Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Z dniem 28 lipca 2024 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2024 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy (Dz.U. 2024 poz. 1126).

 

Nowe rozporządzenie w zakresie swojej regulacji obejmuje, oprócz dotychczasowych rozwiązań, dodatkowo ochronę pracowników pracujących w narażeniu na działanie substancji o działaniu reprotoksycznym.

 

Przepisami, którym podlegają substancje rakotwórcze i mutagenne kategorii 1A lub 1B zostały objęte również substancje reprotoksyczne (działające szkodliwie na rozrodczość) kategorii 1A lub 1B z uwzględnieniem pracowników przy pracach, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z tymi substancjami.

 

Co to są substancje reprotoksyczne ?

Zgodnie z definicją zawartą w Rozporządzeniu  Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2024 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy (Dz.U. 2024 poz. 1126) substancja reprotoksyczna oznacza substancję chemiczną lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako działająca szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A lub 1B zgodnie z załącznikiem I do rozporządzenia nr 1272/2008.

 

Substancje reprotoksyczne – specyfika działania

- działanie bezprogowe -  nieprogowa substancja reprotoksyczna oznacza substancję reprotoksyczną, dla której nie istnieje bezpieczny poziom narażenia dla zdrowia pracowników, np. ołów i jego związki nieorganiczne;

- działanie progowe -  progowa substancja reprotoksyczna oznacza substancję reprotoksyczną, dla której istnieje bezpieczny poziom narażenia, poniżej którego nie występuje zagrożenie dla zdrowia pracowników, np. związki boru.

 

Przykładowymi substancjami reprotoksycznymi są:

- metale i/lub ich związki (ołów, kadm, chrom, nikiel, rtęć, metylortęć),

- związki boru (tritlenek diboru, kwas borowy, borany),

- tlenek węgla,

- bis fenol A, ftalany,

- 2-metoksyetanol, 2-etoksyetanol, octan 2-metoksyetanol

- formamid, dimetyloformamid

- n-metylopirolidon, n-etylopirolidon,

- imidazol i jego pochodne

- nitrobenzen

- dimetyloacetamid.

 

W/w substancje występują przede wszystkim: przy produkcji i stosowaniu pestycydów; przy produkcji i przetwórstwie tworzyw sztucznych; w przemyśle gumowym; w przemyśle farmaceutycznym; w przemyśle metalurgicznym; w przemyśle kosmetycznym; w budownictwie; w placówkach ochrony zdrowia; w warsztatach samochodowych.

 

Klasyfikacja

Substancje reprotoksyczne są klasyfikowane na podstawie kryteriów określonych w rozporządzeniu CLP (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008 ze zm.).

Wśród substancji reprotoksycznych wyróżniamy:

- Kategorię 1 (Repr. 1A i Repr. 1B) – substancje działające szkodliwie na rozrodczość u ludzi, lub co do których istnieje domniemanie, że działają szkodliwie na rozrodczość u ludzi;

- Kategorię 2 (Repr. 2) – substancje co do których podejrzewa się, że działają szkodliwie na rozrodczość u ludzi;

- Kategorię LACT (Lact.) – substancje mające wpływ na laktację lub oddziaływanie szkodliwe na dzieci karmione piersią.

Zwroty określające zagrożenie dotyczące substancji reprotoksycznych to: H360, H360D, H360FD, H360Fd, H360Df, H361, H361d, H361fd, H362.

 

Wyjaśnienia do oznaczeń dot. substancji reprotoksycznych:

- H360: może działać szkodliwie na płodność lub na dziecko w łonie matki

- Mała i duża litera „d” – dotyczą klasyfikacji substancji z uwagi na jej szkodliwe działanie na dziecko w łonie matki.

- Mała i duża litera „f” – dotyczą klasyfikacji substancji z uwagi na jej szkodliwe działanie na płodność.

- Duża litera oznacza kat.1, mała litera oznacza kat. 2.

- Jeśli zwrot „H” posiada chociaż jedną dużą literę to cała substancja reprotoksyczna przyjmuje kat.1.

- H362: działanie szkodliwe na rozrodczość, kategoria dodatkowa, wpływ na laktację lub oddziaływanie szkodliwe na dzieci karmione piersią

 

Informacja o klasyfikacji substancji chemicznej lub mieszaniny znajduje się w sekcji 2 karty charakterystyki. Informacje na temat klasyfikacji i elementów oznakowania substancji reprotoksycznych można znaleźć w opracowaniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy:

https://m.ciop.pl/CIOPPortalWAR/file/97060/2023053134334&chempyl-kryteria-klasyfikacji-substancji-R.pdf

 

 

UWAGA!

Nastąpiły także zmiany w formularzu „Informacja o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym”, który stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2024 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksyczym w środowisku pracy.

 

Obowiązujący wzór takiego formularza jest dostępny (do pobrania) poniżej w dołączonych materiałach.

 

PRZYPOMINAMY !

- Pracodawca przekazuje informację o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie, w terminie do dnia 15 stycznia za rok poprzedni, albo na ich wniosek.

- Pracodawca ma obowiązek rejestrować wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, a także prowadzić rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.