Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Piasecznie

Gruźlica jest chorobom zakaźną, przenoszoną drogą powietrzną (kropelkową). Wywoływana jest przez prątki tworzące kompleks Mycobacterium tuberculosis. W skład kompleksu wchodzi kilka gatunków prątków w tym  M. tuberculosis, M.bovis, M.africanum. Większość zachorowań wywołana jest przez M. tuberculosis.

 

Źródłem zakażenia są :

- chorzy na gruźlicę płuc i krtani,

- chorzy z gruźlica opłucnej z wysiękiem zasłaniającym płuco,

- chorzy z gruźlicą węzłów chłonnych śródpiersia,

- zakażeni HIV z małą ilością limfocytów CD4 we krwi, którzy mimo braku zmian radiologicznych w płucach mogą być źródłem zakażenia gruźlicą.

 

Potencjalne źródło zakażenia:

- każdy chory, u którego w materiale z dróg oddechowych (wydzielina oskrzelowa, popłuczyny oskrzelowe-pęcherzykowe BAL, plwocina, popłuczyny żołądkowe (tylko u dzieci) - wykryto prątki gruźlicy lub prątki kwasooporne),

- każdy chory z podejrzeniem klinicznym lub radiologicznym gruźlicy.

Największym zagrożeniem są chorzy kaszlący, intensywnie prątkujący.

 

Przenoszenie zakażenia

- podczas kaszlu, mówienia, kichania, śpiewu - przy każdej czynności powodującej wydalanie aerozolu z dróg oddechowych.

- prawdopodobieństwo zakażenia zwiększa się przy przebywaniu w jednym pomieszczeniu oraz podczas przebywania poza pomieszczeniem, gdy odległość między osobami jest większa lub równa 1 m.

- zakażenie na wolnej przestrzeni lub w czasie krótkotrwałego kontaktu (przelotnego) w zamkniętym pomieszczeniu jest możliwe, ale bardzo mało prawdopodobne.

 

Chory na izolowaną gruźlicę pozapłucną (bez zmian w płucach nie zaraża)

 

Ryzyko zachorowania na gruźlicę po zakażeniu.

- choroba może wystąpić już po 6 tygodniach od zakażenia,

- rozwój gruźlicy kiedykolwiek w ciągu  życia po zakażeniu w dzieciństwie  - ryzyko 10%,

- największe ryzyko zachorowania stwierdza się w ciągu pierwszych 2 lat od zakażenia,

- 60% zachorowań zdarza się w pierwszym roku po zakażeniu,

- najbardziej narażone na zakażenie są dzieci do 5 roku życia.

 

Identyfikacja osób szczególnie narażonych na zakażenie M.tuberculosis i zachorowanie na gruźlicę.

- wykrywanie przypadków gruźlicy w otoczeniu chorego i wykrywanie osób z utajonym prątkiem gruźlicy,

- zmniejszenie chorobowości i umieralności z powodu gruźlicy,

- wstrzymanie transmisji zakażenia w społeczeństwie.

 

Diagnostyka

- badanie bakteriologiczne,

- badanie histologiczne,

- badanie radiologiczne.

 

Najważniejsze w walce z gruźlicą jest szybkie wykrywanie i właściwe leczenie chorych oraz edukacja społeczeństwa w zakresie samokontroli objawów choroby.

Od lat 50 XX wieku w  Polsce obserwuje się systematyczny spadek zachorowań na gruźlicę. Polska należy do krajów o niskiej zapadalności na tę chorobę, w którym szczególnie podkreśla się rolę profilaktyki.

Do podstawowych metod profilaktyki gruźlicy należą : Szczepienia BCG.

Szczepionka BCG zawiera żywy atenuowany szczep prątka bydlęcego (M.bovis), nazwany od nazwiska twórców Alberta Calmette i Camille Guerin (BCG - Bacillus Calmette-Guerin). Szczepienia wprowadzono
w latach 20 XX wieku istotnie zmniejszyło zapadalność niemowląt i małych dzieci na ciężkie, krwiopochodne postacie gruźlicy (prosówkę i gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).

W Polsce obowiązkowo  wykonywane są szczepienia noworodków, zaraz po urodzeniu.

W przypadku zachorowań na gruźlicę wśród uczniów i nauczycieli w szkole lub przedszkolu WAŻNE jest aby uspokoić opinię publiczną, wyjaśnić różnicę między zakażeniem i chorobą oraz informować
o skuteczności chemioprofilaktyki.

 

opracowała T.S.