Szczepienia
Spotkanie czwarte
Szczepienia obowiązkowe, a więc bezpłatne.
W Polsce, szczepienia do 3 roku życia przeciwko wirusowemu zapaleniu
wątroby typu B, gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuśćcowi, bakterii Haemophilus Influenzae wywołującej m.in. zapalenie opon mózgowych, płuc, sepsę, ropowicę tkanki podskórnej i inne, pneumokokom, polio (choroba Heinego-Medina) oraz odrze, różyczce i śwince są obowiązkowe.
Z początkiem tego roku 2021 do listy obowiązkowych szczepień dla dzieci dołączyły te przeciwko
rotawirusom, wywołującym groźne dla małych dzieci infekcje jelitowe. Szczepieniom podlegać będą wszystkie dzieci, po ukończeniu 6. tygodnia życia.
Podczas infekcji rotawirusowej dziecko gorączkuje, ma silną biegunkę, wymioty, jest odwodnione.
Szczepienia są sposobem na uniknięcie takich sytuacji. Zaszczepione dziecko, nawet jeśli przejdzie
zakażenie, będzie chorowało łagodnie.
W ciągu ostatnich 5 lat rocznie w Polsce odnotowywanych było od 20 do ponad 30 tys. zakażeń
jelitowych wywołanych przez rotawirusy.
Najwięcej zachorowań występuje u dzieci do 4. roku życia. Z tego powodu co najmniej kilkanaście
tysięcy dzieci rocznie trafiało do szpitala. Ze względu na stan zagrożenia życia poprzez odwodnienie.
Dzieci muszą być wtedy nawadniane za pomocą m.in. kroplówek.
Rozszerzenie Programu Szczepień Ochronnych (PSO) o obowiązkowe szczepienia przeciw rotawirusom było od wielu lat postulowane przez lekarzy i epidemiologów, w tym m.in. przez członków Rady Sanitarno–Epidemiologicznej (RSE) przy Głównym Inspektorze Sanitarnym.
Z czego składa się szczepionka?
Szczepionki zawierają substancje pomocnicze, które utrzymują ich stabilność, aktywność oraz bezpieczeństwo.
Toksyczność substancji pomocniczej zależy od podawanej dawki, a nie tylko od jej charakteru i samej obecności.
Substancje pomocnicze w szczepionkach występują w niewielkiej, bezpiecznej dla naszego zdrowia ilości,
Dopuszczalna zawartość każdej substancji pomocniczej jest dokładnie kontrolowana w każdej serii szczepionki.
Substancje pomocnicze to:
-adiuwanty wzmacniające działanie szczepionki (np. wodorotlenek glinu, fosforan glinu)
Adiuwant (łac. adiuvare – pomagać) to substancja dodawana do szczepionek w celu wzmocnienia odpowiedzi odpornościowej indukowanej przez antygeny. Adiuwanty są powszechnie stosowane w szczepionkach inaktywowanych. Dzięki ich obecności antygeny ze szczepionki dłużej utrzymują się w organizmie osoby zaszczepionej, dzięki temu możliwe jest nabycie przez nią odporności.
-środki konserwujące chroniące szczepionkę przed zanieczyszczeniami drobnoustrojami (np. tiomersal)
Tiomersal to organiczny związek rtęci, który ze względu na swoje właściwości antyseptyczne i przeciwgrzybicze jest środkiem konserwującym dodawanym do niektórych szczepionek aby je chronić przed zanieczyszczeniami. Etylortęć pochodząca z tiomersalu jest usuwana z organizmu w ciągu 4-9 dni.
-substancje stabilizujące (np. cukry, białka, aminokwasy)
-śladowe ilości formaldehydu
Formaldehyd jest związkiem organicznym stosowanym w produkcji szczepionek w celu inaktywacji wirusów (np. wirusa polio i wirusów grypy) oraz pozbawiania właściwości toksycznych toksyn bakteryjnych (np. błoniczej i tężcowej) zatwierdzonym do stosowania m.in. przez Europejską Agencję Leków (EMA) oraz Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA). Formaldehyd jest związkiem wykorzystywanym podczas metabolizmu niezbędnym do syntezy aminokwasów i występuje w ludzkim organizmie w stałym stężeniu (ok. 2,5 ug formaldehydu/ml krwi)
-śladowe ilości białka jaja kurzego
-śladowe ilości antybiotyków będące pozostałościami z procesu wytwarzania
Wszystkie substancje pomocnicze w szczepionkach zostały dokładnie zbadane i występują w bezpiecznej ilości dopuszczonej przez instytucje zajmujące się rejestracją szczepionek. Niektóre substancje pomocnicze mogą wywoływać reakcje alergiczne, co należy uwzględnić w czasie kwalifikacji do szczepienia (np. uczulenie na białko jaja kurzego, żelatynę, tiomersal, neomycynę, lateks).
Opracowane na podstawie artykułu na stronie internetowej PZH - Szczepienia Info
Szczepionka, co oznacza ten termin?
Szczepionka to preparat biologiczny który imituje naturalną infekcję i prowadzi do rozwoju odporności podobnej do tej, którą uzyskuje organizm w czasie pierwszego kontaktu z prawdziwą bakterią lub wirusem.
Szczepionka wywołuje odpowiedź immunologiczną podobną do naturalnej odporności, którą uzyskuje się po przebytym zakażeniu lub chorobie, a główny jej cel to ochrona przed ciężkim przebiegiem choroby i powikłaniami, których nie da się przewidzieć. Szczepionki żywe wywołują silną odporność już po pojedynczej dawce, natomiast szczepionki inaktywowane (zabite) wymagają podania kilku dawek.
Szczepionka składa się z jednego lub kilku antygenów, które uzyskiwane są z żywych lub zabitych drobnoustrojów, ich oczyszczonych fragmentów lub produktów metabolizmu bakterii, jak również w wyniku inżynierii genetycznej. Ponadto szczepionka może zawierać substancje stabilizujące i środki konserwujące, które chronią przed drobnoustrojami, substancje wzmacniające i przyspieszające pojawienie się odporności, a także śladowe ilości substancji pochodzących z procesu produkcji. Wprowadzony do organizmu antygen ze szczepionki pobudza komórki układu odpornościowego do produkcji przeciwciał. Powstają także komórki pamięci immunologicznej, które zapewniają długotrwały efekt ochronny szczepienia. Skuteczność szczepionki zależy od zastosowania odpowiednich antygenów szczepionkowych oraz właściwych substancji pomocniczych, głównie adiuwantów, sposobu produkcji, sprawności układu odpornościowego szczepionej osoby oraz jej wieku, a także odpowiednio dobranego schematu szczepienia.
Materiały źródłowe
Ślusarczyk J. „Charakterystyka szczepionek”, „Wakcynologia” (pod red.) Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., α-medica Press, 2007, str. 63-67.
