Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rybniku

Radon – podstawowe informacje

• Radon jest gazem promieniotwórczym powszechnie występującym naturalnie w środowisku: w podłożu gruntowym, wodzie i powietrzu. Jest stałym składnikiem powietrza atmosferycznego i najcięższym gazem szlachetnym, jest niewidoczny, nie ma zapachu ani smaku. Najczęściej spotykamy w naturze jest izotop Radon-222, (oznaczony symbolem ²²²Rn). Powstaje w wyniku promieniotwórczego rozpadu radu, który z kolei tworzy się w wyniku rozpadu uranu. W otwartej przestrzeni jego stężenie jest bardzo małe, natomiast                                w zamkniętych, źle wietrzonych pomieszczeniach, do których przedostaje się z podłoża gruntowego, jego poziom rośnie, co może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. Ryzyko narażenia na radon może wystąpić m.in. w miejscu zamieszkania, miejscu pracy oraz w budynkach o mieszanym przeznaczeniu. Radon

 Wpływ radonu na zdrowie ludzi

Radon jako gaz może łatwo się przemieszczać i wchodzić w kontakt z człowiekiem, w szczególności dostawać się do płuc wraz z wdychanym powietrzem.

• Długotrwałe narażenie na radon, a dokładniej na produkty jego rozpadu, jest drugą najczęstszą przyczyną raka płuc (po paleniu) i główną przyczyną rozwoju chorób płuc u osób, które nigdy nie paliły. Szacuje się, że radon powoduje od 3%  do 14% wszystkich nowotworów płuc w kraju, w zależności od średniego krajowego poziomu radonu i częstości palenia tytoniu.
• Ryzyko rozwinięcia się choroby jest wyższe u osób trwale narażonych na przybywanie w pomieszczeniach, w których może gromadzić się szkodliwa dla zdrowia ilość gazu. Istnieją sprawdzone i trwałe metody zapobiegania przenikania radonu do budynków. W niektórych przypadkach konieczna jest pomoc specjalistycznych laboratoriów, ale każdy z nas może zapobiegać zagrożeniom związanym z radonem. Wystarczy regularnie wietrzyć mieszkania.
• Radon istotnie zwiększa ryzyko nowotworu u palaczy i odwrotnie, palenie sprzyja rozwojowi raka płuc przy narażeniu na radon i jego pochodne. Występuje tu zjawisko synergizmu, czyli wzajemnego wzmacniania się działania dwóch czynników szkodliwych. Niekorzystny wpływ radonu i palenia tytoniu łącznie jest większy niż suma efektów obu czynników. Ryzyko wystąpienia raka płuc u palaczy narażonych na działanie radonu jest ok. 6-10 razy wyższe niż w przypadku osób niepalących .Osoby biernie wdychające dym tytoniowy również są bardziej narażone na szkodliwe działanie radonu.  

Pomiar stężenia radonu

• Ustawą z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej nałożono na Głównego Inspektora Sanitarnego obowiązek prowadzenia działań mających na celu identyfikację terenów, na których poziom średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekroczyć dopuszczalny poziom odniesienia. Pomiary średniorocznego stężenia radonu będą wykonane w pomieszczeniach znajdujących się na parterze budynku m.in.                        w budynkach użyteczności publicznej m.in. tj. szkoła, przedszkole, żłobek, oraz budynkach zamieszkania zbiorowego m.in. tj. dom dziecka, dom pomocy społecznej, internat, dom studencki – pozostających pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Pomiary zostaną przeprowadzone przez spółkę ACTE sp. z o.o.

Zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320) pracodawca jest obowiązany chronić pracownika przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych, występujących w środowisku pracy (art. 223 § 1).

Zgodnie z art. 23c ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe:
Kierownicy jednostek wykonujących działalność, w której występują miejsca pracy:

1/ zlokalizowane wewnątrz pomieszczeń na poziomie parteru lub piwnicy na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć 300 Bq/m³,

2/ pod ziemią,

3/ związane z uzdatnianiem wód podziemnych na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć 300 Bq/m³:

• zapewniają w tych miejscach pracy pomiar stężenia radonu lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu,
• zapewniają optymalizację narażenia pracowników wykonujących pracę w tych miejscach pracy oraz informują na bieżąco na piśmie takich pracowników o zwiększonym narażeniu              na radon, wynikach pomiarów stężenia radonu lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu w miejscu pracy, otrzymanych przez nich dawkach promieniowania oraz działaniach podejmowanych w celu ograniczenia narażenia           na radon w miejscu pracy,
• podejmują działania zapewniające ograniczenie narażenia pracowników na radon, w przypadku gdy wynik pomiaru wskazuje na możliwość przekroczenia poziomu 300 Bq/m³.

 

Materiały edukacyjno-informacyjne w zakresie radonu są dostępne na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego pod adresem Radon - Główny Inspektorat Sanitarny - Portal Gov.pl (www.gov.pl) oraz na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB pod linkiem: Radon: pochodzenie i wpływ na zdrowie – NIZP PZH - PIB.

Więcej informacji na stronie Kampanii Państwowej Agencji Atomistyki  "Poznaj Radon", która informuje o szkodliwości gromadzącego się w pomieszczeniach radonu, ale też metodach i technikach zabezpieczenia budynków przed przenikaniem tego gazu do pomieszczeń. Wszelkie informacje dotyczące kampanii znajdują się pod linkiem: Strona główna - Poznaj Radon - Portal Gov.pl (www.gov.pl).