Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Raciborzu

Z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), od 1988 roku 1 grudnia obchodzony jest Światowy Dzień AIDS. Jest to jedna z ośmiu najważniejszych kampanii na rzecz zdrowia publicznego prowadzonych przez tę organizację.

W 2021 roku hasło Światowego Dnia AIDS, promowane również przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Walki z AIDS (UNAIDS) brzmi: Koniec nierówności. Koniec AIDS. Koniec pandemii (End inequalities. End AIDS. End pandemics). Podkreśla się w ten sposób pilną potrzebę położenia kresu wszelkim nierównościom, które napędzają AIDS i inne pandemie.

HIV od lat pozostaje głównym problemem zdrowia publicznego, dotyka miliony osób. W 2020 roku na świecie:

•             37 700 000 osób żyło z HIV;

•             680 000 osób zmarło z przyczyn związanych z HIV;

•             Wykryto 1 500 000 nowych zakażeń HIV;

•             73% osób dorosłych żyjących z HIV otrzymywało terapię antyretrowirusową.

UNAIDS przed 1 grudnia przypomina, że brak odważnych działań wiąże się z ryzykiem, że cel zakończenia AIDS do 2030 r. nie zostanie osiągnięty z powodu nierówności strukturalnych, które utrudniają wprowadzanie sprawdzonych rozwiązań w zakresie zapobiegania i leczenia HIV/AIDS, a nie z powodu braku wiedzy lub narzędzi do pokonania AIDS.

Chociaż w ostatnich dziesięcioleciach świat poczynił znaczne postępy w  radzeniu sobie z epidemią HIV/AIDS, ważne globalne cele wyznaczone na 2020 r. nie zostały osiągnięte. Podziały, dysproporcje w dostępie do świadczeń zdrowotnych i lekceważenie praw człowieka to niektóre z przyczyn niepowodzeń, powodujących, że HIV może pozostać globalnym kryzysem zdrowotnym.

Trwająca od dwóch lat epidemia COVID-19 prowadzi do pogłębienia nierówności sprawiając, że życie wielu osób zakażonych HIV jest trudniejsze. Zwalczanie tych nierówności będzie nie tylko kluczowe dla zakończenia AIDS, ale również przyczyni się do postępów w zakresie praw człowieka w kluczowych populacjach i osób żyjących z HIV. Sprawi, że społeczeństwa będą lepiej przygotowane do pokonania  HIV, co przełoży się na ożywienie gospodarcze i stabilność w przyszłości.

W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci inwestycje w opiekę medyczną i zapewnienie leczenia osobom zakażonym HIV i chorym na AIDS wzmocniły systemy opieki zdrowotnej w tej dziedzinie i były wsparciem w walce z COVID-19. Zmieniły się w ostatnich latach perspektywy na przyszłość osób żyjących z HIV. Dzięki leczeniu antyretrowirusowemu (ARV) i szybkiemu wykrywaniu wirusa w organizmie, zakażenie HIV nie jest już wyrokiem; można przez długie lata cieszyć się życiem. Wprowadzenie leczenia ARV spowodowało spadek zakaźności, spadek liczby zachorowań na AIDS oraz spadek śmiertelności z powodu AIDS w krajach rozwiniętych.

W Polsce, według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 grudnia 2020 r. zakażenie stwierdzono u 26 486 osób.

Na koniec października 2021 r. leczeniem ARV w Polsce objętych było 14 326 pacjentów, w tym 96 dzieci. Leczenie jest prowadzone i finansowane w ramach Programu polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia pn. „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce na lata 2017 – 2021”.

Zaniepokojenie budzi fakt, że około 50% zakażeń wykrywanych jest w bardzo późnym stadium, często pełnoobjawowego AIDS. Dlatego ważne jest podejmowanie inicjatyw profilaktycznych, odpowiadających na różne potrzeby odbiorców.