Kto wymyślił szczepionkę???
Szczepionka, co oznacza ten termin? Szczepionka to preparat biologiczny który imituje naturalną infekcję i prowadzi do rozwoju odporności podobnej do tej, którą uzyskuje organizm w czasie pierwszego kontaktu z prawdziwą bakterią lub wirusem. Szczepionka wywołuje odpowiedź immunologiczną podobną do naturalnej odporności, którą uzyskuje się po przebytym zakażeniu lub chorobie, a główny jej cel to ochrona przed ciężkim przebiegiem choroby i powikłaniami, których nie da się przewidzieć. Szczepionki żywe wywołują silną odporność już po pojedynczej dawce, natomiast szczepionki inaktywowane (zabite) wymagają podania kilku dawek.
Szczepionka składa się z jednego lub kilku antygenów, które uzyskiwane są z żywych lub zabitych drobnoustrojów, ich oczyszczonych fragmentów lub produktów metabolizmu bakterii, jak również w wyniku inżynierii genetycznej. Ponadto szczepionka może zawierać substancje stabilizujące i środki konserwujące, które chronią przed drobnoustrojami, substancje wzmacniające i przyspieszające pojawienie się odporności, a także śladowe ilości substancji pochodzących z procesu produkcji. Wprowadzony do organizmu antygen ze szczepionki pobudza komórki układu odpornościowego do produkcji przeciwciał. Powstają także komórki pamięci immunologicznej, które zapewniają długotrwały efekt ochronny szczepienia. Skuteczność szczepionki zależy od zastosowania odpowiednich antygenów szczepionkowych oraz właściwych substancji pomocniczych, głównie adiuwantów, sposobu produkcji, sprawności układu odpornościowego szczepionej osoby oraz jej wieku, a także odpowiednio dobranego schematu szczepienia.
Kto wymyślił szczepionkę???
Prekursorem w tej dziedzinie okazała się lady Mary Montagu, żona brytyjskiego ambasadora w Konstantynopolu. Rozkazała ( 1718 r.) zaszczepić swego synka przeciwko ospie prawdziwej. Chłopiec przez kilka dni gorączkował, ale szybko wrócił do zdrowia i nigdy nie zachorował na ospę. Po powrocie do Anglii lady Mary zainteresowała sprawą szczepień króla Jerzego I, który uzależnił wprowadzenie powszechnych zaszczepień od wyników eksperymentu na ludziach. Wybrano dwóch skazanych na szubienicę. Z tej próby obaj wyszli obronna ręką i zostali ułaskawieni. Ta orientalna metoda szczepień szybko rozpowszechniła się w Europie. Szczepiono nią nie tylko dzieci monarchów, ale także dzieci z sierocińców. Król pruski Fryderyk Wielki wprowadził zalecenia zaszczepień dla całego kraju i nawet wydał pouczającą broszurkę. Metodę szczepień zaproponowaną przez Mary Montagu nazwano wariolizacją, od variola vera, czyli ospa prawdziwa.
Natomiast brytyjski lekarz Edward Jenner opracował pierwszą na świecie szczepionkę. W 1796 roku przeprowadził eksperyment, polegający na zaszczepieniu ośmioletniego chłopca wirusem ospy krowiej. Wprowadził do organizmu 8-letniego chłopca ropę, pobraną z pęcherzyka na dłoni kobiety chorej na ospę krowią. Rok później temu samemu dziecku zaaplikował materiał pobrany od osoby chorej na ospę prawdziwą. W efekcie chłopiec nie zachorował a Jenner otrzymał nagrodę w wysokości 30 tys. funtów, które przeznaczył na instytut szczepień dla biednych.
Dawniej pomysłów na pokonanie epidemii nie brakowało. Brano pod uwagę nawet najdziwniejsze metody m.in. w Chinach wcierano dzieciom w błonę śluzową nosa starte na proszek strupy po ospie. Z kolei w Indiach zakładano ubrania chorych na ospę albo wkłuwano igły zakażone ropą.
