Uważajmy na kleszcze!
Nadchodzące miesiące to czas wzmożonej aktywności kleszczy, a co za tym idzie także sezon zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu i inne choroby przenoszone przez te stawonogi.
Kleszcze występują powszechnie na terenie całego kraju. Są aktywne od wczesnej wiosny
do późnej jesieni. Czyhają na Nas wszędzie tam, gdzie jest zieleń a mianowicie w miejscach o dużej wilgotności, porośniętych krzewami, niskimi zaroślami i trawami. Coraz częściej można je spotkać w przydomowych ogródkach, parkach lub placach zabaw.
Aby ustrzec się przed ukłuciem kleszcza należy:
- Pamiętać o odpowiednim okryciu ciała, długich spodniach, bluzce z rękawem, nakryciu głowy. Najlepiej, aby ubranie było jasne, wtedy łatwiej na nim zauważyć kleszcza.
- Stosować preparaty odstraszające kleszcze zgodnie z zaleceniami producenta i zachować szczególną ostrożność podczas ich stosowania u dzieci.
- Unikać przebywania w miejscach częstego bytowania kleszcza, np. wysokie trawy, zarośla, łąki, parki.
- Dokładnie obejrzeć całe ciało po powrocie ze spaceru.
Jeżeli w skórę wbije się kleszcz, należy go jak najszybciej usunąć przy użyciu kleszczołapki, lassa lub pęsety z cienką końcówką. Chwyć go jak najbliżej skóry i ruchem lekko obrotowym, energicznie pociągnij do góry. Ważne, aby podczas usuwania nie uszkodzić kleszcza tak, aby w naszej skórze nie pozostała jego główka. Pamiętajmy, aby kleszcza nie zgniatać, przypalać, smarować tłuszczem ani benzyną. Czynności te powodują, że kleszcz może zwrócić treść pokarmową, co znacznie zwiększa ryzyko przeniesienia drobnoustrojów chorobotwórczych. Po wyjęciu pasożyta, ranę należy przemyć środkiem dezynfekującym, a ręce umyć wodą z mydłem. Miejsce ukłucia należy obserwować przez okres kilku tygodni. Gdy pojawi się zaczerwienie lub powiększający się rumień, trzeba niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Kleszcze poprzez ukłucie mogą przenosić bardzo groźne choroby zakaźne. W Europie do takich chorób należą kleszczowe zapalenie mózgu i borelioza.
Pamiętajmy, nie lekceważmy chorób przenoszonych przez kleszcze!
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to ostra wirusowa choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Wirus atakuje mózg lub rdzeń kręgowy wywołując zapalenie mózgu, opon mózgowo rdzeniowych lub rdzenia kręgowego. Leczenie szpitalne trwa zazwyczaj kilka tygodni. Wielu chorych cierpi na długotrwałe lub trwałe powikłania neurologiczne, takie jak porażenia nerwów lub niedowłady kończyn oraz zmiany psychiczne i emocjonalne, które znacznie pogarszają jakość dalszego życia. U około 1-2% pacjentów choroba kończy się zgonem. Chorobie można skutecznie zapobiegać stosując szczepienia ochronne.
Bardzo ważną rolę w profilaktyce kleszczowego zapalenia mózgu stanowią szczepienia ochronne, które można realizować przez cały rok, ale warto rozpocząć cykl szczepień zimą lub wczesną wiosną przed pierwszym wzrostem aktywności kleszczy. Szczepionki są przeznaczone dla osób, które ukończyły 1 rok życia.
W Polsce szczepienia na kleszczowe zapalenie mózgu zalecane są w Programie Szczepień Ochronnych na 2023 rok w szczególności dla:
- osób zatrudnionych przy eksploatacji lasu,
- stacjonującego wojska,
- funkcjonariuszy straży pożarnej i granicznej,
- rolników,
- młodzieży odbywającej praktyki zawodowe, turystów, uczestników obozów i kolonii,
- osób, które często podejmują aktywność fizyczną poza pomieszczeniami, np. biegacze, spacerowicze, grzybiarze, myśliwi.
Borelioza jest przewlekłą chorobą bakteryjną, dzielącą się na fazę wczesną i późną. Wywołują ją krętki przenoszone przez wszystkie postaci kleszczy. Najwcześniejszym i najczęstszym objawem wczesnej fazy boreliozy jest tzw. „rumień wędrujący”, czerwona plamka w miejscu ukłucia, z której w ciągu kilku (od 3 do 30) dni powstaje szerzące się zaczerwienienie o średnicy od kilku do kilkunastu centymetrów. Rumień może powodować świąd i pieczenie, czasem mogą mu towarzyszyć objawy takie, jak: gorączka, uczucie zmęczenia, ból głowy, mięśni i stawów oraz powiększenie węzłów chłonnych. Gdy dostrzeżemy powiększający się rumień, trzeba niezwłocznie zgłosić się do lekarza!
Jednak, nierozpoznana i nieleczona borelioza przeradza się w fazę przewlekłą i zagraża licznymi niebezpiecznymi dla zdrowia powikłaniami. Występują wówczas przewlekłe zmiany skórne, ciężkie zmiany zapalne stawów, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerwów czaszkowych (zwłaszcza twarzowego), a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i rdzenia. Tylko leczenie właściwym antybiotykiem prowadzi do całkowitego jej wyleczenia.
