda orzeczenie, czy woda może być używana do picia i potrzeb gospodarczych.

 

ODKAŻANIE WODY

Każdą niepewną wodę przeznaczoną do picia należy odkazić. Dzięki zniszczeniu bakterii, a w szczególności zarazków chorób zakaźnych przewodu pokarmowego, staje się ona bezpieczna dla zdrowia. Odkażanie wody można przeprowadzić różnymi środkami i sposobami:

• najprostszym i dobrym sposobem odkażania wody jest jej gotowanie,
• można również dezynfekować wodę za pomocą specjalnych preparatów i pastylek pod różnymi nazwami, przeprowadzając ten zabieg ściśle według przepisów załączonych do tych preparatów.

UWAGA: Odkażanie nie usuwa zanieczyszczeń chemicznych.

Niniejsza informacja została opracowana w odniesieniu do tradycyjnych środków dezynfekcyjnych. Obecnie na rynku są dostępne różne środki dezynfekcyjne oparte na bazie chloru. Na opakowaniu każdego środka jest określona zawartość czynnego związku (najczęściej w procentach lub też w gramach w odniesieniu do cząsteczki preparatu i tak do chlorowania wody używa się roztworu 0,5-1%: preparaty zawierają - wapno chlorowanego 25-36%, podchlorynu wapnia 65-70%, podchlorynu sodu 13-16% chloru użytecznego). W przypadku powodzi dawki te powinny zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne, czyli zapobiegać ewentualnym skażeniom biologicznym wody.

Stosowanie skutecznej dawki powinno wyrażać się w przeliczeniu na wolny chlor – i wynosić 2 mg na 1 litr wody, która ma służyć bezpośrednio do spożycia z zachowaniem, co najmniej 10 minutowego kontaktu oraz 10-20 g na m³ wody do odkażania urządzeń, instalacji sieci wodociągowych i studni z zachowaniem kilkugodzinnego czasu kontaktu.

Należy pamiętać, że wszelkie związki dezynfekcyjne są to silne utleniacze i działają biobójczo nie tylko na mikro- czy makroorganizmy wodne, ale również na organizm człowieka, dlatego wodę, do której bezpośrednio dodano środek dezynfekcyjny nie wolno spożywać. Może to nastąpić w przypadku wody do spożycia po czasie określonym w ulotce informacyjnej gdzie będzie określony czas kontaktu (10-30 minut), a w przypadku urządzeń, instalacji i studni, po przepłukaniu lub wyczerpaniu wody do zaniku zapachu chloru. Dopuszczalne stężenie wolnego chloru w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi wynosi 0,3 mg/l, w warunkach specjalnych w wodzie do spożycia można stosować około 1 mg/l.

Ponadto należy pamiętać, że najdostępniejszym środkiem dezynfekcyjnym tam gdzie jest to możliwe z uwagi na dostępność nośników energii lub ciepła jest GOTOWANIE WODY.