Tureckim niewolnicom, które miały być sprzedane do haremu, nacinano skórę i do rany wprowadzano ropę z pęcherzy ospy. Miało to chronić kobiety przed ospą prawdziwą – chorobą, która odbierała urodę.
Innym sposobem ochrony przed morowym powietrzem było spożywanie alkoholu. Metoda się sprawdzała, ponieważ nasycony alkoholem organizm jest mniej podatny na infekcje.
W przypadku dżumy sprawdzało się picie tak zwanego "octu siedmiu złodziei", w którym przez 12 dni moczono zioła takie jak szałwia, piołun, ruta lub rozmaryn. Z perspektywy współczesnej medycyny wiemy, że była to pomocna metoda, ponieważ te zioła mają działanie bakteriobójcze.
W przypadku wścieklizny stosowano drastyczną metodę polegającą na wypalaniu żelazem fragmentu ciała pokąsanego przez zarażone zwierzę.
Całkowite uwolnienie świata od ospy prawdziwej WHO ogłosiło aż w 1974r. Co oznacza, że potrzeba było aż 178 lat wykonywania szczepień ochronnych, by móc czuć się bezpiecznym w przypadku tej choroby.
Z czego składa się szczepionka?
Szczepionki zawierają substancje pomocnicze, które utrzymują ich stabilność, aktywność oraz bezpieczeństwo.
Toksyczność substancji pomocniczej zależy od podawanej dawki, a nie tylko od jej charakteru i samej obecności.
Substancje pomocnicze w szczepionkach występują w niewielkiej, bezpiecznej dla naszego zdrowia ilości,
Dopuszczalna zawartość każdej substancji pomocniczej jest dokładnie kontrolowana w każdej serii szczepionki.
Substancje pomocnicze to:
-adiuwanty wzmacniające działanie szczepionki (np. wodorotlenek glinu, fosforan glinu)
Adiuwant (łac. adiuvare – pomagać) to substancja dodawana do szczepionek w celu wzmocnienia odpowiedzi odpornościowej indukowanej przez antygeny. Adiuwanty są powszechnie stosowane w szczepionkach inaktywowanych. Dzięki ich obecności antygeny ze szczepionki dłużej utrzymują się w organizmie osoby zaszczepionej, dzięki temu możliwe jest nabycie przez nią odporności.
-środki konserwujące chroniące szczepionkę przed zanieczyszczeniami drobnoustrojami (np. tiomersal)
Tiomersal to organiczny związek rtęci, który ze względu na swoje właściwości antyseptyczne i przeciwgrzybicze jest środkiem konserwującym dodawanym do niektórych szczepionek aby je chronić przed zanieczyszczeniami. Etylortęć pochodząca z tiomersalu jest usuwana z organizmu w ciągu 4-9 dni.
-substancje stabilizujące (np. cukry, białka, aminokwasy)
-śladowe ilości formaldehydu
Formaldehyd jest związkiem organicznym stosowanym w produkcji szczepionek w celu inaktywacji wirusów (np. wirusa polio i wirusów grypy) oraz pozbawiania właściwości toksycznych toksyn bakteryjnych (np. błoniczej i tężcowej) zatwierdzonym do stosowania m.in. przez Europejską Agencję Leków (EMA) oraz Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA). Formaldehyd jest związkiem wykorzystywanym podczas metabolizmu niezbędnym do syntezy aminokwasów i występuje w ludzkim organizmie w stałym stężeniu (ok. 2,5 ug formaldehydu/ml krwi)
-śladowe ilości białka jaja kurzego
-śladowe ilości antybiotyków będące pozostałościami z procesu wytwarzania
Wszystkie substancje pomocnicze w szczepionkach zostały dokładnie zbadane i występują w bezpiecznej ilości dopuszczonej przez instytucje zajmujące się rejestracją szczepionek. Niektóre substancje pomocnicze mogą wywoływać reakcje alergiczne, co należy uwzględnić w czasie kwalifikacji do szczepienia (np. uczulenie na białko jaja kurzego, żelatynę, tiomersal, neomycynę, lateks).
Opracowane na podstawie artykułu na stronie internetowej PZH - Szczepienia Info